Kto może być przedsiębiorcą? Na pierwszy rzut ciśnie się określenie, iż może nią być osoba obdarzona umiejętnością skutecznego mierzenia się z ryzykiem gospodarczym. W nauce o zarządzaniu podkreśla się rolę, jaką odgrywa przedsiębiorca oraz wylicza się jego cechy, które odpowiednio wymieszane w biznesowym tyglu decydują o sukcesie podejmowanych przedsięwzięć gospodarczych.

Praktyka dowodzi, iż przedsiębiorcami zostają zarówno melancholicy, jak i cholerycy, inżynierowie i artyści, osoby młode i w wieku 50+, kobiety i mężczyźni,  pracownicy naukowi i osoby z wykształceniem podstawowym, osoby z kryminalną przeszłością i nowicjusze o nieposzlakowanym życiorysie. Cechy osobowości określają zachowanie człowieka i jednocześnie różnicują ludzi.

Rodzi się pytanie, jakimi cechami charakteru powinien być obdarzony przedsiębiorca? Warto zwrócić uwagę na szczególny aspekt cech przedsiębiorców, którymi są ich umiejętności poznawcze. Nie chodzi wyłącznie o wiedzę o biznesie, ale o holistyczne i przenikliwe spojrzenie na bliższe oraz dalsze otoczenie. Konieczne jest przy tym właściwe identyfikowanie szans rozwojowych i wrażliwość na pojawiające się okazje biznesowe. Brak intuicyjnego „nosa” wyczuwającego na odległość interes życia, zaliczany jest do grupy czynników deprecjonujących daną osobę do pracy na własny rachunek.

Kolejna istotna cecha to umiejętność interpretacji zachodzących zjawisk ekonomicznych. Nie wszyscy przedsiębiorcy mają rozwiniętą zdolność odczytywania i przetwarzania informacji ekonomicznych, pozwalającą im na dokonywanie trafnej syntezy rynku. Te szczególne umiejętności zostają nabywane w trakcie pozyskiwania wiedzy i zdobywania doświadczenia. Natomiast wrodzona awersja do studiowania problematyki biznesowej niweczy rozwijanie zdolności analitycznego myślenia, jakże potrzebnej cechy skutecznego przedsiębiorcy.

Istnieje pakiet cech, na podstawie których można wstępnie stwierdzić, czy dana osoba nadaje się do prowadzenia własnej firmy, czy też powinna omijać tego rodzaju inicjatywy szerokim łukiem.

Do cech, które mają istotne znaczenie, zalicza się przede wszystkim: aktywność, kreatywność, wytrwałość, gotowość do podejmowania ryzyka, 3xS (samodyscyplina, samokształcenie, samoocena), zdolności organizacyjne, predyspozycje przywódcze, umiejętność podejmowania decyzji, przekonanie o własnych możliwościach, motywacja do odniesienia sukcesu, umiejętność współpracy oraz zdrowy duch w zdrowym ciele.

Brak większości wymienionych cech w genotypie przedsiębiorcy, wskazuje na konieczność rezygnacji z pomysłu posiadania własnej firmy. Niestety kandydaci na przedsiębiorców, mają to do siebie, że często nie wsłuchują się w głosy rozsądku, przeceniają swoje możliwości i umiejętności, hołdując zasadzie „jakoś to będzie”. Ponadto otwierając własne firmy, patrzą jedynie przez pryzmat osiągnięcia maksymalnych korzyści z prowadzonej działalności. Zaślepienie blaskiem złotych interesów nie skłania do tworzenia alternatywnych rozwiązań zapewniających firmie miękkie lądowanie w sytuacjach kryzysowych.

Bycie przedsiębiorcą to również szczególne obowiązki. Przede wszystkim należy wśród nich wymienić pełną odpowiedzialność przedsiębiorcy za wszystkie zobowiązania prowadzonego przedsiębiorstwa, w tym całym swoim majątkiem, oraz nienormowany i nielimitowany czas pracy.

W wyborze biznesowej ścieżki kariery konieczne jest określenie własnych cech charakteru. Bardzo ważne jest, aby już na etapie pomysłu obiektywnie ocenić swoje możliwości i zdecydować, czy nowa sytuacja zamiast spełnienia marzenia o pierwszym milionie stanie się przysłowiowym kamieniem u szyi, nieodpowiedzialnego rozbitka dryfującego, z daleka od brzegu, na głębokiej wodzie. Umiejętność przewidywania rozwoju sytuacji to jedna z najważniejszych cech przyszłego przedsiębiorcy. Samooceny swoich możliwości, należy dokonać przez pryzmat własnych zalet i wad osobowości, obserwując postawę wobec samego siebie, pracy na własny rachunek i innych ludzi. Warto więc zrobić profilaktyczne badania osobowości w postaci testu kompetencji, aby potwierdzić swoje aspiracje  do bycia w przyszłości „pełnokrwistym” przedsiębiorcą.

PS. W artykule przyjęto uproszczoną definicję przedsiębiorcy, odnosząc ją głównie do osoby fizycznej. W polskim systemie prawnym za przedsiębiorcę jest uważana osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Ponadto, za przedsiębiorców mogą być również uznani wspólnicy spółki cywilnej w zakresie prowadzonej przez nich działalności gospodarczej.

DR KRZYSZTOF KRAJEWSKI

Instytut Przedsiębiorczości i Samorządności