Faktyczny proces integracji Polski rozpoczął się w Atenach 8 kwietnia 1994 r. z chwilą złożenia przez nią wniosku o członkostwo w Unii Europejskiej i potwierdzenia go przez wszystkie państwa członkowskie podczas konferencji w Essen 9-10 grudnia 1994 r.

1 maja wywieszamy więc flagę UE. Według ostatnich sondaży 78% Polaków jest za pozostaniem w UE. Jednak mało kto wie, że ojcem chrzestnym Unii Europejskiej był Polak Józef Retinger. Że obcy nie wiedzą o jego zasługach w tym dziele to można zrozumieć, ale że w Polsce nic się o nim nie mówi jest przykre (wyklęci są ważniejsi).

Ten wybitny Polak już w okresie międzywojennym podjął działania na rzecz idei jedności Europy o czym wspomina:

„W roku 1924 nasiąknąłem ideą jedności Europy… Fakty same miały dowieść, że zjednoczenie Europy jest jedynym rozwiązaniem europejskich problemów gospodarczych i jedynym sposobem zapobieżenia wojnom. Być może trzeba było rozpocząć od czegoś w rodzaju encyklopedii wykazującej na przykładach, jak bardzo idea jedności zgodna jest z ewolucją Europy. Pomagało mi wówczas wielu laburzystów…”

W czasie wojny Józef Retinger był najbliższym współpracownikiem gen. Władysława Sikorskiego (mówiono o nim „szara eminencja”) i zaraził go swą ideą zjednoczonej Europy. Rozmowy na ten temat rozpoczął Sikorski 7 lutego 1941 roku z Belgami, którzy od początku zaangażowali się w ruch na rzecz jedności Europy. W kilka miesięcy później rozpoczęto rozmowy z Holendrami. Dalszego poparcia udzielił polskiej inicjatywie rząd grecki. Rozmowy były kontynuowane i z czasem, z inicjatywy Polaków, zaczęły odbywać się regularne spotkania przebywających w Londynie ministrów spraw zagranicznych krajów kontynentalnych. Do śmierci Sikorskiego odbyło się około dwudziestu takich spotkań. Budziły żywe zainteresowanie wielu wybitnych polityków m.in. Anthonego Edena, Ernesta Bevina, Johna Fostera Dullesa i innych.

Po śmierci Sikorskiego, przedstawiciele rządu polskiego stracili zainteresowanie ideą. Dla Retingera śmierć Sikorskiego była wielkim ciosem. Stracił nie tylko bliskiego przyjaciela, ale i człowieka, z którym i poprzez którego mógł realizować swoje plany. Piłsudczycy, którzy doszli do władzy, nienawidzili Retingera i nawet próbowano go zgładzić w czasie jego misji politycznej do okupowanego kraju na początku 1944r.

Po dwuletniej przerwie w działalności na rzecz jedności europejskiej ponownie podjął energiczną działalność o czym tak pisze:

„W 1946 roku czułem, że raz jeszcze nadeszła pora odnowienia starań na rzecz zjednoczenia Europy. Zrobiłem pierwszy krok wygłaszając 7 maja referat w Królewskim Instytucie Spraw Zagranicznych w Chatham House, pod tytułem Kontynent europejski? W kilka tygodni później pojechałem do Brukseli, gdzie odbyłem dłuższa rozmowę z Paulem van Zeelandem, który podzielał moje zdanie, że należy ożywić ideę zjednoczonej Europy, wprowadzając ją naprzód do dziedziny gospodarczej. Utworzyliśmy więc Niezależną Ligę Współpracy Ekonomicznej… Po powrocie do Wielkiej Brytanii porozumiałem sie z moim starym znajomym, generałem Sir Colinem Gubbinsem. On także wykazał entuzjazm i pomógł mi w zakładaniu Ligi w Wielkiej Brytanii… W listopadzie 1946 roku odbyłem bardzo długą rozmowę z Averellem Harrimanem, będącym wtedy ambasadorem amerykańskim w Londynie. Wykazał równie wielki zapał, jak moi znajomi europejscy… Wtedy też spotkałem się w Ameryce z jednomyślnym poparciem dla naszych zamierzeń wśród finansistów, businessmanów i polityków… Na początku 1947 roku Liga ostatecznie okrzepła. Licznie uczęszczane zebrania odbywały się w Paryżu, Londynie i Brukseli. Przestudiowano wiele zagadnień i głos nasz zaczął się liczyć…

I znowu trzeba było sporo podróżować, aby zobaczyć się z różnymi ludźmi. Wreszcie 20 czerwca doszło do spotkania w Paryżu z przedstawicielami innych ruchów, na którym postanowiono Stworzyć Komitet Koordynacyjny Ruchów Międzynarodowych na rzecz Jedności Europejskiej… W grudniu 1947 roku przybraliśmy nazwę Międzynarodowy Komitet na Rzecz Jedności Europejskiej… Ja zostałem wybrany sekretarzem honorowym. Wtedy właśnie postanowiliśmy przygotować ów wielki kongres… Kongres w Hadze został uwieńczony ogromnym sukcesem. Wśród ośmiuset delegatów znalazło się osiemnastu byłych premierów i dwudziestu ośmiu byłych ministrów spraw zagranicznych. Nigdy w czasie mojej długoletniej działalności nie zdarzyło mi się oglądać tak imponującego zgromadzenia… Różne ważne osobistości zgłaszały się na ochotnika, gotowe przyjechać i opracowywać praktyczne sposoby wprowadzenia w życie nowej idei….Kongres wyraził jednogłośnie pragnienie utworzenia zjednoczonej Europy… W Hadze położyliśmy fundamenty pod wszystko to, co miało wyznaczać postęp idei europejskiej w następnym dziesięcioleciu. Wszystkie wielkie traktaty europejskie wyrosły z żyznego gruntu tego śmiałego zebrania. Jednocześnie ustaliliśmy zasady i doktryny jedności europejskiej… WRESZCIE 5 MAJA ZAWARTO W LONDYNIE TRAKTAT, NA KTÓREGO MOCY POWSTAŁA RADA EUROPY, GŁÓWNY CEL KONGRESU HASKIEGO.”

W kwietniu 1952 roku Retinger wycofał się ze stanowiska sekretarz generalnego, przyjmując niezobowiązujący tytuł delegata generalnego. Walka o budowanie Europy weszła w nowa fazę. Skupiała się teraz na wprowadzeniu w życie idei zjednoczenia w ograniczonej, lecz konkretnej dziedzinie kwestii gospodarczych. Europejska Wspólnota Węgla i Stali, produkt Planu Schumana, zaczęła funkcjonować i wskazywała drogę przyszłego postępu.

Retinger podjął następną ważną koncepcję – z jego inicjatywy powstała Grupa Bilderberg, która istnieje do dzisiaj i spełnia niesłychanie ważną rolę w polityce międzynarodowej. Jej wieloletni przewodniczący JKM Książę Bernhard Haski tak scharakteryzował osobę Retingera i jego ostatnie dzieło:

„Jego ojczyzną była Polska. Całą duszą był jej oddany… Ale w sercu nosił też inną miłość Europę Zjednoczoną. …Był głęboko przejęty rozbieżnością poglądów, która istniała lub zarysowała się w ważnych sprawach między Europą i Stanami Zjednoczonymi. Uważał, że wolny świat musi załagodzić te różnice i pogodzić wszystkich którzy, siłą rzeczy, należą do tej samej wspólnoty.

Dało to początek spotkaniom grupy wybitnych Amerykanów i Europejczyków, które przybrały nazwę Konferencji Bilderbergu. Z właściwą sobie skromnością dr Retinger zawsze starał się pozostawać w cieniu, choć w rzeczywistości był inicjatorem wszystkich poczynań…

Grupa Bilderbergu ma nadzieję, że będzie trwać i pracować, jak długo trzeba, za przykładem i w duchu dr Retingera. Duch tego człowieka, któremu wolny świat wiele zawdzięcza i o którym można śmiało powiedzieć, że mimo niepozornej postaci był prawdziwie wielki, zawsze przyświeca i będzie przyświecała naszemu zgromadzeniu”.

Twierdzimy, że zawsze byliśmy w Europie, więc nasza przynależność do Unii jest czymś naturalnym. Ale to nasz rodak był jednym z głównych jej architektów, możemy więc także być dumni.

Wiesław Krzywicki

(Cytaty z książki „Józef Retinger” Jana Pomiana Londyn 1972. Warszawa 1990)