Po niskiej bazie z 2012 r. sprzedaż wzrośnie, ale wiele podmiotów wciąż będzie walczyć o przetrwanie.

Ustawa refundacyjna i jej implikacje

Wejście w życie ustawy refundacyjnej w styczniu w 2012 r. wywołało prawdziwą rewolucję na rynku farmaceutycznym w Polsce. Aż o 20% wartościowo spadł segment leków refundowanych, a NFZ zaoszczędził na refundacji 2 mld zł (wzrosła jednocześnie znacząco odpłatność pacjentów). Sprzedaż produktów OTC (leki bez recepty, suplementy diety i inne produkty) wzrosła o kilka procent, ale wolniej niż prognozowano wcześniej. Okazuje się bowiem, że wobec konieczności ponoszenia wyższych wydatków na leki refundowane (często niezbędne dla ratowania zdrowia i życia) polscy konsumenci ograniczyli wydatki na mniej istotne i będące często towarami luksusowymi produkty OTC.

Ustawa refundacyjna spowodowała również spadek sprzedaży, obniżenie marży i redukcje zatrudnienia u producentów, hurtowników i w aptekach. Zakaz reklamy aptek wymusił likwidację lub przekształcenie programów lojalnościowych i zmusił podmioty do tworzenia nowych strategii rozwoju działalności, np. uruchamiania paraaptek (czyli sklepów drogeryjnych, które nie podlegają zakazowi reklamy).

Lata 2013-2014 również będą upływać pod znakiem implikacji ustawy refundacyjnej, chociaż jej wpływ nie będzie już tak znaczący jak w 2012 r., który był rokiem dostosowawczym. „Wskutek dalszej obniżki marży hurtowej (o 1 p.p. rocznie od 2012 r., do 5% w 2014 r.), hurtownie farmaceutyczne w Polsce będą zmuszone do dalszej redukcji kosztów. Najbliższe lata mogą również przynieść redukcję liczby aptek, nawet o 2-3 tys. podmiotów. Dzięki dobrej końcówce 2011 r. (panika zakupowa przed wejściem w życie ustawy refundacyjnej) i 2012 r. (wysoka zachorowalność na grypę) część aptek oddaliła widmo bankructwa, ale wciąż wiele podmiotów stoi przed decyzją o zamknięciu placówek” mówi Agnieszka Skonieczna, starszy analityk rynku farmaceutycznego PMR i współautor raportu.

Uporządkowanie sytuacji na rynku e-aptek

Ustawa refundacyjna wywarła również duży wpływ na segment aptek internetowych w Polsce. Przede wszystkim spowodowała likwidację części placówek. Zamknięcia dotyczyły głównie mniejszych graczy, którzy już wcześniej mogli mieć problemy finansowe (dodatkowo, w przypadku niedostosowania witryn do nowego prawa istniało spore ryzyko kontroli i kar nakładanych przez inspekcję). Ustawa spowodowała również wyhamowanie przyrostu nowych aptek internetowych, których w 2012 r. powstało tylko 12 (w porównaniu do 30-40 w poprzednich latach).

Apteki internetowe wypracowały w 2012 r. wiele rozwiązań, które pozwalają zminimalizować zagrożenia związane z ustawą. Pierwszym z nich było wprowadzenie na strony internetowe aptek promocji realizowanych na zlecenie producentów. Pozwala to uniknąć zarzutu reklamowania samej apteki poprzez tworzenie zachęt do zakupu, zaś dla odwiedzających witryny podtrzymuje wrażenie organizowania promocji. Drugim rozwiązaniem było nawiązanie współpracy e-aptek z portalami medycznymi lub tworzenie takich portali na własny użytek. W tym modelu portal prowadzi reklamę leków i odsyła pacjentów do konkretnej podstrony w witrynie apteki internetowej (wyłącznie w celu dokonania zakupu, prezentując np. katalog cenowy).

Największa zmiana dotyczyła jednak otwierania przez spółki prowadzące apteki wyspecjalizowanych sklepów głównie z asortymentem kosmetycznym lub ewentualnie suplementami diety. Witryny te nie są zgłaszane do WIF-u (gdyż nie prowadzą sprzedaży wysyłkowej produktów leczniczych), a sprzedaż nie jest fiskalizowana przez aptekę. W tym modelu spółka kupuje towar apteczny i przesuwa go do sklepu kosmetycznego, który sprzedaje go do pacjenta. W ten sposób apteka omija zakaz reklamy i może legalnie reklamować nową witrynę, z ograniczonym nieco asortymentem.

W 2013 r. odbicie na rynku

Ustawa refundacyjna spowodowała, że w 2012 r. rynek apteczny w Polsce po raz pierwszy od wielu lat odnotował ujemną dynamikę zmian i spadł o 6% rok do roku, do 26,5 mld zł. Jak wynika z naszych prognoz, w 2013 r. dynamika rynku aptecznego będzie dodatnia i wyniesie około 4%. Odbicie sprzedaży w aptekach będzie związane głównie z efektem niskiej bazy z 2012 r. Przed wejściem w życie ustawy refundacyjnej nastąpiła bowiem panika zakupowa i znaczny wzrost sprzedaży w czwartym kwartale 2011 r. Przełożyło się to na istotne spadki sprzedaży na początku 2012 r. „W 2013 r. nadal będą utrzymywać się jednak czynniki, które niekorzystnie wpływały na rynek w 2012 r., takie jak spadki sprzedaży w segmencie leków refundowanych czy też częste zmiany na listach leków refundowanych i dalsze obniżki cen” dodaje Agnieszka Skonieczna.

Niniejsza informacja została przygotowana na podstawie danych zawartych w najnowszym raporcie firmy PMR pt. „Dystrybucja na rynku farmaceutycznym w Polsce 2013. Wpływ ustawy refundacyjnej i prognozy rozwoju na lata 2013-2015”.

PMR to firma badawczo-konsultingowa działająca w ponad 25 krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Od 1995 roku przy naszym wsparciu ponad 500 globalnych korporacji oraz wiele lokalnych firm zwiększyło swoje udziały rynkowe, z sukcesem weszło na nowe rynki oraz zoptymalizowało koszty działalności.

Specjalizujemy się w sektorach: budowlanym, handlu detalicznego, farmaceutycznym, ochrony zdrowia, IT i telekomunikacji, ale nasze doświadczenie obejmuje również wiele innych branż. Zatrudniamy 100 profesjonalistów płynnie posługujących się w sumie ponad 15 językami. Usługi badawcze i konsultingowe realizowane na indywidualne zamówienie uzupełniamy pakietem prawie 100 gotowych raportów rynkowych i serwisów informacyjnych rocznie.

PMR Ltd. Sp. z o.o.
ul. Dekerta 24
30-703 Kraków

www.pmrconsulting.com