Czytelnik uzyskuje wiadomości nie tylko o walkach rotmistrza Witolda Pileckiego o wolną Polskę po II wojnie światowej, ale ma okazję wiele dowiedzieć się o patriotycznej rodzinie Pileckich, której polskość została udokumentowana przez dziadka Józefa, walczącego w Powstaniu Styczniowym, zesłanego potem na 7 lat na Syberię.

Młody Witold był bardzo uzdolniony artystycznie: pięknie rysował i grał  na fortepianie. Już w 1915 roku założył w Orle polskie harcerstwo, które walczyło z wojskiem rosyjskim. Rodzina Pileckich w 1918 roku wyjechała do Wilna, gdzie Witold nadal działał w polskim harcerstwie i należał do tajnej Polskiej Organizacji Wojskowej.

Walki z Niemcami, a potem z bolszewikami; oddział Pileckiego zostaje rozbrojony przez Niemców. Spotkanie z marszałkiem Piłsudskim. Autorka pisze o związkach Witolda z polskim mundurem. Walki w bitwie warszawskiej w okolicach Płocka, potem „wyzwalanie Wilna” w tzw. puczu gen. Żeligowskiego.

Dalsze losy rodziny, żyjącej w bardzo ciężkich warunkach; z braku środków Witold nie mógł studiować. Czytelnik dowiaduje się o bogatej działalności społecznej Pileckiego; jednakże przez cały czas Witold „tęsknił za mundurem”, dowiaduje się też o założonej przez Witolda rodzinie: o jego żonie i dwójce dzieci.

Wreszcie, II wojna światowa: Witold organizuje punkt mobilizacyjny, walczy w szeregach swojego szwadronu przeciwko Niemcom, zakłada podziemną organizację Tajną Armię Polską (TAP), lojalną wobec rządu londyńskiego, a potem wcieloną  do Związku Walki Zbrojnej (ZWZ-AK). Po aresztowaniu dwóch członków kierownictwa TAP i wywiezieniu ich do obozu w Auschwitz, Witold Pilecki zostaje skierowany do obozu, by zorientować się, czy możliwe jest uwolnienie bojowników oraz by utworzyć konspiracyjną organizację wojskową w obozie i przesyłać dane o zbrodniach popełnianych tam przez SS.

Pilecki dał się schwytać Niemcom w łapance i spędził w obozie, pod przybranym nazwiskiem, 2 lata i 7 miesięcy. W obozie prowadził działalność konspiracyjną i przesyłał do Londynu meldunki o tragicznej sytuacji więźniów i o zbrodniach SS. Autorka pisze też o udanej ucieczce Pileckiego z Auschwitz przez obozową piekarnię. Potem planował uwolnienie wszystkich więźniów obozu, co mu wyperswadowano z powodu silnej ochrony obozu przez Niemców.

Współpracuje z gen. „Nilem” w ramach organizacji NIE i walczy, mimo zakazu, w Powstaniu Warszawskim, w szeregach NSZ, jako szeregowy żołnierz. Po upadku powstania, wyjazd do Włoch, spotkanie z gen. Andersem i powrót do Polski. W Polsce tworzy siatkę informacyjną, zajmującą się badaniem sytuacji w kraju. Mimo rozkazu gen. Andersa, Pilecki nie chce wyjechać z Polski na Zachód.

Aresztowany i brutalnie przesłuchiwany przez polską bezpiekę, zostaje skazany na karę śmierci. Autorka wymienia nazwiska zarówno skazanych bohaterów, jak i ówczesnych prominentów bezpieki. Wiele słów o roli współwięźnia w obozie, ówczesnego premiera Józefa Cyrankiewicza i o jego odmowie interwencji w sprawie Witolda u prezydenta Bolesława Bieruta – agenta NKWD, który odmówił prawa łaski Pileckiemu.

Bardzo interesująca książka, która informuje o losach człowieka, który w oczach naszego narodu, był bohaterem. Walory książki wzmacniają unikalne fotografie, zarówno ze zbiorów prywatnych rodziny Pileckich jak i fotokopie licznych dokumentów.

                                                                                              Jacek Potocki

Joanna Wieliczka-Szarkowa. „Rotmistrz Pilecki”. Wydawnictwo „AA”, Kraków 2018, 160 str.