WOJCIECH GASPARSKI

Minęły wakacje. Udane pod względem pogody. Każdy, kto chciał mógł zdać słoneczny test z tego, co wystawił na płynące z nieba promienie i na ogląd i osąd innych. Nie o takim jednak słonecznym teście zamierzamy tu mówić, choć i on dotyczy wizerunku, jaki zyskujemy – lub nie – wystawiając się na widok publiczny.

         W odróżnieniu od wakacyjnego słonecznego testu Test Słoneczny – rodem z Hongkongu – dotyczy nie tego, jak decydent wygląda, lecz tego, co czyni.

         W latach, gdy Hongkong był synonimem korupcji, zorganizowanej przestępczości i łapownictwa pojawiła się grupa osób (po angielsku lobby) powiadająca: „Dość tego.  Z korupcją nie może walczyć wydział policji, która sama zamieszana jest w afery kryminalne”. Uciekł był bowiem nadinspektor tamtejszej policji Peter Godber, który – gdy polecono mu wykazać źródła przychodów nieproporcjonalnych do oficjalnych zarobków – obawiając się Testu Słonecznego (jeszcze tak nie nazywanego) wysłał rodzinę do Anglii podążając za nią w pośpiechu. Podniosła się wrzawa, studenci naciskali na podjęcie zdecydowanej walki z korupcją, wystąpienie o ekstradycję Godbera i jego przykładne osądzenie. Władze nie mogły dłużej zwlekać z podjęciem decyzji na miarę sytuacji i musiały zacząć działać. Gubernator powołał Niezawisłą Komisje ds. Walki z Korupcją.

         Pierwszym sukcesem Komisji było spowodowanie ekstradycji Godbera i doprowadzenie do skazania go na cztery lata więzienia. Komisja odnotowała na swym koncie wiele sukcesów, co zaowocowało spektakularnym awansem Hongkongu na indeksie korupcyjnym  krajów świata sporządzanym co roku przez międzynarodową organizację Transparency International. W roku 1998 Hongkong znalazł się na pozycji 16. krajów najmniej skorumpowanych, czyli o jedną pozycję wyżej niż Austria i USA zajmujące miejsce 17. i o jedną pozycję niżej od Niemiec zajmujących pozycję 15. Notabene, Polska wraz z Włochami zajmuje na tej liście dopiero 36. miejsce.

         Charakteryzując działalność Komisji można by przytoczyć przykłady dotyczące zarówno działalności operacyjnej, bo i w takie uprawnienia (łącznie z prawem do aresztowania i przesłuchań osób podejrzanych o korupcję) jest Komisja wyposażona, jak i działalności prewencyjnej. Ograniczmy się jednak do działalności skierowanej do szerokiego ogółu mieszkańców Hongkongu, którą zajmuje się Wydział Stosunków Społecznych.

         Zadaniem Wydziału jest informowanie publiczności o źródłach i zapobieganiu korupcji oraz pozyskiwanie społecznego poparcia dla walki z nią. Wymaga to dotarcia do środowisk lokalnych i osób w każdym zakątku sześcioipółmilionowego  Hongkongu, co byłoby niemożliwe bez korzystania z mediów, kontaktów osobistych, ośrodków regionalnych, wspierania „czystej służby cywilnej”, oddziaływania na dzieci i młodzież poczynając od przedszkoli, a kończąc na uniwersytetach, współdziałaniu z organizacjami pozarządowymi, tworzeniu klubów, dbałości o uczciwe wybory i wreszcie współpracy ze światem biznesu.

         Wydział utworzył w 1995 roku Centrum Rozwoju Etyki (CRE) w czym pomagało sześć izb gospodarczych. CRE udziela porad i konsultacji zainteresowanym korporacjom czyniąc to z należytą dyskrecją, organizuje seminaria i kursy, wydaje literaturę z zakresu etyki biznesu, ułatwia wprowadzanie programów etycznych w korporacjach i kształcenie na uczelniach, służy przykładami, jak zachowywać się w trudnych sytuacjach.

         Metoda analizy sytuacji opracowana przez CRE nosi nazwę ETHICS PLUS od pierwszych liter angielskich słów definiujących poszczególne kroki analizy (proszę spojrzeć poniżej). Analiza kończy się właśnie Testem Słonecznym, to jest gotowością decydenta do otwartego przedstawiania wszystkich elementów procesu decyzyjnego, do przedstawienia z otwartą przyłbicą argumentów na rzecz przyjętego rozwiązania czy podjętej decyzji bez obaw, że taka decyzja i tak podjęta, jak to zrobił, lub zamierza zrobić, przyniesie mu wstyd. Brak gotowości do poddania się Testowi Słonecznemu świadczy o tym, iż ma się coś do ukrycia, że decydent nie chce by „sprawa wyszła na światło dzienne”.

         Warto skorzystać z doświadczeń dalekiego Pachnącego Portu, jak tłumaczy się nazwa Hongkong, by przekonać się jak pachną sprawy i decyzje podejmowane nad Wisłą, Odrą i Bałtykiem.

Jak analizować sytuacje praktyczne

z etycznego punktu widzenia?

ETHICS

Establish…   Określ odpowiednie fakty i wskaż związane z nimi kwestie etyczne.

Take…          Określ „stawki” wszystkich interesariuszy.

Have…         Dokonaj obiektywnej oceny stanowiska zajmowanego przez każdego interesariusza (uwzględniając ich prawdopodobne reakcje i konsekwencje, jakie mogliby ponieść).

Identify…     Wskaż możliwe rozstrzygnięcia i ich skutki dla interesariuszy.

Compare…    Porównaj i oceń każdą z prawdopodobnych konsekwencji każdego z rozstrzygnięć ze względu na podstawowe standardy (czynniki PLUS).

Select…        Wybierz najstosowniejszy sposób postępowania (decyzję).

PLUS

Professional…          Kodeks etyki zawodowej/kodeks organizacji, firmy itp.

Legal…                   Wymagania prawne.

Uncompromissable… Bezkompromisowe wartości własne (np. integralność. Lojalność, uczciwość, rzetelność).

Sunshine…             Test Słoneczny, tj. prezentowanie decyzji na forum publicznym otwarcie, bez obaw, skrępowania, wstydu itp.