Ta książka jest o sześciu ucieczkach Polaków ze Wschodu, zarówno w czasach carskich, jak i radzieckich oraz o trzech ucieczkach z hitlerowskich obozów koncentracyjnych. I o jednej ucieczce zasobów w 1939/40 roku, czyli o wyprowadzeniu polskiego złota z kraju, przed okupacją niemiecko-radziecką.

Pierwszy esej dotyczy ucieczki Maurycego Beniowskiego z carskiego zesłania na półwyspie Kamczatka w 1771 roku.  Autor opisuje dzieje Beniowskiego, jego drogę do miejsca zesłania i ucieczkę skradzionym okrętem do dalekiego Makau, portugalskiej kolonii w Chinach. Potem w książce jest opis ucieczki z syberyjskiego zesłania niezbyt w dzisiejszych czasach pamiętanego, choć nadal czczonego w rodzinnym Tarnowie, Polaka Rufina Piotrowskiego, wreszcie czytelnik może zapoznać się z ucieczką z bolszewickiego więzienia przez Mongolię i Chiny do Polski, słynnego pisarza Ferdynanda Ossendowskiego.

Ucieczka polskiego złota: to też była ucieczka, choć nie ludzi, ale naszego skarbu narodowego przed rozdrapaniem przez radzieckiego i niemieckiego okupanta. Przy okazji czytelnik dowiaduje się o zamiarach naszych ówczesnych aliantów, a zwłaszcza Churchilla, zagarnięcia polskiego złota. Dowiaduje się też o tym, że wszystkie ważniejsze funkcje państwowe przed wybuchem wojny sprawowali w Polsce Piłsudczycy-legioniści, czyli wojskowi w rezerwie bądź w stanie spoczynku.

Autor pisze o słynnych ucieczkach z niemieckich obozów, zarówno jenieckich jak i koncentracyjnych, a także o przeżyciach polskich uciekinierów z obozów radzieckich oraz z miejsc stalinowskich deportacji.

Większość ucieczek miała charakter przedsięwzięć zbiorowych, w których uczestniczyło kilka-kilkanaście osób. Każda z ucieczek wymagała bardzo szczegółowego opracowania; powodzenie w wielkim stopniu zależało od zwykłego szczęścia. Każdej z ucieczek również towarzyszyły akty ludzkiej solidarności ze strony otoczenia, nawet w warunkach zbrodniczego totalitaryzmu. Ten aspekt książki zasługuje na szczególną uwagę.

                                                                                                 Jacek Potocki

Andrzej Fedorowicz. „Słynne ucieczki Polaków”. Wydawnictwo „Fronda”, Warszawa 2018