KRZYSZTOF JASIECKI

 

   Lobbyści twierdzą jednak, że wiele firm przekonało się, iż oszczędności poczynione na takich formach pomocy często są pozorne. Gra o dużą stawkę wymaga nierzadko dużych nakładów, które jednak często się zwracają. Jak zwykle bywa i w tej dziedzinie, żeby więcej zyskać trzeba więcej zainwestować. U podstaw działań tego typu leży przeświadczenie, że im wcześniej można mieć pewność, że wszystko potoczy się w dobrym kierunku, tym prędzej będzie można podjąć decyzje inwestycyjne. Ogólne koszty i strukturę cennika usług lobbingowych na Zachodzie obrazuje Tabela 1.

   Koszty takich usług są zwykle bardzo zróżnicowane. Dla ich przybliżenia przywołujemy ogólne zasady budżetowania usług według oferty jednej z działających w Polsce agencji PR świadczącej także usługi w zakresie public affairs. Generalnie usługi wycenione są w oparciu o trzy podstawowe kryteria: rodzaj projektu, ilość osób pracujących nad projektem oraz czas jego realizacji.

   Jednym z ważnych aspektów lobbingu przeprowadzonego za pomocą wyspecjalizowanej agencji na zlecenie klientów, jest nawiązanie i utrzymanie dobrego kontaktu z mediami. Usługa ta ma swój cennik. Zamieszczony w miesięczniku „Impakt” w maju 1998 r. (trzeba doliczyć inflację) cennik usług agencji PR zawierał zestawienie kosztów interesujące zarówno dla mediów jak i potencjalnych klientów. Koszt zorganizowania konferencji prasowej wahał się od 12 do 35 tys. zł.; organizacja typu „special events” z relacją w mediach została wyceniona na kwotę 45 tys. do 110 tys. zł,; Press clipping (zestaw materiałów prasowych) na sumę od 3 tys. do 15 tys. zł.

   Na zachodzie lobbyści uczą się przygotowywania kampanii komunikacyjnych wobec mediów, podejścia do dziennikarzy, technik prowadzenia rozmów. Podręczniki dla lobbystów podkreślają siłę wpływu mediów oraz fakt, że środki masowego przekazu są na ogół postrzegane jako obiektywne źródło informacji. Specjalistyczne wydawnictwa zalecają jak postępować z mediami m. in. w zakresie tekstów informacyjnych czy korespondencji do dziennikarzy, którzy zajmują się określoną tematyką. Przedstawiane są rozmaite sposoby zainteresowania mediów nagłaśniających daną sprawę.

   W takiej perspektywie, interesujący – ponieważ pokazujący „prawdziwą naturę” niektórych kampanii lobbingowych poprzez pryzmat budżetu i harmonogramu działań – był opublikowany w „Rzeczpospolitej” latem 1999 r. artykuł dotyczący Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych. Organizacja ta występowała przeciwko zmianom w systemie ulg dla zakładów pracy chronionej proponowanym przez Ministerstwo Finansów zdopingowane raportami NIK o patologicznych mechanizmach przejmowania państwowych dotacji przez część przedsiębiorców kierujących takimi zakładami.  Artykuł zawierał m.in. niedostępny zwykle dokument który daje dużo do myślenia na temat standardów życia publicznego w Polsce, a równocześnie przybliża pewne „technikalia” działań lobbingowych, pokazuje w jaki sposób działają niektórzy polscy lobbyści. W tym zakresie można wymienić m.in. „kupowanie” poparcia dziennikarzy (artykuły sponsorowane, konferencje problemowe z poczęstunkiem), opracowanie analiz i informacji, doradztwo prawne, formy nacisku na władze centralne i lokalne lub działalność wydawniczo-promocyjną.

   Elementy kosztów działań lobbingowych zostały także ujawnione w związku z zarzutami wobec Henryka Goryszewskiego, przewodniczącego Sejmowej Komisji Finansów Publicznych. Polityk ten jest współwłaścicielem kancelarii prawnej, która zawarła dwie umowy z Kredyt Bankiem. Jedna dotyczyła obsługi prawnej banku przez kancelarię, w zamian za 8,900 dolarów plus VAT miesięcznie oraz 150 dolarów plus VAT za godzinę pracy. Zgodnie z drugą umową kancelaria zobowiązała się do reprezentowania interesów prawnych Kredyt Banku w postępowaniu toczonym przed Urzędem Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi (UNFE) za 300 tys. zł. plus VAT. Sprawa ta miała o tyle szczególny charakter, że dobry wpływ na rozpatrzenie wniosku miał nie tylko fakt, że prezesem UNFE był członek tej samej partii, co poseł Goryszewski (oficjalnie „nie miało to wpływu na przebieg procesu licencyjnego”). Być może koszty Kredyt Banku zostały także podniesione przez zasilanie finansowe fundacji Pro Patria powstałej z inicjatywy ZChN, na czele której stanęli czołowi politycy tej partii, będący jednocześnie np. członkami Komitetu Doradczego UNFE (członkiem Rady Fundacji był poseł Goryszewski). Przedstawiciele fundacji Pro Patria nie potwierdzali jednak wpływu z takich źródeł.

   Nie wchodząc w szczegóły finansowe, oceny moralne bądź polityczne przywoływanych kampanii (co musiałoby być przedmiotem odrębnych analiz), można je potraktować jako przybliżenie rzędu wielkości i sposobu wydatkowania środków przeznaczonych na działalność lobbingową w Polsce. Przynajmniej na poziomie „wielkiego biznesu”.

 

 

Krzysztof Jasiecki

 

 

 

Tabela 1                          Cennik usług lobbingowych na Zachodzie

 

1. NAJCZĘSTRZE SPOSOBY WYNAGRODZENIA:

 

• HONORARIA: obliczane na podstawie poświęconego czasu plus koszty podróży
  
• ABONAMENT (RYCZAŁT): miesięczny lub roczny, za określoną usługę, której wysokość jest bardzo zmienna
  
• INTERWENCJA: w konkretnej sprawie wynagradzana wedle wcześniej ustalonej normy
  
• HONORARIA KONSULTANTÓW: (obliczane na podstawie poświęconego czasu na daną interwencję +koszty podróży)

*         starszy konsultant          8000-13000 FF/dzień – we Francji, w USA do 400$/godzinę

*         konsultant (intervenant)         5000 – 9000 FF/dzień 

*         asystent                        około 3000 FF/dzień 

RYCZAŁT za nadzorowanie konkretnego problemu:

50 000 do 200 000 FF/rok (w USA aż do 10 000$/miesiąc) wysokość zależy od: tematu, jego znaczenia (badania czysto dokumentarne, nadzorowania środowisk politycznych, stowarzyszeń)

KOSZTY RYCZAŁTOWE za zapewnienie doprowadzenia dossier sprawy do Brukseli: 100 000 do 300 000 FF/rok

RYCZAŁTOWY KOSZT ROCZNY ZA POMOC W TRUDNEJ SPRAWIE:

500 000 DO 1 000 000 FF

2. NA FIRMACH LOBBINGOWYCH CIĄŻY ZOBOWIĄZANIE CO DO PODEJMOWANYCH ŚRODKÓW, A NIE REZULTATÓW

Usługi te są opłacane na podstawie stałego wynagrodzenia plus dodatkowy bonus/premię w wypadku realizacji celu zadania.

PREMIA ZA REZULTATY:

Jeśli jest przewidziana, zazwyczaj wynosi 30% wysokości kontraktu; w wypadku porażki, konsultant otrzymuje 70% sumy ryczałtowej, a w razie sukcesu 130%

UWAGI: W okresie 1989-1994 ceny usług zmalały prawie o 30%

*         ceny z grudnia 1994, nie uwzględniają podatku

     

 

       Źródło: M. Clamen, Le lobbing et ses secrets, 1995

 

 

Plan wydatków na działania lobbingowe Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych (POPON) przeciwko proponowanym przez Ministerstwo Finansów zmianom w systemie ulg dla Zakładów Pracy Chronionej (ZPCh)

Koszt całkowity: 580 tys. zł.

1. Kampania prasowa – 100 tys. zł., w tym:

            a) artykuły sponsorowane, ukazujące osiągnięcia ZPCh w zakresie zatrudnienia osób                   

            niepełnosprawnych ich rehabilitacji społecznej i leczniczej

                   – prasa centralna: 6 artykułów po 5 tys. zł; koszt 30 tys. zł.

                   – prasa regionalna: 20 artykułów po 1,5 tys. zł.; koszt 30 tys. zł.

                   – inne wydatki na kreowanie pozytywnego wizerunku ZPCh; 20 tys. zł.

b) konferencje problemowe (z poczęstunkiem) dla dziennikarzy połączone z przekazaniem informacji na temat specyfiki działalności gospodarczej w ZPCh – 5 konferencji po 4 tys. zł. każda: koszt 20 tys. zł

2. Zbieranie, przygotowywanie, opracowanie analiz i informacji o działalności socjalnej, leczniczej i rehabilitacyjnej ZPCh przez pracowników niepełnosprawnych oraz specyfice i wymiarze kosztów związanych z zatrudnieniem osób niepełnosprawnych (wysoka absencja chorobowa, mniejsza wydajność pracy, skrócony czas pracy i dodatkowe urlopy); koszt 20 tys. zł.

3. Doradztwo prawne – koszt 190 tys. zł. – podpisanie stałej umowy z kancelarią i firmą doradczą z zakresu prawa podatkowego:

a) informacja o modelach rehabilitacji zawodowej w krajach UE – analiza przepisów prawnych; 30 tys. zł.

b) opracowanie założeń modelu funkcjonowania ZPCh w okresie integracji z UE; koszt 50 tys. zł.

c) analiza zmian w ustawach i rozporządzeniach regulujących funkcjonowanie ZPCh oraz symulacja konsekwencji tych zmian, przygotowania propozycji alternatywnych; koszt 30 tys. zł.

d) przygotowanie projektów zmian przepisów prawnych (ustawy, rozporządzenia, uchwały organów Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych PFRON, realizujących postulaty i wnioski środowisk pracodawców osób niepełnosprawnych); koszt 40 tys. zł.

4. Organizowanie centralnych i regionalnych spotkań pracodawców z parlamentarzystami, przedstawicielami władz regionalnych i państwowych. Uroczyste bankiety, kolacje, wizyty w ZPCh; 20 spotkań po2 tys. zł. każde; koszt 40 tys. zł.

5. Klub pracodawcy – 120 tys. zł. – reprezentacyjny lokal w centrum Warszawy wynajęty od władz stołecznych od 1 września 1998 (czynsz preferencyjny);

a) remont i adaptacja oraz zakup wyposażenia lokalu o pow. 400 mkw. w centrum Warszawy, stanowiącego miejsce spotkań z parlamentarzystami, politykami oraz przedstawicielami administracji państwowej – 100 tys. zł.

b) promocja ZPCh, sale konferencyjne i sale spotkań – 20 tys. zł.

6. Działalność wydawniczo – promocyjna:  100 tys. zł.

a) wydawanie folderów, wydawnictw promocyjnych, prezentujących reklamy i  osiągnięcia ZPCh – 40 tys. zł.

b) wydanie albumu fotograficznego „Zakłady Pracy Chronionej, rehabilitacja zawodowa osób niepełnosprawnych – 40 tys. zł.

c) przygotowanie wydawnictwa „Zakłady Pracy Chronionej, polska propozycja dla UE, osiągnięcia, które można wykorzystać” – 10 tys. zł.

d) wydawnictwo „Osiągnięcia polskiego systemu zatrudnienia osób niepełnosprawnych w latach 1991 – 1998; komentarze i liczby” – 10 tys. zł.

7. Fundusz reprezentacyjny – 50 tys. zł.

8. Sposób finansowania:

         a) środki własne POPON – 100 tys. zł. (przeznaczone z działalności statutowej)

         b) środki od ZPCH przekazane dodatkowo – 480 tys. zł.

 

 

Źródło: materiały POPON cyt. za M. Przybylski, Lobbing za pieniądze niepełnosprawnych, „Rzeczpospolita”,

         15.07.1999