Prof. Jerzy Sułek, przewodniczący Zarządu Fundacji „Polsko-Niemieckie Pojednanie” i jednocześnie współzałożyciel Polskiej Unii Ofiar Nazizmu, wskazał w swoim przemówieniu na szczególny charakter stosunków polsko-niemieckich oraz duże zaangażowanie Fundacji w tworzenie PUON. Mówca podkreślił, że FPNP dysponuje wystarczającymi środkami finansowymi, dzięki którym może wspierać działalność PUON i rozwijać ją w przyszłości. Zapewnił również, iż FPNP zależy na jak najszybszym zrealizowaniu wypłaty świadczeń, jako że z ponad 3 mln ofiar nazizmu żyje dziś około pół miliona ludzi.

Pomysłodawcą i współzałożycielem PUON jest Ludwik Krasucki, prezes Stowarzyszenia Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II Wojnie Światowej. Pod hasłem „Nie będą sami” przebiegały przygotowania do PUON. L. Krasucki podkreślił konieczność zwrócenia się do władz, instytucji życia publicznego i organów samorządowych o środki finansowe umożliwiające realizację projektów pomocy dla żyjących ofiar niemieckiego nazizmu.

Polska Unia Ofiar Nazizmu jako związek stowarzyszeń posiada osobowość prawną, a 28 organizacji wchodzących w jej skład zachowują swoją statutową osobowość i odrębność oraz kontynuują swą dotychczasową działalność. Podstawą prawną PUON jest „Prawo o stowarzyszeniach” oraz przyjęty statut. Powołane stowarzyszenie ma charakter organizacji pozarządowej. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie” jest organem wykonawczym unii. W takiej formie łatwiej będzie pozyskiwać pieniądze spoza budżetu państwa.

Według punktów 9.2 i 10 uchwalonego statutu stowarzyszenie ma charakter otwarty, co umożliwia przystępowanie innych organizacji i osób prawnych do PUON oraz gwarantuje będącym w niej członkom niezależność, osobowość prawną oraz środki finansowe.

Ważnym założeniem PUON jest podjęcie wespół z Fundacją „Polsko-Niemieckie Pojednanie” różnorodnych działań w celu zdobywania i zagospodarowywania środków na cele działalności opiekuńczo – humanitarno-socjalnej wobec ofiar nazizmu spoza budżetu państwa oraz kwot otrzymywanych z fundacji niemieckiej i austriackiej w ramach umów międzynarodowych. Dzięki temu FPNP będzie stopniowo realizować i rozszerzać różne formy opieki nad ofiarami nazizmu. Istotne będzie dokumentowanie i edukacja historyczna na temat zbrodni III Rzeszy oraz wystąpieia i kontakty międzynarodowe dotyczące tej problematyki.

Przytoczone powyżej różne formy działań spowodują, że ofiary nazizmu w Polsce będą miały możliwość skutecznej obrony swych praw, reprezentowania swych interesów i potrzeb, fachowej opieki medycznej i socjalnej.

Problematyka szeroko pojętej opieki medycznej jest ważna ze względu na stopniowe starzenie się byłych ofiar nazizmu. Dają o sobie znać nabyte w czasach okupacji choroby. Niewolnicza praca w obozach koncentracyjnych, czy u bauera, wykonywana w czasach III Rzeszy za maleńkie racje żywnościowe, katowanie i upokarzanie powracają na starość jako schorzenia nóg, układu kostnego, zaburzenia przemiany materii, chorób serca. Wielu z nich cierpi na tzw. syndrom oświęcimski, wymagający psychoterapii, drogich leków psychotropowych i leczenia sanatoryjnego. Większość byłych ofiar dotkliwie odczuwa samotność, nie radzi sobie z problemami życia codziennego.

Charakter i statut FPNP wiążą się z zadaniami zadośćuczynienia i dbałości o ofiary nazizmu w Polsce. Takie są korzenie Fundacji i źródła zgromadzonych przez nią środków.

Przypomnę, że Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie” została powołana 16.10.1991 r. na mocy umowy między rządem Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Federalnej Niemiec. W wyniku prowadzonych przez ówczesny rząd RP negocjacji w latach 1989-1991, zjednoczone Niemcy zdecydowały się przekazać Polsce kwotę 500 ml niemieckich marek na pomoc humanitarną dla osób szczególnie poszkodowanych w czasie II wojny światowej.

 Katarzyna Wojciewska