Established 1999

PARLAMENT EUROPEJSKI

27 sierpień 2009

Grupy nacisku (c.d.)

Wypracowując własny model współpracy z grupami nacisku, Parlament Europejski był zainteresowany metodami dialogu z lobbystami, jakie stosowane są w poszczególnych państwach członkowskich UE. W tym celu Dyrekcja Generalna IV Sekretariatu Parlamentu Europejskiego opracowała w 1998 r. obszerny dokument o zasadach lobbingu w parlamentach narodowych państw członkowskich. W opracowaniu zwrócono uwagę, że mimo dużej aktywności środowisk lobbingowych na forum parlamentów wszystkich państw członkowskich, w większości państw nie ma prawnego uregulowania współpracy z lobbingiem – pisze Krystyna Michałowska-Gorywoda.

 


KRYSTYNA MICHAŁOWSKA-GORYWODA


 


 


     Parlament Europejski jest, obok Komisji Europejskiej, kolejną instytucją UE, wokół której koncentruje się działalność grup nacisku. Jest on jednocześnie pierwszą instytucją Unii, która w sposób formalny uregulowała swoje kontakty z lobbingiem.


     W 1991 r. deputowany belgijski socjalista M. Galle przedstawił raport zawierający propozycję opracowania kodeksu postępowania lobbystów działających przy Parlamencie Europejskim. Kolejne raporty deputowanych: G. Forda (Wielka Brytania) i J.T. Nordmana (Francja) z 1995 r. zostały również poświęcone tej samej kwestii. Do najważniejszych spraw poruszonych we wszystkich tych raportach zaliczono stworzenie rejestru lobbystów działających na forum Parlamentu, przyznanie im określonych przywilejów, jak na przykład prawa wstępu do budynków parlamentarnych, prawa do obserwacji otwartych posiedzeń komisji parlamentarnych oraz dostępu do biblioteki.


     Przyjęcie przez Parlament Europejski, po długich debatach, w 1996 r. zmodyfikowanych wersji propozycji zawartych w tych raportach doprowadziło do włączenia do Regulaminu wewnętrznego Parlamentu reguły nr 9 zatytułowanej „Kodeks postępowania” oraz dwóch aneksów (I i IX). Zgodnie z nimi lobbysta jest zobowiązany do przestrzegania tego kodeksu. Przewiduje on przede wszystkim umieszczenie przez lobbystów odpowiednich danych w rejestrze grup interesu działających przy Parlamencie. Po spełnieniu tego podstawowego warunku lobbysta otrzymuje roczną przepustkę, uprawniającą go do przebywania na terenie Parlamentu Europejskiego. Zasady kodeksu postępowania zostały przedstawione w art. 3 aneksu IX Regulaminu wewnętrznego Parlamentu. Zgodnie z nimi, do podstawowych obowiązków lobbysty należy:


·         składanie corocznych szczegółowych deklaracji na temat instytucji lub osób, których interesy lobbysta reprezentuje,


·         honorowanie informacji poufnych, a więc zakaz odpłatnego rozprowadzania takich informacji uzyskanych w trakcie kontaktów z Parlamentem,


·         powstrzymywanie się przed nieuczciwym zdobywaniem informacji,


·         przestrzeganie powyższych zasad w przypadku zatrudnienia przez grupy nacisku byłych funkcjonariuszy instytucji UE,


·         niereprezentowanie  konfliktowych interesów.


            Jednocześnie dążąc do zapewnienia maksymalnej przejrzystości funkcjonowania Parlamentu Europejskiego i wzmocnienia zasad etyki zawodowej obowiązujących parlamentarzystów w ich kontaktach z grupami nacisku oraz do przeciwdziałania przypadkom korupcji wśród funkcjonariuszy Parlamentu, instytucja ta wprowadziła odpowiednie regulacje dotyczące postępowania członków Parlamentu. Zawarte są one w aneksie I Regulaminu wewnętrznego Parlamentu, który nakłada na parlamentarzystów obowiązek:


·         złożenia deklaracji na temat swej zawodowej aktywności z wyszczególnieniem listy osób trzecich, od których parlamentarzysta otrzymuje jakiekolwiek wsparcie (finansowe, kadrowe, techniczne). Deklaracja jest corocznie aktualizowana, a w przypadku jej nie przedstawienia deputowany ponosi konsekwencje dyscyplinarne;


·         nieprzyjmowania podarunków, honorariów czy innych korzyści w zamian za głosowanie zgodne z intencją darczyńcy;


·         rejestrowania podarunków; każdy podarunek o wartości przekraczającej 600 euro jest rejestrowany jako podarunek wartościowy (significant gift).


     Wypracowując własny model współpracy z grupami nacisku, Parlament Europejski był również zainteresowany metodami dialogu z lobbystami, jakie stosowane są w poszczególnych państwach członkowskich UE. W tym celu Dyrekcja Generalna IV Sekretariatu Parlamentu Europejskiego opracowała w 1998 r. obszerny dokument o zasadach lobbingu w parlamentach narodowych państw członkowskich. W opracowaniu zwrócono uwagę, że mimo dużej aktywności środowisk lobbingowych na forum parlamentów wszystkich państw członkowskich, w większości państw nie ma prawnego uregulowania współpracy z lobbingiem. Do nielicznych wyjątków należy parlament niemiecki, gdzie na mocy postanowień regulaminu Bundestagu utworzono rejestr wszystkich grup nacisku zainteresowanych działalnością lobbingową na jego forum. Wpis do rejestru daje grupie możliwość prowadzenia oficjalnej działalności lobbingowej w Bundestagu. Również Wielka Brytania jest jednym z nielicznych państw członkowskich, w którym obowiązują kodeksy postępowania lobbystów (1994 r.). Prowadzony jest także rejestr grup lobbingowych działających w kręgach parlamentarnych. Natomiast w większości parlamentów pozostałych państw członkowskich UE brak jest rozwiązań regulujących współpracę z grupami nacisku, a status lobbysty nie różni się od statusu osoby, której wydawana jest przepustka uprawniająca do przebywania w budynkach parlamentarnych (na przykład w Grecji, Hiszpanii, Irlandii czy w Portugalii).


     Wygodne forum dla prowadzenia lobbingu w Parlamencie Europejskim stanowi także działalność tzw. intergrup parlamentarnych. Jak już wspomniano, są to nieformalne zebrania deputowanych, reprezentujących różne państwa członkowskie i ugrupowania polityczne, których łączy wspólne zainteresowanie tą samą tematyką. W Parlamencie ubiegłej kadencji (1994-1999) działało około 60 intergrup. Działalność tych intergrup nie jest sformalizowana, toteż ustalenie zasad członkostwa, częstotliwości spotkań czy modelu pracy zależy wyłącznie od członków każdej intergrupy. Z reguły członkowie intergrupy spotykają się raz, dwa razy w miesiącu na otwartych spotkaniach, na które często zapraszani są pracownicy Komisji Europejskiej, eksperci w danej dziedzinie oraz przedstawiciele grup interesu. W trakcie tych spotkań lobbyści funkcjonujący na forum UE mają okazję nawiązać kontakty z parlamentarzystami. Sami członkowie intergrup, skupiając się na konkretnych zagadnieniach, działają często na zasadzie grup lobbingowych, promując swoje sprawy w Parlamencie Europejskim oraz na zewnątrz. Z tego też względu kontakty z członkami intergrup są bardzo ważne dla przedstawicieli grup nacisku działających na forum UE. Skuteczność działań i wpływy poszczególnych intergrup są bardzo zróżnicowane. Do najbardziej wpływowych i aktywnych należą intergrupy zajmujące się sprawami konsumentów, ochroną zwierząt, usługami finansowymi, małymi i średnimi przedsiębiorstwami.


 


 


       Grupy nacisku na forum Parlamentu Europejskiego


 


     Wzrost uprawnień Parlamentu Europejskiego wynikający z postanowień JAE, Traktatu z Maastricht i Traktatu Amsterdamskiego, które w znacznie szerszym niż do tej pory zakresie włączyły go do procesu podejmowania decyzji w UE, wyraźnie spowodował większe zainteresowanie grup nacisku działalnością tej instytucji. Kiedy Komisja Europejska, instytucja inicjatywy ustawodawczej, kończy swoją pracę nad projektem aktu prawnego i przedkłada go do konsultacji komisjom parlamentarnym, wówczas rozpoczyna się kolejny moment, w którym grupy nacisku mogą oddziaływać na proces stanowienia prawa w UE. Kluczową dla lobbysty sprawą staje się więc nawiązanie kontaktu z posłem-sprawozdawcą danej komisji parlamentarnej i przekonanie go do swoich poglądów. Poseł-sprawozdawca sporządza raport na temat wniesionej przez Komisję Europejską propozycji aktu prawnego, dokonuje jej oceny oraz przygotowuje ewentualne poprawki. Na podstawie informacji dostarczonych przez posła-sprawozdawcę członkowie komisji parlamentarnej podejmują decyzję. W trakcie prac nad projektami aktów prawnych wnoszonymi przez Komisję Europejską poseł-sprawozdawca może korzystać z pomocy ekspertów zewnętrznych. Fakt ten jest wykorzystywany przez grupy lobbingowe do nawiązania kontaktów z posłem-sprawozdawcą i przekazania mu swego punktu widzenia w danej sprawie. Współpracując z deputowanym, przedstawiciele grup interesu przygotowują mu raporty i opracowania na konkretny temat. Czasami opracowują oni również projekty uchwał czy poprawek zgłaszanych następnie do projektu Komisji Europejskiej przez posła-sprawozdawcę. Większość międzynarodowych grup nacisku utrzymuje kontakty z komisjami parlamentarnymi; niektóre z nich, jak na przykład związki zawodowe, nawiązują specjalną współpracę przede wszystkim z określonymi grupami politycznymi Parlamentu Europejskiego. Dla pewnych grup lobbingowych (na przykład Eurometaux) Parlament nie ma żadnego znaczenia w ich działalności.


     Grupy nacisku biorą także udział w parlamentarnych konferencjach prasowych, aczkolwiek nie przysługuje im wówczas prawo do zadawania pytań. Parlament Europejski organizuje również przesłuchania na określone tematy, na które zaprasza przedstawicieli danej grupy.


     Mówiąc o skuteczności działalności lobbingowej na forum Parlamentu, należy uwzględnić także fakt, że obroną interesów danej grupy nacisku może zajmować się niekiedy reprezentant tej grupy, który jednocześnie legitymuje się aktywnym członkostwem partii politycznej, dzięki czemu może pełnić funkcję deputowanego. W ten sposób reprezentuje więc równocześnie interesy swojej partii i swojej grupy nacisku. Niewątpliwie jest to niezwykle skuteczny sposób obrony interesów.


 


     Grupy nacisku a Rada Unii Europejskiej


 


Międzynarodowe grupy interesu


 


     Międzynarodowe grupy nacisku działające na forum UE zawsze były i ciągle są poważnie zainteresowane wypracowaniem odpowiednich form kontaktów z Radą Unii. Zainteresowanie to wynika niewątpliwie z pierwszoplanowej roli, jaką instytucja ta, będąca głównym legislatorem w UE, odgrywa w procesie podejmowania decyzji. Stosunkowo szybko stało się jednak jasne, że ze względu na międzyrządowy charakter Rady możliwości bezpośredniego oddziaływania na nią przez międzynarodowe grupy nacisku są poważnie ograniczone i w praktyce należą do nielicznych wyjątków. Niemniej jednak niektóre międzynarodowe grupy interesu, szczególnie zaś te najbardziej reprezentatywne, jak UNICE, COPA czy europejskie organizacje związków zawodowych, starają się wykorzystać każdą sytuację umożliwiającą im wywarcie nawet minimalnego wpływu na Radę Unii. Tak na przykład COPA w czasie trwania przedłużających się niekiedy sesji Rady w sprawie Wspólnej Polityki Rolnej (tzw. maratonów rolnych) praktykuje wysyłanie telegramów adresowanych do Rady Unii (nie wyklucza się, że czyni to z inspiracji Komisji) lub specjalnych listów na ręce Przewodniczącego Rady. Ton takiej korespondencji jest jednakże zawsze bardzo umiarkowany, dyskretny i nie zawiera żadnych elementów presji. Niektóre międzynarodowe grupy nacisku praktykują również wysyłanie dokumentacji technicznej w danej kwestii, adresowanej do Przewodniczącego Rady.


     Nie mając właściwie żadnych skutecznych możliwości bezpośredniego dotarcia do Rady Unii, międzynarodowe grupy nacisku starają się o nawiązanie kontaktów z COREPER, który jest niejako „okiem” i „uchem” Rady, z Sekretariatem Rady, jak również z jej grupami roboczymi. Taką współpracę prowadzą na przykład COPA i UNICE, których przedstawiciele spotykają się regularnie z COREPER. Organy pomocnicze Rady Unii znajdują się w centrum stałego zainteresowania międzynarodowych grup nacisku.


     Poza oficjalnymi kanałami oddziaływania międzynarodowych grup nacisku na Radę Unii i jej organy pomocnicze mogą one bronić swych interesów również i na płaszczyźnie nieoficjalnej. Jakkolwiek możliwość i efektywność tego typu kontaktów, głównie z ministrami – członkami Rady, jest bez wątpienia znacznie mniejsza niż w przypadku Komisji, to wydaje się, że i tutaj mogą one w określonych sytuacjach być bardziej skuteczne niż niektóre oficjalne metody.


     Pośrednio międzynarodowe grupy nacisku mogą wywierać pewien wpływ na Radę Unii i COREPER przez swych przedstawicieli wchodzących w skład niektórych organów doradczych UE, takich jak Komitet Ekonomiczno-Społeczny, Komitet Transportowy, Komitet Regionów, które są czasem konsultowane przez COREPER i Radę Unii. Zdaniem międzynarodowych grup nacisku wszystkie, zarówno bezpośrednie jak i pośrednie, metody ich oddziaływania na Radę Unii są jednakże mało efektywne, a najbardziej skuteczną formę wywierania wpływu na politykę Rady stanowi działalność krajowych grup nacisku, będących jednocześnie członkami danej grupy międzynarodowej.

W wydaniu 54, kwiecień 2004 również

  1. BANK I ŚRODOWISKO

    Lider biznesu
  2. KRAKOWSKI BANK SPÓŁDZIELCZY

    Blisko klienta
  3. POLSKA UNIA OFIAR NAZIZMU

    Opieka i pomoc
  4. PRASA

    Głos Warszawy
  5. ARCHIWUM KORESPONDENTA

    Od Piusa X do "Pasji" Gibsona
  6. PUNKTY WIDZENIA

    Milczki niekompetentne
  7. PSYCHOLOGIA

    Ekonomia, głupku
  8. PROJEKT USTAWY LOBBINGOWEJ

    Opinia socjologa
  9. PUNKTY WIDZENIA

    O nas bez nas
  10. DYPLOMACJA

    Magnes różnorodności
  11. LECH WAŁĘSA

    Nowe czasy, stare rozwiązania
  12. LOBBING W WIELKIEJ BRYTANII

    Małe i wielkie sprawy
  13. SZTUKA MANIPULACJI

    Niezręczność komplementów
  14. DECYZJE I ETYKA

    Cytaty i pisaty
  15. TROSKI PRZEDSIĘBIORCY

    Trzecia żona
  16. PARLAMENT EUROPEJSKI

    Grupy nacisku (c.d.)
  17. NIEUCZESANE REFLEKSJE

    Lewica, prawica, rozterki
  18. DYPLOMACJA

    Wymowa czynów
  19. TERMINALE PALIWOWE

    Sieć logistyczna / Logistic leader