Powieść rozpoczyna się „niejako od końca”, bo od opisu egzekucji Maty Hari w dniu 15 października 1917 roku w paryskim więzieniu dla kobiet, Saint-Lazare.

Cała powieść to kilka fikcyjnych listów Maty Hari do jej adwokata, doktora Cluneta. Mata Hari twierdzi w nich, że jest niewinna. W sensie prawnym. W listach tych tancerka opisuje swoje życie; można wychwycić z tych słów dwa cele, które jej przyświecały przez cały czas: chęć bycia niezależną oraz dążenie do tego, by zawsze „była na świeczniku”, by się o niej mówiło.

Mata Hari przypomina, jak to przebijała się przez życie dzięki pomocy uwiedzionych przez nią mężczyzn, począwszy od dyrektora szkoły, do której chodziła. Potem było nieudane małżeństwo z chorobliwie zazdrosnym wojskowym Rudolfem i wyjazd do Indonezji, nazywanej wówczas Indiami Holenderskimi, śmierć synka, którego otruła prześladowana przez Rudolfa, indonezyjska opiekunka. Rozpad małżeństwa, powrót Maty Hari do Holandii i jej późniejszy wyjazd do Paryża, gdzie rozpoczęła swą karierę tancerki klasycznej muzyki orientalnej jako Mata Hari.

W Paryżu otacza się znanymi mężczyznami, takimi jak Pablo Picasso czy Amadeo Modigliani, żyje w atmosferze sprawy Dreyfusa. Gazety o niej piszą; jest na tzw. topie, gdyż jej taniec jest „bardzo śmiały”, czyli zawiera silne wątki erotyczne.

Interesująca jest jej rozmowa z panią Guimet; ta rozmowa będzie miała wpływ na jej życie. Mata Hari poznaje wielu wpływowych mężczyzn, polityków, a tu do drzwi Europy puka I wojna światowa. Mata Hari wplątuje się w środowisko niemieckich dyplomatów. Staje się informatorką niemieckiego wywiadu wojskowego, otrzymując odpowiedni, tajny kryptonim. Na razie jej działalność ma charakter uśpiony: ma czekać. Jest śledzona przez francuski kontrwywiad, który nie jest w stanie nic „na nią znaleźć”. Głównym jej przeciwnikiem jest szef francuskiego kontrwywiadu, Georges Ladoux, sfrustrowany po nieudanej aferze Dreyfusa, więc żądny sukcesu. Mata Hari ma być jego kolejną ofiarą.

Po latach  Ladoux przyznał, że zebrany materiał przeciwko Macie Hari, był procesowo wątły. Mata Hari sama stwierdziła, że nie działała jako niemiecki szpieg. Raczej działała na rzecz Francji. Była raczej tzw. podwójnym agentem. Jej adwokat napisał, że prawo w okresie wojny to inne prawo niż w czasach pokoju. Stąd skazano ją na  śmierć.

Interesująca książka, która rzuca inne światło na słynną Matę Hari, niż dotychczas. Po przeczytaniu książki czytelnik zadaje sobie pytanie: była ona niemieckim szpiegiem, czy też nim nie była?

                                                                                              Jacek Potocki

Paulo Coelho. „Szpieg”. Tłum. Zofia Stanisławska. Wydawnictwo „Drzewo Babel”, Warszawa, str. 196