Są w świecie ogrody, których podlewać nie trzeba. Kto był w stolicy Meksyku, ten musiał trafić do dzielnicy Xochimilco. To dalekie przedmieście. Inne. Jakby niewidzialną nicią związane z przeszłością.

Xochimilco dosłownie znaczy „miejsce ukwieconych pól”. Dawniej była to wioska położona nad jeziorem o tej samej nazwie.

Rozwijała się na moczarach, albo na płytkiej wodzie, gdzie tworzono sztuczne, prostokątne wysepki – chinampa, które stawały się polami uprawnymi. Ten sposób upraw stosowano już około 1000 lat temu.

Najpierw wbijano w dno pale i budowano coś w rodzaju ogrodzenia pod wodą. Pale przeplatano sitowiem, aż powstało coś w rodzaju wanny, którą następnie wypełniano mułem i ziemią, tak długo aż na powierzchni wody ukazał się kopiec. Następnie przykrywano to wiklinową matą, gałązkami i chrustem i dalej nanoszono grunt, w który sadzono rośliny. To co powstało wyglądało jak unosząca się na wodzie tratwa – chinampa. Miała zazwyczaj wymiar 30 x 3 metry. Wokół stolicy Azteków powstawały chinampy o rozmiarach od 5-10 metrów szerokości i 50 do 100 metrów długości. Taka chinampa dawała rodzinie samowystarczalność.

Na krańcach poletek sadzono mocno ukorzeniające się drzewa z rodziny wierzb (ahuejote), które po pewnym czasie wypuszczały korzenie i kotwiczyły poletka w dnie jeziora. Był to wydajny system upraw, bo kiedy na lądzie można było otrzymać dwa zbiory rocznie, na chinampa robiono to kilka – nawet siedem – razy w roku. Wysepki były od siebie oddalone na tyle, że stworzył się system kanałów, po których poruszano się płaskodennymi łodziami. Do dziś zachowało się jeszcze 160 km kanałów…

Jeszcze dziś na takich żyją ludzie i prowadzą swoje małe gospodarstwa. W centrum Xochimilco znajduje się około 200 chinampów, zajmujących powierzchnię 1 800 hektarów. Nie wytrzymują jednak zderzenia z miejską cywilizacją i potrzebami ich użytkowników. Te pozostałe kanały i ich ekosystem zostały wpisane na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 1987 roku.

ELŻBIETA POTOCKA