List – stanowisko
Stowarzyszenia Profesjonalnych
Lobbystów w Polsce

W poprzednim (64) numerze DECYDENTA opublikowaliśmy list Stowarzyszenia Profesjonalnych Lobbystów w Polsce do marszałka Sejmu Włodzimierza Cimoszewicza. Było to tuż przed głosowaniem w Sejmie o przyjęcie Ustawy o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa. W lipcu br. ustawa została przyjęta również przez Senat i podpisana przez prezydenta RP. Z kronikarskiego obowiązku drukujemy list do marszałka Senatu, w którym SPLP zwraca uwagę na główne mankamenty ustawy licząc, iż senatorowie naprawią błędy posłów. Mimo senatorskiej dyskusji (fragmenty przytaczamy poniżej), tak się jednak nie stało.

W imieniu Stowarzyszenia Profesjonalnych Lobbystów w Polsce, skupiającego czołowe firmy i osoby zajmujące się jawnie i zawodowo działalnością lobbingową, pozwalamy sobie przesłać na ręce Pana Marszałka uwagi i sugestie dotyczące ustawy o działalności lobbingowej.

Zaproponowany przez Sejm RP projekt zawiera wiele cennych rozwiązań, ale niestety nie jest wolny od niedociągnięć mogących budzić wątpliwości interpretacji co do zgodności ustawy z zapisami Konstytucji RP.

Stowarzyszenie Profesjonalnych Lobbystów w Polsce zostało zawiązane dwa lata temu między innymi po to, by – z jednej strony – zapewnić wysokie i etyczne standardy działania w tym zakresie, a z drugiej – walczyć o dobre imię polskiego, profesjonalnego lobbingu, by walczyć o należną temu zawodowi rangę w oczach polskiej opinii publicznej. Dlatego też z zainteresowaniem i nieukrywanym niepokojem śledziliśmy pracę najpierw ministra spraw wewnętrznych i administracji, a potem Nadzwyczajnej Komisji Sejmowej, powołanej do prac nad projektem ustawy o działalności lobbingowej.

W Europie nie ma precedensu legislacyjnego, który regulowałby rynek usług lobbingowych. Od początku też stwierdzaliśmy w naszych wypowiedziach i opiniach, iż nie jest problemem rynek usług lobbingowych (poprzez działalność Stowarzyszenia Profesjonalnych Lobbystów Polsce monitorujemy ten rynek i z wielką dozą prawdopodobieństwa możemy rekomendować osoby i firmy parające się tym zawodem z zachowaniem zasad etyki biznesowej, kodeksu etyki lobbysty i ogólnie przyjętych norm społecznych). Problemem w Polsce jest brak przejrzystości procesu stanowienia prawa. Rozwiązanie tego właśnie problemu miało być, jak się wydawało, główną osią prac nad przedmiotową ustawą.

Na posiedzeniu 7 lipca Sejm uchwalił Ustawę o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa i skierował ją do Senatu (nr druku sejmowego 2188).

Chcemy zwrócić uwagę Pana Marszałka, iż obecny kształt projektu powstał w ciągu ostatnich kilku tygodni prac i drastycznie odbiega od pierwotnego projektu złożonego przez rząd. Notabene, znamiennym jest fakt, iż projekt powstawał w ostatnich tygodniach po wykluczeniu z udziału w pracach komisji (sic!) ekspertów i słuchaczy zewnętrznych. Czyż nie jest ironią losu, iż ustawa mająca na celu między innymi wprowadzenie nowych standardów jawności i przejrzystości prac legislacyjnych już od swego początku nosi na sobie piętno braku konsultacji społecznych?

Nasze Stowarzyszenie jest zdecydowanym zwolennikiem wprowadzenia rejestru lobbystów. Złożyliśmy nawet na ręce przewodniczącego Komisji Pana Posła Grzegorza Dolniaka propozycję zapisów opracowanych na podstawie regulacji obowiązujących w Unii Europejskiej. Zwróciliśmy uwagę Komisji, iż sama czynność rejestracyjna jest kwestią, która w wystarczający sposób może znaleźć odniesienie w zapisach regulaminu Sejmu i Senatu. Natomiast kwestia zasad tworzenia prawa i przejrzystości procedur nie może być przedmiotem kilku zdawkowych zapisów artykułów opartych na myśleniu życzeniowym. Takie niestety wrażenie – powierzchowności, nieprecyzyjności i niedopracowania – pozostaje po lekturze obecnego projektu przedmiotowej ustawy.

1. Budzi naszą wątpliwość wyłączenie spod działania kontrolnego ustawy organizacji i grup nacisku, które już są uprzywilejowanymi podmiotami w kwestii stanowienia prawa: organizacje pracodawców, związki zawodowe, organizacje pożytku publicznego. Łączy się to z zapisami o raportowaniu przez urzędników przebiegu spotkań (rozdział 4 projektu ustawy). Proponowany tam zapis powoduje, iż jedynymi podmiotami, których ów zapis i kontrola dotyczy są wyłącznie podmioty wykonujące zawodową działalność lobbingową. Oznaczać to może w praktyce, że ustawa i jej zapisy dotyczyć będą kilku firm i kilkunastu osób w Polsce. Nie podlegają zapisowi: organizacje społeczne, organizacje pracodawców, przedsiębiorcy indywidualni, pracownicy ds. lobbingu wewnątrz dużych korporacji czy firm – żaden z nich w rozumieniu projektu ustawy nie jest “zawodowym lobbystą”, tzn. “nie prowadzi działalności zarobkowej na rzecz osób trzecich”.
2. Ustawa w obecnym kształcie pozwoli np. wielkim koncernom i korporacjom, ale także organizacjom pracodawców czy branżowym, podpisywać umowy z osobami niezarejestrowanymi i uprawianie lobbingu na ogromną skalę bez żadnej kontroli. Tu także cel powstania ustawy będzie chybiony.

3. Niejasne jest, w jaki sposób i kiedy stosowne przepisy odwołujące się do zmian regulaminowych zostaną wprowadzone do Regulaminu Sejmu i Senatu? Nie znajdujemy w rzeczonym projekcie regulacji dotyczących chociażby propozycji unormowania uczestnictwa lobbystów w posiedzeniach komisji, pracach parlamentu. W projekcie złożonym przez nasze Stowarzyszenie na ręce posła Grzegorza Dolniaka tego rodzaju rozwiązanie zostało uwzględnione i bazuje na doświadczeniach i praktyce Parlamentu Europejskiego.