WOJCIECH GASPARSKI

            Wiosna to pora porządków, czynienia miejsca dla nowego, w które wierzymy, że nastąpi. Pomyślałem więc, że dobra to okazja, by podzielić się z wiernymi Czytelnikami tej kolumny tym, co pod koniec zimy pisano tu i ówdzie na decyzyjno-etyczne tematy. Tak powstał poniższy bukiet, który pozostawiam bez komentarzy. Sapienti sat.

         „W Polsce ostatnio – zapewne w zastępstwie korupcji – modny stał się lobbing. Jednak nasi politycy i publicyści chyba za dużo naoglądali się amerykańskich filmów o skorumpowanych senatorach i innych politykach, którzy biorą w łapę. Lobbing – przypomnijmy – to nie próby przekupstwa, lecz pomoc dla decydentów polegająca na tym, że poszczególne firmy starają się na wyścigi wyjaśnić im zalety swego produktu i tylko tyle. […] Natomiast decyzja jest podejmowana absolutnie swobodnie, w rezultacie przetargów i w warunkach niczym nieskrępowanej konkurencji.” [M. Król, „Wolność gospodarcza”, TP n. 7(2849)/2004, s. 5].

         „Zasady moralne sprzed lat umierają. W dzisiejszym świecie nie docenia się już takich cnót jak uprzejmość czy dżentelmeńskie zachowanie.” [Jack White, gitarzysta zespołu The White Stripes; The Guardian Ltd., 18.01.04; cyt. za Forum n. 5/2004, s. 45].

         „Czy więc ci co mają na widoku jedynie doraźne interesy Polski, nigdy zaś własną godność, uczciwość, własny rozum, własne uzdolnienia, ci, co oddają się fałszowaniu rzeczywistości, jakiejś taniej i niemądrej propagandzie, albo wprost głoszą konieczność rezygnacji z własnego ‘ja’ na rzecz ślepej dyscypliny, mającej wytworzyć tę upragnioną moc, albo zmuszają siebie i innych do miłości i wiary – czyż oni na dalszą metę nie przekreślają wszelkich możliwości rozwojowych narodu?” [Witold Gombrowicz, „Gęba i twarz”, Wyd. Literackie; cyt. za GW n. 32 (4546)/2004, s. 15].

         „Czy rzeczywiście można robić wszystko czego prawo nie zakazuje? Wiele rzeczy można uznać za legalne, ale nie staną się one przez sam ten fakt przyzwoite. Być może nie zawsze sprawowaliśmy się jak należy, ale wychowano nas w szacunku dla prawości, prawdomówności i honoru. Jeżeli ktoś prowadzi interesy, kimkolwiek by był, musi odwoływać się do określonych norm moralnych. W przeciwnym wypadku prędzej czy później dojdzie do nadużyć, z którymi musieliśmy walczyć ostatnimi czasy.” [E. Rothschild, z wywiadu „Zgoda, uczciwość, praca”, Diario ABC 2003; cyt. za Forum n. 5/2004, s. 54].

         „Stanowisko Papieża rysuje się następująco: Demokracja (życie zbiorowe w ogóle) wymaga ufundowania na silnych wartościach moralnych. Relatywizm jest w niej zgubny, ponieważ konsekwentnie przyjęty, nie broni przed możliwością zawieszenia wszelkich konstytucyjnych zabezpieczeń praw osoby ludzkiej, traktowanych ostatecznie jako umowne.” [H. Woźniakowski, „Papież – wolność – prawda”, GW n. 32(4546)/2004, s. 16].

         „Źródłem zagrożeń dla przejrzystości życia publicznego są nie tylko gierki rządu, kokietowanie dziennikarzy i półprawdy sączone w ramach skompromitowanej strategii agresywnego manipulowania mediami. Groźny jest również brak dziennikarskiego szacunku dla faktów, przymus szukania prostych wytłumaczeń i przemożna potrzeba melodramatycznego ubarwiania rzeczywistości. Jeszcze nie zdajemy sobie sprawy, jak bardzo pewne odłamy współczesnych mediów niszczą tkankę życia publicznego i prywatnego.” [M. Kettle, „Lekarzu, lecz się sam”, The Guardian 03.02.04; cyt. za Forum n. 8/2004, s. 6].

         „[J. Delors] Media nieraz przesadzają. Ale trzeba pamiętać, że opinia publiczna jest generalnie zniechęcona do polityków. Ludzie jakoś nie mogą wykrzesać z siebie respektu dla tej profesji.

         [Dziennikarze prowadzący wywiad] Czy sami politycy nie ponoszą tu części winy, przez to na przykład, że kandydują do Parlamentu Europejskiego, choć tak naprawdę nie mają zamiaru pełnić potem obowiązków poselskich?

         [J. D.] Punkt dla panów. Hipokryzja takich ludzi to ośli kopniak dla Europy.

         [Dziennikarze] Ale przecież pan sam odwrócił się od polityki. Dlaczego w 1995 r. odmówił pan kandydowania w wyborach prezydenckich we Francji […]?

         [J. D.] Jako prezydent musiałbym kłamać. To okropne. Są tacy, którzy to robią…, co ja mówię, byli tacy którzy to robili, ale ja nie mogłem. Przeszkadzało mi zdziczenie politycznych obyczajów i brak wiarygodności w polityce.” [Wywiad z Jaques’em Delorsem, De Morgen 28.01.2004; cyt. za Forum n. 5/2004, s. 17].

         „Jesteśmy zwierzętami. […] Nikogo to już dziś, prawie 150 lat po opublikowaniu przez Karola Darwina jego rewelacyjnego dzieła ‘O pochodzeniu gatunków’ nie powinno gorszyć, aliści wielu z nas nie lubi, kiedy się o tym przypomina. Zwarzywszy jednak liczne niecne zwyczaje naszego gatunku – kłamstwo, złośliwość, podstęp, przemoc – można raczej zadać sobie pytanie, czy inne zwierzęta nie powinny czuć się dotknięte, że uważamy się za ich bliskich krewnych.” [K. Szymborski, „Co ma nam kruk do powiedzenia”, Polityka, n. 7 (2439)/2004, s. 72].

         „Zły gust jest zawsze twórczy. To dominacja biologii nad inteligencją.” [Salvadore Dali, Myśli i anegdoty, Wyd. Książnica, Katowice 2003, s. 47]. „Moralność jest cool” [Tomasz Lis, Co z tą Polską?, Rosner&Wspólnicy, s. 52].

Zebrał: Wojciech Gasparski