ZYGMUNT JANIEC

W połowie lat osiemdziesiątych, czyli 10 lat po przystąpieniu do Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, Irlandia przeżywała poważne problemy gospodarcze. Systematycznie narastał dług publiczny, rosło bezrobocie, nasilała się emigracja. W takiej sytuacji w 1987 r. rząd irlandzki, organizacje pracodawców i związki zawodowe uzgodniły i podpisały trzyletni Program Ożywienia Gospodarki (Programme for National Recovery, 1988-1990). Celem autorów programu było zapewnienie stabilności w dziedzinie polityki monetarnej i fiskalnej, reforma podatków, ograniczenie wzrostu płac, koncentracja uwagi na rozwoju wybranych, najbardziej nowoczesnych gałęzi przemysłu i usług.

W latach 1990-2000 opracowano kolejne cztery programy gospodarczo-społeczne. Były to:
1) Program Rozwoju Gospodarczego i Społecznego (Programme for Economic and Social Progress, 1991-1993);
2) Program na rzecz konkurencyjności i pracy (1994-1997);
3) Partnerstwo 2000 (1998-2000;
4) Program Dobrobytu i Uczciwości w Gospodarce (Programme for Prosperity and Fairness, 2000-2002).

Najważniejsze agencje promocyjne w Irlandii to:
1) ENTERPRISE IRELAND (Irlandzka Rada Handlu i Technologii). Rada wspiera rodzimą wytwórczość i usługi. Dysponuje 11 przedstawicielstwami regionalnymi i 29 zagranicznymi, w tym w Warszawie. Jej pomoc sprowadza się do określania możliwości rozwojowych danego podmiotu i poszukiwania partnerów w kraju i za granicą.
2) IDA – IRELAND (Industrial Development Agency – Agencja Rozwoju Przemysłowego) – odpowiada za rozwój inwestycji zagranicznych.
3) SHANNON DEVELOPMENT – jej kompetencje obejmują rozwój poszczególnych regionów Irlandii.
4) FORFAS – Zarząd Rozwoju Przemysłu, Nauki i Technologii. Jest to organizacja rządowa koordynująca prace wszystkich wyżej wymienionych agencji.

Już w 1949 r. rząd irlandzki ogłosił powołanie agencji promocyjnej mającej m.in. wspierać napływ inwestycji zagranicznych do Irlandii. Początkowo nadano jej nazwę: The Industrial Development Authority (IDA). Okresowo modyfikowano kompetencje i usytuowanie IDA wśród innych agencji promocyjnych tego kraju. Obecnie IDA funkcjonuje jako The Industrial Development Agency.

IDA jest uznawana za najlepszą i najskuteczniejszą agencję promocyjną w świecie. Jej kierownictwo wypracowało oryginalne metody pracy, w tym takie rozwiązania jak:
1) Odejście od pasywnych form współpracy z potencjalnymi inwestorami zagranicznymi na rzecz form aktywnych (m.in. powoływanie 2-3 osobowych grup roboczych, których zadaniem było pozyskanie wcześniej wytypowanych inwestorów z ośrodków, gdzie IDA nie ma stałego przedstawicielstwa).
2) Skuteczne kojarzenie interesów inwestorów zagranicznych z interesami społeczności lokalnych (regionów). Dzięki IDA irlandzkie władze regionalne nie poszukują samodzielnie inwestorów zagranicznych, lecz czynią to skutecznie za pośrednictwem IDA.
3) Wprowadzenie do codziennej praktyki nowatorskiego modelu wyboru potencjalnych inwestorów zagranicznych znanego jako model zaciskania pętli. Polega on na:
a) wstępnej selekcji tych sektorów wytwórczości, które mają największe szanse rozwoju w Irlandii,
b) sporządzaniu listy najlepszych firm światowych w danej branży,
c) nakłanianiu starannie dobranych firm do inwestowania w Irlandii.

4) Elastyczność działania i umiejętność adaptacji form i metod pracy do zmieniających się warunków zewnętrznych i wewnętrznych (m.in. od 1994 r. lansowano slogan “tygrys celtycki”, a obecnie inny slogan: “wyspa przedsiębiorczości”),
5) Umiejętność praktycznego wykorzystywania wyników badań empirycznych prowadzonych wśród inwestorów zagranicznych.
6) Prowadzenie zróżnicowanych w czasie i miejscu kampanii promocyjnych (np. organizowanie przyjazdów dziennikarzy zagranicznych do Irlandii, ogłoszenia w wybranych mediach światowych i krajowych).
7) Stałe robocze kontakty z kierownictwem wszystkich liczących się ugrupowań politycznych. Dzięki temu IDA była w stanie, niezależnie od obozu rządzącego, skutecznie forsować korzystne dla Irlandii rozwiązania, w tym takie jak:
a) uzyskanie zgody Unii Europejskiej na wprowadzenie od 2003 r. zadziwiająco niskiej stopy opodatkowania wszystkich podmiotów gospodarczych (12,5 proc. od zysku),
b) zachowanie przez inwestorów zagranicznych wszystkich przywilejów nabytych w momencie rozpoczęcia inwestycji (w tym 10 proc. podatku od zysków)

Dzięki m.in. skuteczności irlandzkiego systemu zachęt dla inwestorów zagranicznych (niskie podatki, rozwój szkolnictwa na najwyższym poziomie, bezpośrednie dofinansowanie realizacji projektów inwestycyjnych, finansowanie przez państwo szkolenia pracowników mających podjąć pracę w nowych gałęziach produkcji i usług) Irlandia dołączyła do grupy najwyżej rozwiniętych państw Unii Europejskiej.

Obecnie na Irlandię przypada aż 10 proc. wszystkich inwestycji “od podstaw” (green field) lokowanych w Europie, w tym 26 proc. inwestycji amerykańskich.
W 2000 r. w Irlandii działalność produkcyjną i usługową prowadziło 1266 podmiotów zagranicznych. Zatrudniały one ponad 140 000 Irlandczyków. Ich udział w eksporcie Irlandii przekracza 75 proc.
Udział eksportu w PKB Irlandii (1999 r.) wynosi prawie 90 proc., plasując to państwo w pierwszej lidze eksporterów.
Elektronika stanowi najważniejszy sektor przemysłowy rozwinięty w Irlandii dzięki inwestorom zagranicznym. Sektor ten zatrudnia 28 000 pracowników. Jego udział w eksporcie wynosi 30 proc..
Ponad 60 dużych firm farmaceutycznych produkuje w Irlandii. Zatrudniają one
12 000 pracowników. Udział tego sektora w eksporcie Irlandii wynosi 18 proc.

W Irlandii funkcjonuje ponad 600 firm zajmujących się oprogramowaniem komputerowym, w tym 130 zagranicznych. Zatrudniają one 30 000 Irlandczyków. Jest to jedyna bardzo nowoczesna i pracochłonna dziedzina wytwórczości.