SZCZEPAN JABŁOŃSKI

Główne cele programu Socrates skonstruowano tak, aby odpowiadały idei wspólnej Europy. Są to przede wszystkim: wzmocnienie wymiaru europejskiego na każdym poziomie edukacji, poprawienie znajomości języków europejskich, promocja kooperacji i mobilności w procesie nauczania, wprowadzanie innowacji edukacyjnych oraz wyrównanie szans na każdym poziomie kształcenia. Dlatego w ramach Socratesa stworzono kilka podprogramów, które mają służyć różnym grupom uczących się.
W programach tych uczestniczy 31 państw – wszystkie kraje Unii Europejskiej, a także Islandia, Lichtenstein, Norwegia oraz kraje stowarzyszone – Bułgaria, Czechy, Estonia, Węgry, Litwa, Łotwa, Polska, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Cypr, Malta i Turcja.

Program ten obejmuje edukację pierwszego poziomu, począwszy od przedszkola, a skończywszy na liceach. Oczywiście nie dotyczy on wyłącznie wychowanków tych miejsc – ma za zadanie wciągnąć w proces edukacji także organizacje pozarządowe, stowarzyszenia rodzicielskie, władze lokalne, a nawet przedsiębiorstwa.
Głównym celem programu jest poprawienie jakości nauczania, wzmocnienie europejskiego wymiaru edukacji oraz promocja nauki języków obcych. Koncentruje się on także na kilku innych, ważnych kwestiach – nauczaniu w środowisku multikulturowym czy wspomaganiu grup dzieci, które nie miałyby inaczej szans na dobrą edukację.
Program ten promuje trzy podstawowe typy projektów. Pierwszym jest kooperacja między szkołami, pomagająca w pracy nad wspólnymi kwestiami. Mogą być to wspólne projekty uczniów, prowadzone pod kierunkiem nauczycieli, polegające na współpracy w dziedzinie nauki danego przedmiotu, lub po prostu stałej współpracy pomiędzy klasami. Może ona zaowocować stworzeniem wielu wspólnych działań, jak choćby dni danego kraju w szkole innego kraju, poznawanie kultury i tradycji państw europejskich, itp.
Drugi typ stanowią projekty językowe. Komisja Europejska promuje w tym przypadku współpracę między szkołami średnimi z dwóch różnych państw europejskich, koncentrującą się na wzajemnych wizytach uczniów w szkole współpracującej w celu nauki języka. Polega to zwykle na wymianie kulturalno–językowej, podczas której uczniowie goszczą się wzajemnie w domach rodzinnych, co pomaga nie tylko w nauce języka obcego, ale także w zrozumieniu kultury innych państw. W Polsce takie programy prowadzi już wiele szkół – m. in. warszawskie licea im. Dąbrowskiego czy Batorego. Preferowane są języki pozostające poza “wielką trójką” (angielski, niemiecki, francuski), a więc Polska zyskuje bardzo dużo dzięki uczestnictwu w takim programie.
Trzeci typ to programy rozwojowe dla szkół. Polegają one na wymianie doświadczeń między nauczycielami, dotyczących metod nauczania, organizacji, zapobieganiu przestępczości wśród nieletnich oraz jednoczeniu uczniów z różnych środowisk społecznych i kulturowych. W ten program musi być zaangażowana szkoła jako całość.
W ramach tego programu Komisja Europejska współfinansuje programy dotyczące dodatkowych kursów i programów kształcenia dla nauczycieli. Możliwe też są dodatkowe granty, pomagające szkołom wysyłać pedagogów na zagraniczne kursy dokształcające, konferencje służące wymianie doświadczeń, czy na tworzenie nowych programów wychowawczych.

Jest to program przewidziany dla kształcących się na poziomie szkoły wyższej oraz nauczycieli akademickich. Daje on możliwość studiowania w innym państwie, będącym członkiem programu, przez 3 do 12 miesięcy, bez przerywania studiów w rodzimym kraju. Czas spędzony w innej szkole wyższej jest wliczany do okresu studiów dzięki wspólnemu systemowi wymiany punktów ECTS, który pozwala na wzajemne zbilansowanie wartości edukacyjnej studiowanych przedmiotów. Dla studenta oznacza to możliwość darmowego studiowania w obcym kraju. Jednak sam program wzbudza wiele kontrowersji, szczególnie w krajach biedniejszych.
Komisja Europejska finansując ten projekt przyjęła założenie, że umożliwia studiowanie bez opłat i pokrywa różnicę kosztów wynikającą z konieczności podróży oraz nauki w innym kraju. Reszta kosztów należy do studenta lub innych organizacji u których może on szukać pomocy. W praktyce uczelnie “piętnastki” bardzo pomagają finansowo swoim studentom, podczas gdy żakowie z krajów Europy Środkowo-Wschodniej muszą radzić sobie sami. W praktyce nie daje on całkowicie równych szans studentom, pomaga jednak w ich wyrównaniu.
Program ten ma za zadanie rozwijać studentów w trzech głównych obszarach – osobistym, akademickim i społecznym. Żywy kontakt z innym krajem pomaga nauczyć się języka obcego oraz łatwej adaptacji w otoczeniu, współpracy z ludźmi z innego obszaru kulturowego, a także pokazuje czym jest wspólna, europejska identyfikacja. Integrując się studenci z całej Europy uświadamiają sobie wspólne korzenie kulturowe i społeczne oraz dążenia do podobnych celów. Uczestnictwo w programie Erasmus jest pomocne również na rynku pracy – dzięki temu pracodawca wie, że ma do czynienia z człowiekiem elastycznym, który potrafi dostosować się do każdej sytuacji. Obecnie uniwersalność jest największym atutem pracownika.
Program ten przewiduje również współpracę nauczycieli akademickich przy przygotowywaniu zajęć, realizację programów intensywnych, letnich uniwersytetów oraz tworzenie europejskich sieci edukacyjnych.
Dotychczas z programu Erasmus skorzystało ponad 700.000 studentów i pracowników naukowych.