Fundusze Strukturalne i Fundusz Spójności

* Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (ang. ERDF), * Europejski Fundusz Socjalny (ang. ESF), * Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnych (ang. EAGGF, Guidance section), sekcja Orientacji, * Instrument Finansowy Wspierania Rybołówstwa (ang. FIFG).

Z punktu widzenia władz samorządowych chcących zrealizować projekt budowlany z zakresu ochrony środowiska znaczenie strategiczne ma najzasobniejszy z funduszy – Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego.
Istnieje wiele kryteriów mających wpływ na uzyskanie wsparcia, ale podstawowym z nich jest przestrzeganie ogólnych zasad realizowania unijnej polityki strukturalnej:

2. zasada koncentracji – wynika z niej, że środki płynące z Unii Europejskiej nie powinny ulegać rozproszeniu, ale być koncentrowane w miejscach problematycznych (region, sektor),

3. zasada partnerstwa – partnerstwo pionowe oznacza współpracę pomiędzy kolejnymi szczeblami zarządzania polityką strukturalną, (KE – kraj członkowski – władze regionalne – władze lokalne); partnerstwo poziome polega na współpracy pomiędzy partnerami na danym szczeblu np. regionu (m.in. władze samorządowe – wojewoda – regionalne stowarzyszenia przedsiębiorców – ośrodki naukowe) i jest istotne zarówno w fazie planowania jak i realizacji polityki regionalnej/lokalnej oraz poszczególnych projektów,

Wszystkie polskie województwa zostaną objęte “Celem 1” unijnej polityki strukturalnej, który dotyczy regionów pozostających na niższym poziomie rozwoju ekonomicznego – PKB w regionie na mieszkańca na poziomie poniżej 75 proc. średniej unijnej.

Dodatkowym narzędziem finansowym polityki strukturalnej jest Fundusz Spójności (ang. CF) – zwany też Funduszem Kohezji (Rozporządzenie Rady 1264/99). Jego przeznaczeniem jest wspieranie inwestycji mogących przyczynić się do rozwiązania problemów infrastrukturalnych w skali całego kraju z zakresu transportu oraz ochrony środowiska. Fundusz Spójności ma za zadanie zmniejszać różnicę pomiędzy poszczególnymi krajami unijnymi. Warunkiem objęcia danego kraju pomocą w ramach Funduszu Spójności jest PKB kraju na mieszkańca poniżej 90 proc. średniej unijnej.

Kraj, który chce wykorzystywać środki funduszy unijnych jest zobowiązany do przedstawienia Komisji Europejskiej kompletu dokumentów programowych, które opisują ramy i systemy wykorzystywania środków strukturalnych. Dokumenty takie są opracowywane na każdy 7-letni okres programowania budżetu unijnego – w tej chwili są to lata 2000–2006. Obecne rozszerzenie Unii Europejskiej planowane jest w środku tego okresu, dlatego też opracowywane dokumenty dotyczą czasu maj 2004 – grudzień 2006.

Polska przedłożyła już Komisji Europejskiej: a) Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004-2006 (ang. NDP), na podstawie którego negocjowane będą Podstawy Wsparcia Wspólnoty (ang. CSF), b) 5 Sektorowych Programów Operacyjnych – SPO: “Wzrost Konkurencyjności Gospodarki” (ERDF), “Rozwój Zasobów Ludzkich”(ESF), “Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego oraz Rozwój Obszarów Wiejskich” (EAGGF), “Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb” (FIFG), “Transport – Gospodarka Morska” (ERDF), c) Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego – ZPORR (ESF, ERDF), d) Strategię Wykorzystania Funduszu Spójności na lata 2004-2006 (CF), e) Program Operacyjny Pomoc Techniczna (ERDF).

Obecnie trwają prace nad Uzupełnieniami Programów (ang. PC) Operacyjnych, które będą określać m.in. szczegółowe zasady wdrażania priorytetów, w tym rodzaje inwestycji, jakie będą mogły starać się o dofinansowanie oraz listy rodzajów beneficjentów. Dokumenty te mają zostać przesłane do Komisji Europejskiej pod koniec marca 2003 r.

O dofinansowanie z Funduszu Spójności będą mogły starać się projekty o dużej skali oddziaływania z dziedzin: gospodarki wodno – ściekowej, bezpieczeństwa przeciwpowodziowego, gospodarki odpadami, rekultywacji terenów zdegradowanych, poprawy jakości powietrza.

Minimalna wartość takiego projektu musi wynosić 10 mln euro, a wysokość uzyskanego wsparcia może sięgać 85 proc. kosztów kwalifikowanych. Fundusz może dofinansować m.in. zakup ziemi pod inwestycje oraz, w ramach pomocy technicznej, koszty przygotowania niektórych opracowań i analiz załączanych do wniosku szczegółowego.

Projekty, które ze względu na mniejszy zakres oddziaływania i/lub niższe koszty nie kwalifikują się do dofinansowania z środków Funduszu Spójności będą mogły starać się o wsparcie z środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, zarówno w obecnym, jak i następnych okresach programowania. Dofinansowanie dla samorządów z tych środków przewidziane jest w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego na lata 2004-2006 (ZPORR).

Propozycje projektów przygotowane w formie standardowego wniosku aplikacyjnego ERDF będzie można składać do tworzonego w Urzędzie Marszałkowskim Sekretariatu Regionalnego Komitetu Sterującego, powinny one również zostać wprowadzone do Internetowego Systemu Kart Ewidencji Projektów (http://isekp.mg.gov.pl) prowadzonego przez Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej. Na podstawie rekomendacji Regionalnego Komitetu Sterującego Zarząd Województwa będzie podejmował decyzję o wyborze projektów z określoną kwotą dofinansowania. Wybrane projekty będą przekazywane do Urzędu Wojewódzkiego, który będzie podpisywał (po formalnej ocenie zgodności projektów z zapisami ZPORR oraz Uzupełnienia Programu, wydanej przez Instytucję Zarządzającą ZPORR) umowy finansowe z beneficjentami końcowymi. Wsparcie dla samorządów będzie mogło osiągać poziom 80 proc. kosztów kwalifikowanych.

W ramach priorytetu 1 ZPORR – rozbudowy i modernizacji infrastruktury służącej wzmacnianiu konkurencyjności regionów oraz infrastruktura ochrony środowiska – przewidywane jest wsparcie w dziedzinach: sieci wodociągowe i kanalizacyjne, uzdatnianie wody i oczyszczanie ścieków, zagospodarowanie odpadów, poprawa jakości powietrza, zapobieganie powodziom, wsparcie zarządzania ochroną środowiska, wykorzystanie odnawialnych źródeł energii.

Preferowane będą projekty infrastrukturalne o wartości powyżej 1 lub 2 mln euro (w zależności od dziedziny), pozostałe projekty powinny mieć wartość co najmniej 0,5 mln euro. Za priorytetowe będą uznawane projekty umożliwiające uzupełnienie częściowo istniejącej sieci wodociągowej i/lub kanalizacyjnej, realizowane wspólnie przez więcej niż jedną jednostkę samorządową, komplementarne do innych projektów inwestycyjnych realizowanych na obszarze, którego dotyczy projekt oraz realizowane na obszarach cennych przyrodniczo.

W ramach priorytetu 2 ZPORR – rozwoju lokalnego oraz infrastruktury lokalnej – przewidywane jest wsparcie dla projektów z zakresu m.in.: gospodarki wodno-ściekowej, w tym zbiorników wodnych zwiększających lokalny potencjał rozwoju, gospodarki odpadami na obszarach małych miast i wsi, likwidacji “dzikich” składowisk, pozyskiwania energii poprzez tworzenie lokalnych systemów odnawialnych źródeł energii (energia słoneczna, energia wiatrowa, wodna, energia organiczna-biomasa).

O dofinansowanie w ramach tego priorytetu będą mogły się starać gminy miejskie, gminy wiejskie oraz gminy miejsko-wiejskie (z wyłączeniem miast powyżej 15 tys. mieszkańców) występujące z projektami o wartości poniżej 2 mln euro.

Dokumenty i informacje dostępne są m.in. na stronach internetowych Ministerstwa Środowiska: www.mos.gov.pl