Trzeba wiedzieć, że MBP stworzyli ludzie starannie wybrani przez Józefa Stalina, a trzon bezpieki stanowili oddani komuniści, przeszkoleni w szkole NKWD w Kujbyszewie. Byli to głównie przedwojenni komuniści żydowskiego pochodzenia, działacze Kominternu. Obowiązywała zasada: jeden funkcjonariusz MBP na 200 obywateli, a więc resort musiał być liczny. Na jego utrzymanie i rozbudowę przeznaczono ogromne środki finansowe.

************

Język wrogości – 16.08

Jest to bardzo pouczająca publikacja dla ludzi mediów i czynnych polityków. Powstała ona jako efekt badań naukowych, prowadzonych w „Collegium Civitas” w latach 2007-08, dzięki finansowemu wsparciu Fundacji im. Stefana Batorego. Autorzy przeanalizowali  8087 artykułów prasowych i 49 nagrań telewizyjnych programów publicystycznych w okresie 15 września 2006-15 marca 2007 r. Przyczyną  podjęcia takich badań była niezwykle silna brutalizacja języka przekazów publicznych w trakcie i po kampanii wyborczej w 2005 r. , który autorzy uznali za „język wrogości”. Główne cechy tego języka to agresja i brutalność, tworzenie przeciwstawnych kategorii „my” i „oni”, co stanowi niezwykle skuteczne narzędzie budowania antagonizmu. W ramach tego dyskursu na pytanie: „Kto jest wrogiem?” można podać prostą odpowiedź: „Wrogiem jest każdy inny”. Brak jest jednak spójnego obrazu wroga z powodu braku jednolitości ocen.

Z analizy autorów wynika, że „języka wrogości” używali zarówno bracia Kaczyńscy jak i Adam Michnik, a z mediów: zarówno „Gazeta Polska” jak i „Gazeta Wyborcza”. Podstawową metodą, towarzyszącą „językowi wrogości” jest manipulowanie emocjami, które tworzą „syndrom wrogości”. Należą do nich:

1. niechęć-nienawiść

2.lekceważenie-pogarda

3.asercja-złość

4.obrzydzenie-wstręt

Podstawą jest niechęć-nienawiść, jednak jest one dość rzadko wyrażana wprost. Zwykle mamy do czynienia z agresją ukrytą. Wypowiedzi czy publikacje często są związane z przyklejaniem „wrogom” etykiet, które mogą być bardzo skutecznym elementem budowania antagonizmu, gdyż mają one bez wyjątku charakter negatywny. Związane są one z odniesieniami o charakterze religijnym, narodowościowym, historycznym czy towarzyskim.

Punktem wyjścia jest teza, że polityczny oponent („oni”) jest wrogiem, którego trzeba zniszczyć, a wizerunek „onych” w mediach buduje się głównie poprzez dyskredytację, czyli piętnowanie. Najbardziej piętnowaną cechą jest przeszłość, a w Polsce chodzi o działalność przed 1989 r. A jakich środków się używa?

Przede wszystkim „onych” się oczernia: ma ich cechować brak kompetencji, głupota i zadufanie, a często i zaburzenia psychiczne. Po drugie buduje się obraz „onych” jako obraz wroga. A po trzecie, wskazuje się na przepaść, jaka dzieli „onego” czyli wroga od społeczeństwa.

Jakie autorzy wysnuwają wnioski końcowe?

W dyskursie publicznym w Polsce góruje antagonizm w relacji między stronami. Można więc mówić o postępującej brutalizacji języka polskich elit, a dyskurs publiczny traci charakter rzeczowej dyskusji. Z tego powodu debata publiczna w Polsce staje się wrzaskiem, a nieprzygotowani do niej są nie tylko politycy, ale i prowadzący ”dyskusję” dziennikarze. Wszyscy uczestnicy dyskusji stosują „ retoryczny impresjonizm”, który jest swoistą walką polityczną o klienta czyli o wyborcę. W dyskursach strony często posługują się kłamstwem; brak jest merytorycznych argumentów, pojawiają się nieistniejące problemy, a w dyskursie coraz częściej gości język destrukcyjny. Ciekawe, że język ten większość wprawdzie potępia, ale jednocześnie chętnie się nim posługuje na co dzień.

Wrogość okazywana w dyskursie jest zjawiskiem dość tajemniczym i jest związana z określonymi fazami walki politycznej. A jest to walka na wyniszczenie, dbająca nie o meritum, którego nie ma, ale wyłącznie o medialną atrakcyjność i eskalację skandalu.

Wrogość ta przekroczyła w określonym momencie, np. po katastrofie smoleńskiej, punkt krytyczny i powrotu do normalności raczej już nie będzie.  Generalnie, najbardziej zaciekłymi udziałowcami tych brutalnych dyskursów są elity postsolidarnościowe, które oskarżają się wzajemnie o zdradę etosu. Jednakże, opinie publiczną podzieliły nie tylko owe elity, ale i dziennikarze, którzy nie relacjonują, ale też walczą.

Publikacja zmusza do bardzo pesymistycznej refleksji: wszechobecność wrogości czyni, że posługiwanie się innym językiem staje się niemożliwe.

                                                                                              Jacek Potocki

„To oni są wszystkiemu winni… Język wrogości w polskim dyskursie publicznym”. Pod. Red. Xymeny Bukowskiej i Barbary Markowskiej. „Wydawnictwo Trio” i „Collegium Civitas”, Warszawa 2013