Z prof. ALDONĄ KAMELĄ SOWIŃSKĄ

podsekretarzem stanu
w Ministerstwie Skarbu Państwa

 rozmawia Michał Lipszyc

Dlaczego opracowanie i przyjęcie właściwego programu prywatyzacyjnego jest tak istotne dla polskiego rządu?

Prywatyzacja stanowi podstawę procesu transformacji i jest niezbędnym warunkiem właściwego funkcjonowania gospodarki rynkowej w Polsce. Zasadniczym jej celem jest zapewnienie Polsce szybkiego i wieloletniego wzrostu gospodarczego, z jednoczesnym przyspieszeniem tworzenia miejsc pracy, dającego podstawy do poprawy poziomu życia obywateli. Celem prywatyzacji jest więc zwiększenie zdolności adaptacyjnej podmiotów gospodarczych do reguł rynku, poprawa konkurencyjności i w rezultacie wzrost efektywności gospodarowania. Cele prywatyzacji mają nie tylko charakter ekonomiczny, ale również społeczny. Rząd podjął się rozwiązania problemów wynikających z zaspokojenia roszczeń o charakterze społecznym, np. rekompensaty, reprywatyzacja, wsparcie reformy ubezpieczeń społecznych. Rząd wielokrotnie podkreśla, że „podstawą gospodarki muszą być własność prywatna i mechanizmy rynkowe”. Takie założenie nabiera szczególnego znaczenia w warunkach zbliżającej się integracji Polski z Unią Europejską. Odpowiednie przygotowanie i skuteczne przeprowadzenie negocjacji w sprawie przyjęcia Polski do UE wiąże się m.in. z przeprowadzeniem i zakończeniem podstawowego zakresu procesu reprywatyzacji do czasu włączenia naszego kraju do struktur unijnych.

Czy wiadomo już, które przedsiębiorstwa będą sprywatyzowane w pierwszej kolejności?

Kontynuowana będzie prywatyzacja TP S.A., PLL LOT, KGHM „Polska Miedź” S.A., Polski Koncern Naftowy S.A. i PZU S.A.. Zakładamy, że tylko w 2000 r. proces prywatyzacji pośredniej zostanie rozpoczęty w ok. 90 spółkach, poprzez sprzedaż pierwszego pakietu akcji lub udziałów. Prywatyzacja obejmie przedsiębiorstwa i spółki prawie wszystkich sektorów. W sektorze energetycznym przewidujemy sprywatyzowanie w indywidualnym trybie ośmiu elektrociepłowni. W latach 2000-2001 skarb państwa zamierza zbyć większościowe pakiety akcji w spółkach przemysłu spirytusowego i w cukrowniach. Przygotowujemy też program prywatyzacji polskich uzdrowisk, który obejmie 26 spółek.

Czy polskich inwestorów będzie stać na wzięcie udziału w tak wielkich przedsięwzięciach?

Jest faktem, że w dużych prywatyzacjach krajowy inwestor nie jest dominujący. Jednak oprócz prywatyzacji kapitałowej, która jest „zarezerwowana” dla dużych spółek o silnym potencjale rynkowym, usługowym i znacznym udziale w rynku, mniejszym inwestorom oferuje się nabywanie majątku państwowego w trybie prywatyzacji bezpośredniej. Obejmuje ona przedsiębiorstwa państwowe, dla których organem założycielskim są wojewodowie. To wojewoda, który zna doskonale region, gospodarkę konkretnych przedsiębiorstw mu podległych, prowadzi prywatyzację. Na koniec 1999 r. w Polsce pod opieką wojewodów było 1133 przedsiębiorstw państwowych. Skarb państwa posiada akcje w 1796 spółkach, w tym 415 to jednoosobowe spółki skarbu państwa.

W jaki sposób wykorzystywane są pieniądze z prywatyzacji?

Główne źródło przychodów osiąganych przez Ministerstwo Skarbu Państwa w procesie prywatyzacji majątku państwowego stanowi prywatyzacja pośrednia, czyli kapitałowa. Przychody pochodzą w szczególności ze sprzedaży większych podmiotów gospodarczych, będących w dobrej kondycji ekonomicznej i cieszących się popytem inwestorów. Wykorzystanie przychodów z prywatyzacji majątku państwowego w br. oraz w najbliższych latach jest w znaczącym stopniu zdeterminowane potrzebą zabezpieczenia realizacji programów społecznych (w tym i reform ustrojowych) i koniecznością spełnienia zobowiązań państwa wobec obywateli, określonych w już przyjętych bądź projektowanych regulacjach ustawowych, a także bieżącymi potrzebami budżetu państwa – m.in. finansowanie deficytu budżetowego, spłata zadłużenia (zwłaszcza zagranicznego) – określanymi corocznie ustawą budżetową. Programem społecznym, którego sfinansowanie pochłonie gros środków pochodzących z prywatyzacji majątku państwowego, jest rozpoczęta w 1999 r, reforma systemu ubezpieczeń społecznych. Bardzo istotnym elementem reformy jest utworzenie kapitałowych funduszy emerytalnych. Drugim programem społecznych, całkowicie finansowanym środkami pochodzącymi z prywatyzacji, są rekompensaty dla pracowników sfery budżetowej oraz emerytów i rencistów za niepodwyższanie wynagrodzeń w 1991 r. i w 1992 r. oraz utratę niektórych podwyżek dodatków branżowych do emerytur i rent. Realizacja programu rozpoczęła się w br. Znaczna część majątku państwowego będzie przeznaczona także na kontynuację dotychczasowych form uwłaszczenia pracowników na podstawie ustawy z 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.

Kolejny istotny program – reprywatyzacji – nie ma jeszcze swojego ustawowego rozstrzygnięcia…

Przygotowany przez rząd projekt ustawy reprywatyzacyjnej, który jest obecnie przedmiotem prac Sejmu, przewiduje, że uprawnione osoby otrzymają zwrot mienia w naturze w tych przypadkach, gdzie jest to możliwe, lub przyznane zostaną im bony reprywatyzacyjne. Będzie można z nie nabywać nieruchomości z zasobów skarbu państwa (nieruchomości rolne, grunty zabudowane i przeznaczone pod zabudowę, akcje spółek skarbu państwa, przedsiębiorstwa). Zgodnie z uchwałą Rady Ministrów z 1993 r. kontynuowane jest tworzenie rezerw mienia skarbu państwa na cele reprywatyzacji w postaci 5 proc. akcji i udziałów w jednoosobowych spółkach skarbu państwa. Przybliżony szacunek wskazuje, że w latach 2000-2005 na cele reprywatyzacji należy przeznaczyć ponad 20 mld zł ze środków pochodzących z prywatyzacji mienia skarbu państwa.

Dziękuję za rozmowę.