Dzisiejsza Mira to miasto w tureckiej Anatolii. Po grecku, jego imię oznacza „zwycięstwo ludu”. Autorka tekstu opowiada o życiu przyszłego biskupa i przytacza kilka opowieści o nim. Niektóre stały się później inspiracją m.in. dla Piotra Skargi, który utworzył fundusz charytatywny dla panien bez posagu. Ludzie uważają, że ten fundusz stał się początkiem rozpowszechniania się w naszym kraju tradycji obdarowywania się prezentami w dniu 6 grudnia.

Autorka pisze też o nieudolnych próbach komuny wyeliminowania św. Mikołaja z tradycji katolickiej i zastąpienie go przez „Dziadka Mroza”. A przecież był on świętym biskupem, któremu na sercu leżało dobro zwykłych ludzi. I słowa tego właśnie biskupa przytoczone są w książce.

Ponadto, autorka pisze o wybitnych twórcach kultury, którzy przekazali wiele swoich utworów, poświęconych Mikołajowi. Biskup Mikołaj jest do dzisiaj patronem prawie 30 grup zawodowych, a ludzie z ufnością uciekają się do jego wstawiennictwa. Autorka tekstu pisze o znaczeniu imienia Mikołaj w czasach staropolskich, choć pierwsze źródłowe dane o św. Mikołaju pochodzą dopiero z V wieku, a przecież biskup został uwięziony, a nawet torturowany już za rządów Licyniusza ok. 319 r. Mimo że doznał wówczas uszczerbku fizycznego, nie złamano jego wiary. Dość ostro wystąpił on na Soborze Powszechnym w Nicei w 325 r. i nawet dopuścił się wówczas czynu, nie licującego z godnością biskupa, za co został uwięziony.

Mikołaj zmarł 6 grudnia między rokiem 345 a 352 w stolicy swojej diecezji. Po zajęciu diecezji przez Turków, zwłoki biskupa przeniesione zostały w 1087 roku do Bari, we Włoszech; dzisiaj łączy się jego grób z pewnym ceremoniałem i z relikwiami.

Jakie dzisiaj są cuda, związane z biskupem? Przede wszystkim, biskup niespodziewanie pojawia się, by ratować potrzebujących. Autorka pisze też o darach, jakie potrzebujący deklarowali i jakie dawali św. Mikołajowi. Pisze o wspieraniu przez biskupa ludzi ubogich, o ratowaniu przez niego niewinnie skazanych, o jego walce z demonami, o jego mocy uzdrawiania. Pisze też o losach figurek i posążków świętego.

Autorka przytacza polskie zwyczaje i obyczaje, związane z biskupem. Otóż, na polskich wsiach św. Mikołaj był czczony jako opiekun pasterzy, chroniący bydło, owce i konie przed drapieżnymi zwierzętami. Przytacza odpowiednie fragmenty „Encyklopedii staropolskiej” Glogera oraz innych publikacji, na poparcie swych tez. Pisze również o prezentach, wręczanych dzieciom w dniu śmierci biskupa, jako o pewnej polskiej tradycji, sięgającej czasów panowania Mieszka II. Zaznacza, że jest to święty, obejmujący inne kraje, jak Grecja i Ruś oraz zachód Europy. W Polsce poświęcono Mikołajowi 327 kościołów.

A jak ten święty ma się do Mikołaja z Finlandii, który ma liczne prezenty w saniach, ciągnionych przez renifery? Niestety, Finowie „przejęli” biskupa, bo ten z Miry był najpierw i to o niego chodzi w całej instytucji wręczania prezentów.

Książka wyjaśnia pochodzenie „prawdziwego” św. Mikołaja. Jej atrakcyjność, zwiększają piękne reprodukcje obrazów, wnętrz kościołów oraz figurek, przeniesione fotograficznie przez Adama Bujaka.

                                                                                              Jacek Potocki

Adam Bujak (fotografie), Jolanta Sosnowska (tekst). „Mikołaj święty. Żywot, dzieło i cuda wielkiego biskupa z Miry”. Wydawnictwo „Biały Kruk”, Kraków 2021, s. 159