Established 1999

ZROZUMIEĆ DALEKI WSCHÓD

3 sierpień 2022

Tatuaż - przynależność, status, kara, piękno

Tatuaż to nie własność yakuzy, choć najbardziej się go z nimi łączy. W Japonii tatuowały się różne warstwy społeczne, w tym strażacy miejscy. Tacy od gaszenia pożarów, a tych w Edo, czyli późniejszym Tokio, było wielu, bo miasto było drewniane – pisze dr Elżbieta Potocka.

https://www.bodytattooart.com/yakuza-tattoo-meanings/

Tatuaże występowały we wszystkich kulturach świata. To forma sztuki umieszczonej na ciele. Samo słowo oznaczające tę sztukę – „tatau” (tatuaż) wywodzi się z języków polinezyjskich i oznacza znak, pismo, malowidło. Ale to coś więcej niż tylko rysunek na ciele. Czasami to symbolika. U ludów pierwotnych dowód męstwa, oznaka gotowości bojowej, funkcji religijnej, zawodu, czy statusu społecznego. Niekiedy to talizman, który miał chronić duszę i ciało. Taką właśnie rolę spełniał na terenach Azji Wschodniej i Południowo-Wschodniej. Tradycja tatuowania jest tu jedną z najstarszych na świecie. Znana była ludom z terenów Birmy, Laosu, Tajlandii, na wyspach Borneo, Celebesie, Jawie, Sumatrze, Timorze i wielu innych.

Strazacy 1

Strażacy miejscy w akcji; https://www.liverpoolmuseums.org.uk/stories/edo-fireman-tattooed-urban-street-hero

Opiekun słoni w Birmie. Jego tradycyjny tatuaż przypomina „obcisłą bieliznę”. Skomplikowane wzory ciemnoniebieskich ornamentów są fantazyjne: to tygrysy, duchy tygrysów, koty, małpy, słonie, wszystkie otoczone przerywanymi liniami i okrągłymi literami birmańskiego alfabetu. (fot. Źródło: https://en.wikipedia.org/wiki/Tattooing_in_Myanmar#/media/File:Burmese_tattooing.jpg).

Chlopiec 2

Wyjątkowe znaczenie w życiu społeczno-obyczajowym tatuaż zajmował w Japonii, który rozwinął się na wyspach około 500 lat p.n.e., tj. w okresie, kiedy wszystkie wyspy zamieszkiwali Ajnowie. Tatuowały się tylko kobiety. Niektóre źródła podają, że tatuowano już 6-7 letnie dziewczynki, inne, że 12-letnie. Tak, czy inaczej robiono im tatuaż wokół ust.

z wasami 3

Na początku było to małe nacięcie wokół górnej wargi, w które wcierano czarny barwnik z popiołu węgla drzewnego. Każdego roku dokonywano nowych nacięć. Rany oczyszczano środkiem antyseptycznym z gotowanej kory jesionowej. Proces trwał do dnia jej ślubu. Kobiety tatuowały sobie też dłonie. Prawe od 13. roku życia, a lewe, gdy wychodziły za mąż. Tatuaż prawej dłoni oznaczał czystość. Tatuaż na lewej ręce symbolizował posłuszeństwo kobiety wobec męża[1].

rece 4

Źródło: http://www.gaiwahub.com/2014/04/who-are-ainu.html

Kobiety Ajnu wierzyły w moc tatuażu. Według przekazów mitologicznych tatuaż został sprowadzony na ziemię przez „matkę przodków” Ajnu, młodszą siostrę Boga Stwórcy, i miał chronić kobiety przed złymi demonami.

Japonia to miejsce gdzie zderzyły się dwa rodzaje tatuażu – religijny Ajnów i społeczno-obyczajowy ludów Yamato, którzy wypchnęli Ajnów z Honsiu w XVI wieku. Niektórzy Yamato też byli wytatuowani, co było symbolem ich pozycji społecznej. Ale dopiero w XVI wieku, w okresie Edo (1603–1867), kiedy kwitła kultura mieszczańsko-kupiecka, nastała moda na tatuaże.

Z mieczem 5

Tatuowały się prostytutki, czasami ich klienci, aktorzy kabuki i niższe warstwy społeczne. Potem tatuowano przestępców, ale to były piętna. W zależności od rodzaju przestępstwa umieszczano je na głowach, okolicach oczu, ramionach.

Trzy glowy 6

Źródło: https://pen-online.com/culture/the-tattoos-that-marked-the-criminals-of-the-edo-period/?scrolled=0

Kara w postaci tatuażu uważana była za wyjątkowo łagodną, przedtem przestępcom obcinano części ciała – palce, uszy, nosy. Po rewolucji Meiji w 1868 roku, kiedy Japonia zetknęła się z kulturą Zachodu zniesiono ten rodzaj kary. Jednocześnie, w roku 1872, wprowadzono całkowity zakaz sztuki tatuażu, uważając ją za barbarzyńską i pozbawioną szacunku.

Dotknęło to bardzo Ajnów. Już w roku 1799 szogunat Edo zabronił kobietom Ajnu wykonywania tatuażu. Miały zlać się z resztą japońskiego społeczeństwa, ale one brak tatuażu traktowały jak świętokradztwo. Tatuaże wokół ust w ich społeczności były sygnałem gotowości kobiety do małżeństwa, a wychodzenie za mąż bez tatuażu było wielkim grzechem.

Jedna z ajnowskich legend mówi, że gdyby tego nie zrobiły, poszłyby do piekła, gdzie demony zrobiłyby im tatuaże dużymi nożami. Wierzono, że demony wnikały do ciała kobiet przez usta i nos, a tatuaże miały je chronić. Panowało też przekonanie, że tatuaż zapewniał kobiecie życie po śmierci w miejscu jej zmarłych przodków.

Kobiety Ajnu robiły tatuaże po kryjomu, a przestępcy z tatuażem na ramionach, zaczęli go rozbudowywać, ukrywając swoje piętna wśród wymyślnych, artystycznych wzorów. I tak narodził się tatuaż yakuzy. Większość członków gangów do tej pory była łatwo rozpoznawalna. Aż 73% yakuza tatuowało swoje ciała – od szyi aż po łydki. Zdarzały się takie okazje, jak w czasie Festiwalu Trzech Świątyń (Sanja Matsuri) w Tokio, kiedy z dumą pokazywali swoje artystyczne tatuaże, co cieszyło gapiów.

Siedza przed turystami 7 1000

Festiwal Trzech Świątyń – maj 2019; Fot. https://awoisoak.com/sanja-matsuri/#

Tatuaż japoński jest wyjątkowy. Niezwykle kolorowy. Jego efekt końcowy to mieszanka pięciu kolorów: czerni, czerwieni, zieleni, indygo i żółci. Tatuowanie ramion, ud i klatki piersiowej może zająć do 5 lat. Jest to proces długi, bolesny i kosztowny. Już coraz trudniej go pokazać, ponieważ yakuza z tatuażem nie może wejść do kawiarni, restauracji, na basen, do sauny, czy do publicznej łaźni.

DR ELŻBIETA POTOCKA  

[1]  https://soranews24.com/2016/02/23/everything-you-wanted-to-know-about-the-ainu-with-photos-and-video%E3%80%90rocketpedia%E3%80%91/

 

W wydaniu nr 249, sierpień 2022, ISSN 2300-6692 również

  1. MACKI ISLAMU

    Alhambra - perła Orientu
  2. SENTYMENTY

    Pusty uśmiech kelnera
  3. LŚNIENIE HISTORII

    Róże damasceńskie
  4. WALKA BOGÓW

    Hadad albo Ba'al
  5. XOCHIMILCO, MEKSYK

    Pływające ogrody
  6. LEGENDY MEKSYKU

    Miłość jak wulkan
  7. NIEGASNĄCY KONFLIKT

    W Syrii nadal wojna
  8. SPORT POLITYCE SZKODZI

    Dwa zero dla golfa
  9. ZROZUMIEĆ DALEKI WSCHÓD

    Świątynia Nieba w Pekinie
  10. SMAKI DECYDENTA

    Meksyk: kuchnia i życie
  11. CZYTANIE WSTECZ

    Służalczość warszawki
  12. WALKA O TRON

    Kot królem Polski
  13. ZROZUMIEĆ DALEKI WSCHÓD

    Ninja - wróg czy sprzymierzeniec władzy?
  14. RELIGIE DECYDENTA

    Wielki Budda - Hongkong
  15. WPISANE W TREND

    O lewicach
  16. CO SIĘ W GŁOWIE MIEŚCI

    Nagrody i wyróżnienia
  17. FILOZOFIA I DYPLOMACJA

    Cały świat pod jednym dachem
  18. HIROSZIMA - NIGDY WIĘCEJ

    Dzwon pokoju
  19. BRAKI PAMIĘCI

    Orzeł na tablicy
  20. WIERSZOWNIA DECYDENTA

    Na dziś
  21. ZROZUMIEĆ DALEKI WSCHÓD

    Tatuaż - przynależność, status, kara, piękno
  22. ZROZUMIEĆ DALEKI WSCHÓD

    Ya-ku-za - żałosny obraz upadku
  23. SEZONOWE REFLEKSJE

    Nieznośna lekkość czasu