Established 1999

RATOWANIE ZABYTKÓW

8 październik 2009

Zaduszki na Powązkach

W tym roku po raz dwudziesty piąty na Starych Powązkach w Warszawie w Dniu Święta Zmarłych znani aktorzy, dziennikarze, sportowcy zbierali pieniądze na odbudowę zabytkowego cmentarza. Inicjatorem przedsięwzięcia jest Jerzy Waldorff, który przed laty zaczął lobbować na rzecz cmentarza, by zapobiec jego całkowitej dewastacji – pisze Jolanta Ziętek-Varga.


JOLANTA ZIĘTEK-VARGA


Przy każdej okazji Jerzy Waldorff powtarza, że Powązki to dwieście lat polskiej historii wykutej w nagrobkach. Chęć uratowania tej swoistej księgi dziejów skłoniła go do powołania w 1974 roku Społecznego Komitetu Opieki nad Starymi Powązkami. Przedsięwzięcie powiodło się. Lobbowanie na rzecz cmentarza poruszyło wiele serc i sumień. W ciągu minionych 25 lat odremontowano, dzięki zebranym i otrzymanym z różnych źródeł pieniądzom, ponad 1100 zabytkowych kaplic i nagrobków. Trwają prace przy renowacji kolejnych. Komitet wspomagają nie tylko ludzi wrzucający co roku podczas kwesty pieniądze do puszek, lecz także biznesmeni, jak choćby Zbigniew Niemczycki, i władze samorządowe Warszawy.


Wielcy Jałmużnicy


Jerzy Waldorff docenia każdy grosz, który zasila konto Komitetu. Wielokrotnie dziękuje wszystkim otwierającym portfele. Jako człowiek lubiący zaskakiwać, wymyślił tytuł Wielkiego Jałmużnika, dla osób wyjątkowo zasłużonych dla ratowania Powązek. Do tytułu dołączony jest pamiątkowy medal, który przedstawia prowadzącą na cmentarz zabytkową bramę św. Honoraty.


Wśród wyróżnionych zaszczytnym mianem i medalem znalazł się m.in. wybitny aktor Gustaw Holoubek, ofiarnie przez lata kwestujący w Dniu Święta Zmarłych oraz wspomniany Zbigniew Niemczycki.


Do tej pory w kweście uczestniczyło około 350 osób, nie sposób wszystkie wymienić. Ale warto odnotować, że co roku zbierają pieniądze Irena Kwiatkowska i Maja Komorowska, wielokrotnie robili to Daniel Olbrychski, Artur Barciś, Bożena Dykiel, Jan Englert, Kazimierz Kaczor, Olgierd Łukaszewicz, Danuta Rinn, Dorota Stalińska, Beata Tyszkiewicz, Barbara Wrzesińska.


Jak mówi Jerzy Waldorff, który także uczestniczy we wszystkich kwestach, aktorzy mają różne, własne sposoby zbierania pieniędzy. Jeden z nich np. staje niczym Chrystusik i wymownie patrzy w oczy nadchodzącym. Ze skutkiem. Efektywnie działa też Daniel Olbrychski, który zawiesza na sobie cztery puszki i… wszystkie się zapełniają.


Osoby odwiedzające cmentarz w Dniu Święta Zmarłych nie żałują pieniędzy. Np. w 1993 roku zebrano ponad 31 tys. złotych, w 1996 – prawie 100 tys., rok później – niemal 130 tys. złotych. Sumy wydawałoby się znaczne, ale zaledwie w części pokrywające koszty renowacji, odbudowy. Społeczny Komitet pozyskuje więc pieniądze i z innych źródeł. Od lat w remontowaniu Powązek finansowy udział mają biznesmeni oraz stołeczny samorząd. W budżecie gminy Centrum zarezerwowanych jest co roku na ten cel 100 tys. złotych. Pomaga dzielnica Śródmieście, która w tym roku przekazała Komitetowi 61 tys. złotych. Prze dwoma laty 50 tys. złotych wyasygnowano z budżetu Warszawy. Pieniądze od samorządu przeznaczone są na konkretne obiekty. Komitet szczegółowo się z nich rozlicza.


Rozpiętość kosztów prowadzonych prac jest bardzo duża – mówi Władysław Migacz, przez Społecznego Komitetu Opieki nad Starymi Powązkami. – Prosta konserwacja nagrobka to wydatek około 10 tys. złotych, natomiast kaplicy 100 tys. złotych. Roboty przy kaplicy Jana Blocha, które zbliżają się do końca, kosztować będą ogółem prawie 300 tys. złotych.


Planowe renowacje


Komitet nie ma tylu pieniędzy, by remontować i odbudowywać wszystkie obiekty, które tego wymagają. Z tego względu kilka lat temu zdecydowano, że konieczne jest tworzenie planów renowacji. Przegląd starej części cmentarza, który przeprowadzono w 1994 roku, zakończył się wytypowaniem 70 obiektów. Prace przy nich zakończono, powstanie następny plan.


Renowacja starych nagrobków i kaplic to tylko część prowadzonych prac. Systematycznie konserwuje się także obiekty odremontowane dwadzieścia lat temu. Trzeba je stale kontrolować, uzupełniać. Drobne naprawy to dzieło studentów warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Wykonują je w ramach zajęć praktycznych.


Społeczny komitet dysponuje własnym zakładem konserwacji kamienia i żelaza, w którym pracują specjaliści najwyższej klasy. Co roku dzięki nim można uratować wiele cennych nagrobków i kaplic. Każdy taki obiekt budzi radość. Jak mówi Władysław Migacz, szczególne znaczenie miał jednak dla nich pierwszy odrestaurowany nagrobek – aktorki Bachałowiczowej, pięćsetny – rodziny Tokarskich i tysięczny; bardzo duży, odtworzony właściwie od podstaw – grobowiec rodziny Lasockich. Często się zdarza, że od nowa tworzy się rzeźby, wykuwa kraty, przywraca napisy. Czyszczenie nagrobków, uzupełnianie ubytków w kamieniu i klejenie pęknięć to drobiazgi.


Cmentarz Powązkowski, obejmujący 43 hektary, założono w 1790 roku i poświęcono w obecności króla Stanisława Augusta oraz magistratu Warszawy. Chowano w nim uczestników wszystkich powstań, przedstawicieli mieszczańskich i szlacheckich rodów Warszawy, cudzoziemców, członków zgromadzeń zakonnych. Nie myli się zatem Jerzy Waldorff, gdy mówi o historycznej wartości powązkowskiej nekropolii. Pochowano tu bowiem wielu zasłużonych dla polskiej nauki, kultury i dziejów ludzi. Na Starych Powązkach spoczywają m.in. Maria Dąbrowska, Stanisław Moniuszko, Henryk Wieniawski, Bolesław Leśmian, Bolesław Prus, Mieczysława Ćwiklińska, Edward Rydz-Śmigły


 

W wydaniu 3, listopad 1999 również

  1. WIDZIANE Z BRUKSELI

    Chłop do Unii
  2. LOBBING OBYWATELSKI

    Interes transformacyjny
  3. PUNKT WIDZENIA

    Na własnym koniu
  4. DYPLOMACJA

    Rząd zaufał obywatelom
  5. STATYSTYKI I SONDAŻE

    Wzajemność usług
  6. LOBBING SPORTOWY

    Zakopane nie rezygnuje z marzeń o igrzyskach
  7. WIELKA BRYTANIA

    Lis - dylemat rządu Blair`a
  8. RATOWANIE ZABYTKÓW

    Zaduszki na Powązkach
  9. OD REDAKTORA

    Więcej odwagi, proszę
  10. DECYZJE I ETYKA

    Czyje stawki w grze?
  11. SZTUKA MANIPULACJI

    Wstydliwa (?) interesowność
  12. ARCHIWUM KORESPONDENTA

    Polski geniusz lobbingu
  13. LOBBING A PRAWO

    Tworzenie zbioru reguł
  14. PRAWO I ETYKA

    Regulacje lobbingu
  15. CZAS OPOZYCJI

    Siły na zamiary