To jedna z najstarszych ras psów na świecie. Nazwa psa pochodzi od nazwy miasta Saluki w południowej Arabii. Najstarsze ślady o chartach perskich można znaleźć u Sumerów, gdzie ponad 7000 lat p.n.e. przedstawiano je na płaskorzeźbach. W Mezopotamii, na terenie miasta Tepe Gawra, obecnie północny Irak, znaleziono czaszkę saluki, pochodzącą z 3500 roku p.n.e.

Już w przeszłości charty perskie występowały na olbrzymich terytoriach – od Afryki Zachodniej, poprzez Etiopię, Bliski Wschód, regiony Środkowej Azji aż po Zachodnie Indie. W Egipcie znajdowano saluki w grobach z okresu 2000 roku p.n.e.

Pies ten został wyhodowany do polowania na zwierzynę – lisy, gazele, zające. W kulturze arabskiej zajmują one wyjątkowe miejsce. Arabowie uznają ogólnie psy za zwierzęta nieczyste. Jednak saluki był czymś innym niż pies, był po prostu saluki. Miały one prawo spać pod jednym dachem ze swoim właścicielem. W końcu żaden pies nie dogoni gazeli, a saluki – tak. Legenda mówi, że saluki został zrodzony z piasków pustyni. Rasa ta ma wśród psów tak wysoką pozycję, jak wśród koni czystej krwi – araby.

Jest to pies niezależny i bardzo trudno nauczyć go posłuszeństwa. Na dodatek ma bardzo silny instynkt łowiecki. Spuszczony ze smyczy, znika nawet na kilka godzin. Jednak  niezawodnie wraca do domu. Ma doskonałą orientację w terenie. Często się słyszy, że jakiś pies się zagubił i szuka się jego właściciela. Saluki absolutnie to nie dotyczy. W domu jest cichy i spokojny. Na dodatek nie potrzebuje legowiska. W dzień leży na kanapie lub fotelu. Nocą śpi z właścicielem, tak, jak kiedyś z Beduinem w namiocie. Gdy wyciągnie nogi, ma jakieś 2 metry długości, więc dla człowieka pozostaje niewiele miejsca. Je mało, często zostawia karmę w misce. Daje znać, że jak każdy biegacz długodystansowy dba o sylwetkę.

Chętnie przygarnąłbym kota – dzikiego. Najchętniej śnieżną panterę, z którą miałam spotkanie oko w oko. Gdzie? W naturalnych warunkach. W Himalajach.

 Śnieżna pantera, albo śnieżny irbis, bo tak jest też nazywany w Środkowej Azji, należy do najbardziej tajemniczych i żyjących samotnie zwierząt. Ma doskonały węch, wzrok i słuch. Jest bardzo płochliwy i nie pozwala zanadto zbliżyć się człowiekowi do siebie, ale ta pantera zrobiła wyjątek, bo to ona zbliżyła się do nas.  Było to w czasie grupowej wyprawy w Himalaje – z Kaszmiru na szczyt Nun 7135 m w roku 1987.

Założyliśmy obóz na wysokości ok. 5500 m. Na skalnej grzędzie stanęło kilka namiotów szturmowych. Tuż obok, na wolnym powietrzu, otoczona kamiennym murkiem, była nasza kuchnia. Ot, kilka płaskich głazów i składzik żywności.

W nocy obudził nas jakiś hałas w kuchni. Mój kumpel w namiocie mruknął, bym sprawdził, co się dzieje. Sam przewrócił się na drugi bok. Niechętnie wygrzebałem się z puchowego śpiwora i wyjrzałem na zewnątrz. Noc była bardzo jasna, świecił księżyc, jego światło odbijało się od otaczającego nas śniegu. Spojrzałem w kierunku kuchni i ujrzałem głowę śnieżnej pantery z charakterystycznymi stojącymi uszami.

Zamarłem, ni to z zaskoczenia, ni to ze strachu. Wpatrywały się we mnie jarzące blaskiem ślepia. Dzieliło nas coś ze 3-4 metry. Trwało to dłuższą chwilę, wstrzymałem oddech. Pantera, czując mój wzrok, wycofała się pomału do tyłu i znikła w skałach.

Rano odkryliśmy zniszczenia w naszych zapasach żywności. Wszystkie miękkie opakowania były porozrywane. Ocalały tylko puszki z konserwami. Być może, gdyby nie moje wyglądanie z namiotu i przepłoszenie zwierzęcia, również one byłyby zjedzone.

JERZY WIELUŃSKI

chemik, taternik, wagabunda