Z ARTUREM DMOCHOWSKIM

 dyrektorem generalnym
Krajowego Stowarzyszenia Przemysłu Tytoniowego

rozmawia Damian A. Zaczek

Przypuszczam, że Stowarzyszenie to nic innego jak lobby tytoniowe?

KSPT jest branżowym stowarzyszeniem firm produkujących wyroby tytoniowe. Jego podstawowym zadaniem jest reprezentowanie producentów papierosów wszędzie tam, gdzie jest to możliwe. Branża ta należy przecież do wyjątkowo konkurencyjnych, więc siłą rzeczy na wielu obszarach ich interesy są rozbieżne. Jeśli natomiast uda się wypracować jednolite stanowisko, trzeba je przekazywać na zewnątrz m.in. władzom państwowym, administracji i właściwym resortom. Jak sądzę, działalność taka bliska jest lobbingowi, zdefiniowanemu jako docieranie z odpowiednią informacja do odpowiednich osób w odpowiednim czasie.

Na czym polega specyfika tej branży?

Chyba najważniejsze jest to, iż przemysł tytoniowy należy obecnie do najmniej popularnych gałęzi gospodarki. Panuje przecież moda na niepalenie, a w niektórych środowiskach, szczególnie w USA, przybiera ona wręcz formy antytytoniowej histerii. Nasi przeciwnicy, opierając się często na nader wątpliwych lub pseudonaukowych argumentach, prowadzą globalną ofensywę, korzystając z poparcia m.in. ONZ.

Pomimo tej niesprzyjającej atmosfery, amerykańskie lobby tytoniowe uznawane jest za niezwykle wpływowe. Czy podobnie jest w Polsce?

Proste przenoszenie amerykańskich schematów na naszą rzeczywistość nie zdaje egzaminu. Chciałbym oczywiście, by nasz głos był słyszany przez polskich polityków równie uważnie, jak to się dzieje w przypadku amerykańskich kongresmenów, jednak fakty wskazują na coś innego. Wystarczy przypomnieć, iż uchwalona w 1995 roku przez Sejm ustawa antytytoniowa należy do najbardziej restrykcyjnych w skali światowej. Nigdzie na świecie nie ma np. większych napisów ostrzegawczych na opakowaniach i reklamach papierosów.

Czy stowarzyszenie wspomaga finansowo jakieś ugrupowania polityczne lub indywidualnych polityków?

KSPT wspiera inicjatywy charytatywne np. Fundację Brata Alberta, opiekującą się niepełnosprawnymi, Fundację „Pożywienie Darem Serca”, prowadzącą stołówki dla dzieci z biednych rodzin, czy Fundację im. Braci Śniadeckich, przyznającą stypendia dla młodych pracowników nauki. Także poszczególne firmy tytoniowe prowadzą zakrojony na dużą skalę sponsoring działań charytatywnych i kulturalnych. Natomiast nic mi nie wiadomo o finansowaniu jakichkolwiek inicjatyw politycznych.

Zatem w jaki sposób przedstawiciele branży tytoniowej przekonują polityków do swoich racji?

Skuteczny lobbing nie opiera się na jakichś tajnych zakulisowych machinacjach, tylko po prostu na rzetelnej i profesjonalnej informacji. My, na przykład, dosyć często przypominamy podstawowy, a jednocześnie dziwnie słabo uświadamiany, nawet wśród polityków, fakt, iż wpływy z produkcji papierosów stanowią ponad 6 procent, a wraz z wpływami pośrednimi, ok. 10 procent budżetu państwa. Każda decyzja dotycząc tego przemysłu powinna więc być podejmowana po starannym i wnikliwym rozpatrzeniu wszystkich aspektów, gdyż może łatwo prowadzić do niebezpiecznych perturbacji rynkowych i budżetowych.

Czy mógłby Pan wymienić jakieś konkretne działania podejmowane przez Stowarzyszenie?

Chyba najbardziej spektakularną akcją KSPT jest prowadzony od półtora roku program odpowiedzialnej sprzedaży organizowany wspólnie z pełnomocnikiem rządu ds. rodziny. Jest to zakrojona na bardzo dużą skalę (billboardy, radio, telewizja) kampania społeczna, która ma za cel uniemożliwienie sprzedaży papierosów nieletnim. Dotarliśmy dotąd to ok. 50 tys. sprzedawców, którym przypominamy, że sprzedaż papierosów dzieciom i młodzieży jest w Polsce nielegalna. Wyroby tytoniowe są produktami szczególnymi i dlatego prawo stanowi, iż dostępne są tylko dla dorosłych. Nie chcemy, by nieletni palili. Nie chcemy, żeby papierosy były im sprzedawane.

Obecnie w Sejmie znajduje sie projekt całkowitego zakazu reklamy papierosów. Jakie jest stanowisko KSPT w tej kwestii?

Przeciwnicy palenia widząc kolorowe plakaty z hasłami typu „Palę, bo lubię” reagują agresją. I na nic zdają się racjonalne tłumaczenia, iż mnogość billboardów z reklamami papierosów jest prostą konsekwencją zakazu umieszczania reklam w mediach elektronicznych, przede wszystkim w telewizji. Producentom pozostały przecież tylko ulice, aby dotrzeć do konsumenta z informacją o produkcie. Na nic również oczywiste dla profesjonalistów argumenty, iż celem kampania reklamowych nie jest zdobywanie nowych klientów. Papierosy są produktem dojrzałym, a nie nowością, o której trzeba informować. Reklama służy do odbierania klientów, osób już palących, konkurencji i tym samym do powiększania udziału danej firmy w rynku. Przecież konsumpcja papierosów rosła w czasach PRL-u nieustannie, pomimo że reklama nie istniała, a spadek rozpoczął się w latach 90., czyli właśnie wtedy, kiedy się pojawiła. Powszechnie znane są wyniki badań socjologicznych, które jednoznacznie wskazują, iż powodem rozpoczynania palenia przez młodzież nie jest reklama, lecz wpływ otoczenia – rodziny i kolegów. Nie jest zatem prawdziwe twierdzenie, iż zakaz reklamy chroniłby nieletnich. Proponujemy zatem uznanie obecnych restrykcji (m.in. braku dostępu do radia i telewizji) za wystarczające oraz utrzymanie wolności rynkowej i swobód konsumenckich zgodnych z międzynarodowymi standardami.

Dziękuję za rozmowę.