Established 1999

LEKTURY DECYDENTA

10 maj 2022

Rodzinna komuna

Jest to opowieść o wiedeńskiej rodzinie żydowskiej. Ale jej akcja rozgrywa się w różnych krajach.

Rozpoczyna się ona pochówkiem 10-letniej dziewczynki, która zmarła nagle; została ona pochowana w grobie, gdzie od pewnego czasu leżała starsza kobieta, zwana babcią.  Autorka nawiązuje do powszechnej niewiedzy najbliższej rodziny o chorobie dziewczynki; rodzina, w tym matka, nieustannie zastanawiają się nad przyczyną śmierci dziewczynki.

Autorka dość zręcznie, bo bez wyjaśnień, przeskakuje do posiadania przez matkę mleka dla córki. Kolejny kandydat do śmierci, wspomnienia z dzieciństw zmarłego dziecka. Wyprowadzka z getta po celnych rzutach kamieniem. I dorosła córka, wydana za mąż za chrześcijanina; po czym dziadek odprawia żałobę, jakby umarła. Sytuacja finansowa humorzastego ojca rodziny, który jest urzędnikiem najniższej rangi na kolei i przejazd cesarza przez dworzec w miejscowości Brody. A mąż nagle wyszedł z domu i nie wrócił.

Autorka pisze „Twojego ojca zatłukli Polacy”, ale tej kwestii nie wyjaśnia. Mąż wraca do śmierci dziecka, kontaktując się z kolegą. Żona postanawia wyprowadzić się z mieszkania i wrócić do matki. Zakupy, dokonywane przez żonę i podróż emigrantów żydowskich statkiem do Ameryki. Sprawy damsko-męskie młodej pani. A córka? Oszukana finansowo przez goja, który poznał córkę w sklepie, prowadzonym przez żonę. Szabat jako dzień wolny: wtedy należy wypoczywać.

Urząd Imigracyjny w Ameryce, metody działania i ich wynik. Śmierć babki i jej pogrzeb. Rzeczy po zmarłej. Autorka poświęca nieco miejsca monarchii austrowęgierskiej i jej ekspansywnym działaniom. Andrzej, ojciec-prześladowca i łagodna matka. Obchody religijne w Wiedniu i kolega ojca z Centralnego Instytutu Meteorologii, gdzie ojciec rozpoczął pracę, jako biuralista. Stosunki  matki z córką. I wojna światowa: czy świat się zmienił? Niedobory wojenne, braki żywności. Listopad 1918 i koniec wojny. Autorka pisze o powrotach z wojny, o przeżyciach męża; dalej występują braki żywności. Śmierć przyjaciółki i słynny wiedeński tramwaj 70-31 czyli tramwaj-karawan.

Chrzest dziecka żydowskiego i pozycja matki-Izraelitki. Małżeństwo córki: „Goj jest w porządku, ale córka jest zawieszona między dwoma światami…”. Chodzi o to, że matka ma wygląd semicki. A córka lubi panów i jest widziana w ich towarzystwie o każdej porze dnia i nocy. Na uwagę zasługuje opis jednej z nocy i opis niedzieli, kiedy to córka jeździła do Lasku Wiedeńskiego. Opis Wiednia zimą w tamtych czasach i rozmowa córki z mężczyzną. Śmierć starszej córki w obecności ojca, zastrzelonej w taksówce, przez studenta III roku medycyny i splot niefortunnych zdarzeń.

Podanie żony i męża o wjazd do ZSRR oraz o przyjęcie do radzieckiej partii komunistycznej, a właściwie to ich pełny życiorys. Mąż został przyjęty do partii, natomiast żona nie. Oboje mieli kontakt z tzw. trockistą. Dalej są pewne rozważania z filozofii marksizmu-leninizmu. Należy dodać, że córka rodziny była już członkinią Komunistycznej Partii Austrii. Śmierć ojca rodziny, nastąpiła teoretycznie, z powodu niewydolności mięśnia sercowego. W rzeczywistości hitlerowcy stracili go w 1938 roku z powodu oskarżeń o zdradę. W powieści ujawniono, że rodzina otrzymała rekomendację  do zasłużonego siepacza i szefa NKWD Jagody; opisano też zwycięstwo Adolfa Hitlera, aby do tego nie doszło potrzebny był sojusz socjaldemokratów i komunistów przeciwko nazistom, nie zaś sojusz tych partii wyłącznie między sobą. Wyjechali do ZSRR, gdzie osobiście spotkali Bucharina. Potem obóz pracy i śmierć bohaterki. Stalin i tajny referat Chruszczowa na XX Zjeździe KPZR.

Jest to interesująca powieść o losach pewnej wiedeńskiej rodziny żydowskiej, rozkochanej w ZSRR. Rozciąga się jej akcja na cały XX wiek, obfity w wydarzenia, a książka dodatkowo obfituje w różne postacie.

                                                                                              Jacek Potocki

Jenny Erpenbeck. „Jeszcze nie wieczór”. Tłum. Eliza Borg, Wydawnictwo „Sonia Draga”, Katowice, 2021, s. 342

W wydaniu nr 246, maj 2022, ISSN 2300-6692 również

  1. LEKTURY DECYDENTA

    Śmierć też jest ważna
  2. DECYDENT SNOBUJĄCY

    Kupa a sprawa polska
  3. RELIGIA DECYDENTA

    Czas na wiarę
  4. MAREK GOLISZEWSKI (1952-2022)

    Konsekwentny wizjoner
  5. HISTORIA DECYDENTA

    Walka o przetrwanie
  6. BIBLIOTEKA DECYDENTA

    Trudne charaktery
  7. FILOZOFIA I DYPLOMACJA

    Chiny pokazały prawdziwe oblicze
  8. HORYZONTY DECYDENTA

    Japońska kultura
  9. LEKTURY DECYDENTA

    Animatorzy kultury
  10. WIATR OD MORZA

    Spiekulanty
  11. KOBIETY DECYDENTA

    Ona i on
  12. LEKTURY DECYDENTA

    Rodzinna komuna
  13. ZROZUMIEĆ DALEKI WSCHÓD

    Czy Chiny były mocarstwem imperialistycznym?
  14. WIATR OD MORZA

    Czy leci z nami pilot?
  15. BIBLIOTEKA DECYDENTA

    Konfiguracje małżeńskie i towarzyskie
  16. CO SIĘ W GŁOWIE MIEŚCI

    Wykwity biurokratycznych nowotworów