DECYDENT SNOBUJĄCY
Kupa a sprawa polska
Kupą, mości panowie, bo kupy nikt nie ruszy! To prawda. W Polsce kupę mało kto ruszy. Osobliwie dotyczy to właścicieli (mamuś? tatusiów? pańć?) psów. więcej...
Jest to opowieść o wiedeńskiej rodzinie żydowskiej. Ale jej akcja rozgrywa się w różnych krajach.
Rozpoczyna się ona pochówkiem 10-letniej dziewczynki, która zmarła nagle; została ona pochowana w grobie, gdzie od pewnego czasu leżała starsza kobieta, zwana babcią. Autorka nawiązuje do powszechnej niewiedzy najbliższej rodziny o chorobie dziewczynki; rodzina, w tym matka, nieustannie zastanawiają się nad przyczyną śmierci dziewczynki.
Autorka dość zręcznie, bo bez wyjaśnień, przeskakuje do posiadania przez matkę mleka dla córki. Kolejny kandydat do śmierci, wspomnienia z dzieciństw zmarłego dziecka. Wyprowadzka z getta po celnych rzutach kamieniem. I dorosła córka, wydana za mąż za chrześcijanina; po czym dziadek odprawia żałobę, jakby umarła. Sytuacja finansowa humorzastego ojca rodziny, który jest urzędnikiem najniższej rangi na kolei i przejazd cesarza przez dworzec w miejscowości Brody. A mąż nagle wyszedł z domu i nie wrócił.
Autorka pisze „Twojego ojca zatłukli Polacy”, ale tej kwestii nie wyjaśnia. Mąż wraca do śmierci dziecka, kontaktując się z kolegą. Żona postanawia wyprowadzić się z mieszkania i wrócić do matki. Zakupy, dokonywane przez żonę i podróż emigrantów żydowskich statkiem do Ameryki. Sprawy damsko-męskie młodej pani. A córka? Oszukana finansowo przez goja, który poznał córkę w sklepie, prowadzonym przez żonę. Szabat jako dzień wolny: wtedy należy wypoczywać.
Urząd Imigracyjny w Ameryce, metody działania i ich wynik. Śmierć babki i jej pogrzeb. Rzeczy po zmarłej. Autorka poświęca nieco miejsca monarchii austrowęgierskiej i jej ekspansywnym działaniom. Andrzej, ojciec-prześladowca i łagodna matka. Obchody religijne w Wiedniu i kolega ojca z Centralnego Instytutu Meteorologii, gdzie ojciec rozpoczął pracę, jako biuralista. Stosunki matki z córką. I wojna światowa: czy świat się zmienił? Niedobory wojenne, braki żywności. Listopad 1918 i koniec wojny. Autorka pisze o powrotach z wojny, o przeżyciach męża; dalej występują braki żywności. Śmierć przyjaciółki i słynny wiedeński tramwaj 70-31 czyli tramwaj-karawan.
Chrzest dziecka żydowskiego i pozycja matki-Izraelitki. Małżeństwo córki: „Goj jest w porządku, ale córka jest zawieszona między dwoma światami…”. Chodzi o to, że matka ma wygląd semicki. A córka lubi panów i jest widziana w ich towarzystwie o każdej porze dnia i nocy. Na uwagę zasługuje opis jednej z nocy i opis niedzieli, kiedy to córka jeździła do Lasku Wiedeńskiego. Opis Wiednia zimą w tamtych czasach i rozmowa córki z mężczyzną. Śmierć starszej córki w obecności ojca, zastrzelonej w taksówce, przez studenta III roku medycyny i splot niefortunnych zdarzeń.
Podanie żony i męża o wjazd do ZSRR oraz o przyjęcie do radzieckiej partii komunistycznej, a właściwie to ich pełny życiorys. Mąż został przyjęty do partii, natomiast żona nie. Oboje mieli kontakt z tzw. trockistą. Dalej są pewne rozważania z filozofii marksizmu-leninizmu. Należy dodać, że córka rodziny była już członkinią Komunistycznej Partii Austrii. Śmierć ojca rodziny, nastąpiła teoretycznie, z powodu niewydolności mięśnia sercowego. W rzeczywistości hitlerowcy stracili go w 1938 roku z powodu oskarżeń o zdradę. W powieści ujawniono, że rodzina otrzymała rekomendację do zasłużonego siepacza i szefa NKWD Jagody; opisano też zwycięstwo Adolfa Hitlera, aby do tego nie doszło potrzebny był sojusz socjaldemokratów i komunistów przeciwko nazistom, nie zaś sojusz tych partii wyłącznie między sobą. Wyjechali do ZSRR, gdzie osobiście spotkali Bucharina. Potem obóz pracy i śmierć bohaterki. Stalin i tajny referat Chruszczowa na XX Zjeździe KPZR.
Jest to interesująca powieść o losach pewnej wiedeńskiej rodziny żydowskiej, rozkochanej w ZSRR. Rozciąga się jej akcja na cały XX wiek, obfity w wydarzenia, a książka dodatkowo obfituje w różne postacie.
Jacek Potocki
Jenny Erpenbeck. „Jeszcze nie wieczór”. Tłum. Eliza Borg, Wydawnictwo „Sonia Draga”, Katowice, 2021, s. 342
LEKTURY DECYDENTA
Śmierć też jest ważna
Jest to książka o śmierci, która to śmierć dotknie każdego człowieka. Stąd człowiek przeżywa nieustanną konfrontację życia ze śmiercią. więcej...