Na jej początku i w zakończeniu znajduje się sumariusz dokonań 45. prezydenta USA: na początku informacje osobowe, w zakończeniu jest aneks-kalendarium o szerszym wymiarze, obejmującym działalność administracji USA w kontekście wewnętrznym i międzynarodowym. Jeden rozdział jest poświęcony działalności Donalda Trumpa w biznesie i jego zmiennym sympatiom politycznym. Potem jest opis walki Trumpa o nominację Partii Republikańskiej na kandydata w wyborach na stanowisko prezydenta USA.

Autor nie pominął stałego przekonania Trumpa o zwycięstwie w wyborach przede wszystkim dzięki dużemu majątkowi osobistemu, a także hasłom „pod publiczkę” o przestępczym charakterze ludności muzułmańskiej i o odejściu od zasad funkcjonowania establishmentu amerykańskiego. Należy pamiętać, że nie wszyscy republikanie popierali Trumpa, m.in. z powodu jego antyislamskiej retoryki oraz braku wcześniejszego doświadczenia politycznego.

Profesor Pastusiak określa program wyborczy Trumpa jako „zlepek różnych pomysłów” i dość często w kampanii Trump mówił po prostu głupstwa, albo zwyczajnie kłamał. Jego konkurentka, z ramienia Partii Demokratycznej, Hillary Clinton oskarżała Rosję o ingerencję w amerykańskie wybory prezydenckie. Ta sprawa ciągnie się do dzisiaj i jest jednym z poważnych czynników, uzasadniających usunięcie Trumpa z urzędu. A Trump bezpardonowo i agresywnie atakował i obrażał swoich oponentów, wielu z nich, w tym Hillary Clinton, groził więzieniem, używając bardzo niewyparzonego języka.

Autor zwraca uwagę na fakt, że przyłapany na głoszeniu nieprawdy Trump, nigdy nikogo nie przepraszał i dalej używał poniżających i szowinistycznych wyrażeń i komentarzy. Wygłaszał komentarze sprzeczne, które wzajemnie się wykluczały, twierdząc, że ma rację. Liberałowie amerykańscy uważali Trumpa wręcz za zagrożenie dla demokracji. Sam Trump uważał się za najlepszego kandydata, a potem prezydenta USA, za człowieka nieomylnego i żywiołowo reagował na każdą krytyczną uwagę na swój temat.

Longin Pastusiak przytacza liczne przykłady „twórczości” Trumpa w czasie kampanii wyborczej, począwszy od krytyki Sojuszu Północnoatlantyckiego, po stosunki z Chinami i walkę z Państwem Islamskim oraz z nielegalną imigracją do USA, przeciwko której chciał wybudować mur na granicy z Meksykiem. Ale mimo bełkotu i licznych kłamstw, Trump wygrał zarówno nominację Partii Republikańskiej jak i wybory prezydenckie, mimo że jego oponentka, Hillary Clinton, na początku kampanii wyborczej miała przewagę i uzyskała w ostatecznym rozrachunku, więcej głosów, jednakże prezydencki system wyborczy w USA opiera się na zwycięstwie w poszczególnych stanach. Ludzie uznali, że Trump jest inny i po wyborach też będzie inny, niż jego poprzednicy.

Autor książki uznał, że kampania Trumpa była nietypowa i kontrowersyjna. Autor opisuje długotrwały proces kompletowania składu administracji Trumpa; ludzie nie bardzo chcieli z nim współpracować, gdyż był on człowiekiem o trudnej, wręcz odpychającej osobowości, ponadto ich poglądy znacznie różniły się od poglądów prezydenta.

Profesor Pastusiak pisze o chaotycznych rządach Trumpa, o jego samowoli, o lekceważeniu doradców, czy służb specjalnych, o dziwnej praktyce wręcz chorobliwego korzystania z Twittera. Opisuje reakcję sojuszników w różnych częściach świata na zwycięstwo Trumpa i o tzw. rosyjskim śladzie.

Na szczególną uwagę zasługują trzy rozdziały książki: Polityka wewnętrzna po wyborach, Polityka zagraniczna Donalda Trumpa oraz Donald Trump a Polska. Obserwatorzy międzynarodowi są zdania, że Trump może doprowadzić USA i cały świat do chaosu. I tu autor przytacza anulowanie przez Trumpa porozumienia nuklearnego z Iranem, porozumienia klimatycznego z Paryża, wojnę handlową z Chinami, podchody Trumpa wobec NATO, UE i Niemiec. Autor informuje też czytelników, kogo prezydent słucha: ano, przede wszystkim opiera się na swojej rodzinie, czyli na córce Ivance i na zięciu Jaredzie Kushnerze oraz na tych ludziach, których znał już wcześniej. Stąd częste zmiany w składzie członków administracji i wśród doradców.

Z rozważań autora wynika, że nie należy oczekiwać po Trumpie żadnego przełomu w sytuacji na Bliskim Wschodzie, że polityka zagraniczna USA jest aktualnie w rękach skrajnych konserwatystów, takich jak choćby Mike Pompeo, b. szef CIA czy John R. Bolton, współautor amerykańskiej agresji na Irak. Opisuje też podchody Trumpa wobec przywódcy KRLD Kim Dzong Una.

Autor wspomina, jakby mimochodem, ustawę nr 447 o restytucji żydowskiego mienia bezspadkowego, pisząc o protestach ze strony polskiego rządu wobec tej ustawy. Trudno jest coś na ten temat powiedzieć, gdyż polski rząd ani jednym słowem o tej ustawie Polakom nie wspomniał. Jakby jej, po prostu, nie było.

Stosunek Trumpa do Polski: deklaratywnie przychylny, choć to polski prezydent raczej podkreśla wierność Polski sojuszowi z USA, natomiast praktyka pokazuje, że Trump, traktując USA, jak wielką firmę, każe sobie za amerykańskie akty sojusznicze po prostu Polsce płacić.

Rzadko można w dzisiejszych, dynamicznie zmieniających się czasach, znaleźć tak obiektywnie napisaną książkę o szefie głównego sojusznika Polski, jak ta książka profesora Longina Pastusiaka.

                                                                                     Jacek Potocki

Longin Pastusiak. „Donald Trump. Pierwszy taki prezydent Stanów Zjednoczonych.” Wydawnictwo „Bellona”, Warszawa 2019.