Ale i sielanką nie był ustrój socjalistyczny, który zniszczył inicjatywę i dorobek poprzednich pokoleń, w tym dorobek łaciński. Siłą napędową gospodarki i jej wzrostu były nie teorie, ale ciężko pracujący przedsiębiorcy, kierujący się w swej działalności moralnością.

Autor przypomina oczywistą oczywistość, że kapitalizm to przede wszystkim system oparty na prywatnej własności środków produkcji oraz na wolnej konkurencji. Kapitalizm dzisiejszy jest inny niż ten, sprzed 200 lat. Karol Skorek wyjaśnia też, że wyzysk, o który kapitalizm jest oskarżany, istniał zawsze a kapitaliści zawsze kierowali się chciwością, zresztą bolszewicy też. Obecnie, robotnicy mają te same dobra, co kapitaliści, choć może innego gatunku. Od czego więc zależy dobrobyt? Ano, od zaradności życiowej, która zanika i jest zastępowana przez lenistwo i wygodnictwo.

Autor wymienia w punktach zalety i wady kapitalizmu. Uważa, że nowoczesne korporacje doprowadziły do szeregu patologii społecznych, takich jak mobbing, kiepsko płatne zawody, oparte na tzw. „umowach śmieciowych” z powodu nieograniczonego rozrostu sieci usług ułatwiających życie, ale nietworzących nowych wartości. Współcześnie, dobrobyt demoralizuje ludzi, osłabia ich inwencję, a walka rynkowa doprowadza do nierówności ekonomicznych, natomiast pogoń za zyskiem osłabia wartości moralne ludzi. Ponownie autor występuje jako przeciwnik monopoli, narzucających wyższe ceny produktów i stymulujących bezrobocie. Ale i tak zalety kapitalizmu przeważają nad wadami tego systemu, choć kapitalizm doprowadza do nierówności ekonomicznych. Autor wyjaśnia genezę i samo zjawisko akumulacji kapitału, stojące za tymi nierównościami.

A czym jest wolny handel? Jakie są jego zalety i do jakich zagrożeń wolny handel może prowadzić? Co to są koszty komparatywne? – to dalsze tematy rozważań.

Sporo miejsca w książce zajmuje omówienie patologii współczesnego kapitalizmu, np. kwesta nadmiernej specjalizacji produkcji, czy też, słusznie podnoszona przez lewicę, alienacja pracy, np. w związku z tzw. wyścigiem szczurów i brakiem perspektyw. Czym jest globalizacja, a czym jest globalizm, to ważne rozróżnienie, ukazane w książce.

Interesujące rozważania w kraju, który niedawno wrócił do systemu kapitalistycznego po latach centralnego planowania. Czytającego może zastanowić powód poprzedzania nazwisk nieżyjących ekonomistów i filozofów skrótem „śp.”, który jednak nie pojawia się przed nazwiskami K. Marksa czy O. Langego.

Ważna książka, z której można się wiele nauczyć.

                                                                                              Jacek Potocki

Karol Skorek. „Zrozumieć kapitalizm”. Wydawnictwo „Magna Polonia”, Mysłowice 2018