Tymczasem w naszej historii był dodatkowy epizod: po śmierci ostatniego Piasta, Kazimierza Wielkiego, który nie pozostawił męskiego potomka, w Polsce zapanowała węgierska dynastia Andegawenów.

Autor, po opisie sytuacji Polski po śmierci ostatniego z Piastów, informuje czytelników, jak i dlaczego doszło do osadzenia na polskim tronie Ludwika, zwanego Węgierskim, który był siostrzeńcem Kazimierza Wielkiego, o czym na lekcjach historii raczej się nie wspomina. Doszło więc po śmierci Kazimierza Wielkiego do unii polsko-węgierskiej. Autor przypomina, że w owych czasach Węgry były potężnym państwem, a dynastia Andegawenów wywodziła się z Francji. Ludwik Węgierski interesował się jednak głównie domeną rodu, jaką były Węgry: Polska za jego panowania poniosła pokaźne straty terytorialne.

Po śmierci Ludwika spory, która z trzech jego córek ma rządzić; po wieloletnich sporach możnowładcy zdecydowali się ogłosić Jadwigę królową Polski.

Wreszcie Litwa, największy kraj ówczesnej Europy: opis sytuacji, walki z Krzyżakami; polscy możnowładcy dostrzegali wspólne interesy Polski i Litwy, popierali małżeństwo Jadwigi i Władysława Jagiełły, nie chcieli, by Jadwiga wyszła za mąż za Wilhelma Habsburga. Sama Jadwiga, mała dewotka, nie bardzo widziała się w roli żony Litwina, katolika świeżego chowu. Autor wiele pisze o podchodach dwóch stronnictw polskich możnowładców: zwyciężyło stronnictwo prolitewskie. Następnie opis charakteru i dokonań Jadwigi oraz sporów króla Władysława z bratem Witoldem, Wielkim Księciem Litewskim oraz zawarcie porozumienia między Polską a Litwą.

Zagrożenie ze strony Krzyżaków, to następny temat książki. Bitwa pod Grunwaldem, jej skutki oraz odpowiedź na pytanie: dlaczego nie zniszczono Zakonu. Autor, znawca problemu, odpowiada na to pytanie, które niewątpliwie nurtowało pokolenia Polaków. I perfidna dezinformacja ze strony Krzyżaków w skali międzynarodowej: oczernianie Polski, obrona własnych wad i grzechów, zwłaszcza na Soborze w Konstancji. Warto zauważyć, że Stolica Apostolska wspierała racje Krzyżaków, a nie Polski. Rządy Władysława Warneńczyka, które można nazwać delikatnie nieporozumieniem i jego niepotrzebna śmierć, wynikająca z miernych talentów dowódczych.

Autor kończy swe rozważania na rządach Kazimierza Jagiellończyka, potem zaznacza jedynie osoby Aleksandra i Jana Olbrachta. Nie ma w książce rozważań o ostatnich Jagiellonach, tj. o Zygmuncie Starym i Zygmuncie Auguście i o ich skutecznej polityce zagranicznej i wewnętrznej, co można uznać za niepotrzebny brak tej świetnej książki. Potem w naszej historii są już tylko wolne elekcje, rozbiory i koniec Rzeczypospolitej.

Zaletą książki są uwagi „przy okazji” o ważnych postaciach epoki, o zjazdach, na których królowie godzili się na kolejne przywileje. Bardzo na miejscu są fotografie, ilustrujące miejsca „jagiellońskie” w Polsce, na Litwie, na Białorusi i na Ukrainie.

Interesujące są rozmowy autora z synem Grzegorzem, które wzbogacają rozważania historyczne.

Jacek Potocki

Sławomir Koper. „Jagiellonowie. Schyłek Średniowiecza.” Wydawnictwo „Bellona”, Warszawa 2017