Established 1999

LEKTURY DECYDENTA

23 kwiecień 2018

Powiew grozy

Edgar Alan Poe przeszedł do historii światowej literatury jako mistrz grozy.

15 opowiadań, zawartych w tym zbiorze, dotyczy zarówno mrocznych stron ludzkiego charakteru, jak i wydarzeń z pogranicza życia i śmierci, a nawet z życia pozagrobowego.

Opowieść „William Wilson” to jakby „Portret Doriana Greya”, z tym, że tym razem alter ego bohatera to żywy człowiek, niezwykle do niego podobny i podążający wszędzie za nim, a nie zmieniający się wizerunek na portrecie. Bohater opowiadania to bogaty utracjusz, karciarz, oszukujący w grze, a prześladujący go „sobowtór” William Wilson w końcu ginie, pchnięty szpadą przez bohatera opowieści. Natomiast ten ostatni umiera w tym samym momencie, gdyż istniał on w Wilsonie.

„Portret owalny” to opowieść o umierającej w trakcie malowania obrazu postaci z portretu. Opowiadanie o ożywianiu umierającego przyjaciela to dowód interesowania się Poe’go magnetyzmem i okultyzmem: przyjaciel wprawdzie zmarł, ale ma nadal kontakt z żywymi i do nich przemawia.

Opowieść o nienawiści dwóch rodów przypomina nieco dramat „Romeo i Julię” Szekspira, ale groźnym mścicielem zniewagi i krzywd jest koń, który doprowadza do pożaru siedziby rodu przeciwnika. Jest także opowieść o okręcie-widmie i o zbrodni, w założeniu doskonałej, a do której popełnienia sprawca się przyzna, dzięki głośnemu biciu serca ofiary, już po jej śmierci. Są też opowieści o doprowadzeniu do okrutnej śmierci przeciwnika z zemsty lub ze skrywanej przez lata niechęci.

Autor podsuwa czytelnikowi rozważania o nadprzyrodzonej stronie charakteru zwierząt, momentami mściwych i pomnych wyrządzonych zniewag i krzywd. Poe zwraca uwagę na niedopuszczalność złego traktowania zwierząt, które zachowują się, jakby miały duszę i chowają urazę wobec prześladowców.

Akcja wielu opowiadań toczy się w Hiszpanii, gdzie krąży jeszcze duch czarów mauretańskich, a także w Portugalii lub we Włoszech, a głośne opowiadanie „Maska Śmierci Szkarłatnej”, które zostało sfilmowane przez Rogera Cormana dotyczy po prostu Europy.

Poe najwyraźniej dopuszczał niesamowitość jedynie w krajach, poza granicami pragmatycznie ukierunkowanych Stanów Zjednoczonych.

Opowiadania, zawarte w książce czyta się z przyjemnością również dlatego, że  przetłumaczył je znakomity poeta Bolesław Leśmian.

                                                                                                 Jacek Potocki

Edgar Alan Poe, „Opowieści niesamowite”. Tłum. Bolesław Leśmian. Wydawnictwo „Skrzat”. Kraków 2018

W wydaniu nr 197, kwiecień 2018, ISSN 2300-6692 również

  1. BIBLIOTEKA DECYDENTA

    Generałowie II Rzeczypospolitej
  2. LEKTURY DECYDENTA

    Powiew grozy
  3. PLAN BRANŻY RAFINERYJNEJ

    Niskoemisyjne paliwa płynne
  4. BIBLIOTEKA DECYDENTA

    Filozofia czasu
  5. LEKTURY DECYDENTA

    Walczą z terroryzmem
  6. BIBLIOTEKA DECYDENTA

    Klasyka kryminału
  7. LEKTURY DECYDENTA

    Życie codzienne w łódzkim getcie
  8. DECYDENT POLIGLOTA

    Język niemieckiego biznesu
  9. KRÓTKI KURS Z HOLOKAUSTU

    Kto był katem, a kto ofirą
  10. WIATR OD MORZA

    Latające cyrki
  11. CO SIĘ W GŁOWIE MIEŚCI

    Pod władzą mętniaków
  12. FILOZOFIA I DYPLOMACJA

    Źle dzieje się w świecie
  13. PRAWA - WŁADZA - PROBLEMY

    O jejku, to PiS!
  14. BIBLIOTEKA DECYDENTA

    Rosyjski Daleki Wschód