Japonia na arenę polityki imperialistycznej weszła krótko po jej siłowym otwarciu w latach 1853/54. W roku 1862 zajęła wyspy Bonin, w 1879 – anektowała Riukiu, po wojnie na morzu z Chinami w 1894/95 – zajęła Tajwan, po wojnie z Rosją w 1905 zajęła południową część Sachalinu. W 1910 anektowała Koreę, w 1931 zajęła Mandżurię, a w 1937 – najechała przybrzeżne obszary Chin.

7 grudnia zaatakowała Pearl Harbor, a potem już wszystko, co znajdowało się na obszarze Pacyfiku: terytoria USA na Filipinach; brytyjski Hongkong; brytyjskie Borneo Północne; brytyjski Protektorat Sarawak (obecnie część Malezji); Malaje Brytyjskie, czyli Malezję i Singapur; Holenderskie Indie Wschodnie (Indonezja), Birmę, Wietnam (Annam), Laos, Kambodżę. Amerykańskie wyspy na zachodnim Pacyfiku: Guam, wyspę Wake, wyspę Atka, wyspę Kiska (Aleuty); australijskie terytorium Papui (Papua Nowa Gwinea); brytyjskie wyspy na zachodnim Pacyfiku (Wyspy Salomona, Wyspy Gilberta, Wyspy Ellice).

U szczytu swej potęgi, czyli w 1942 roku, Cesarstwo Japonii było jednym z największych imperiów w historii. Całkowity obszar, którym Japonia usiłowała władać wynosił 8,51 mln km kw. Zamieszkały przez prawie 464 miliony ludzi, które Tokio usiłowało kontrolować i wykorzystywać dla własnych celów. Wyrządzono tym społecznościom szkody materialne i humanitarne. Miliony pozbawiono życia. Szacuje się, że od inwazji na Chiny w 1937 roku do końca II wojny światowej w wyniku działań Japonii zginęło ponad 25 mln ludzi, w tym prawie 6 milionów żołnierzy.

2 września 1945 roku Japonia podpisała akt bezwarunkowej kapitulacji, co rozpoczęło amerykańską okupację, którą zakończono po podpisaniu traktatu pokojowego – 8 września 1951 roku. Było to w szczycie zimnej wojny. Związek Radziecki 29 sierpnia 1949 roku przetestował swoją pierwszą bombę atomową, co zapoczątkowało nuklearny wyścig zbrojeń. Dnia 1 października 1949 roku komuniści proklamowali powstanie Chińskiej Republiki Ludowej; na Tajwanie istniał drugi rząd chiński, a wyzwolona w 1945 roku spod okupacji Japonii Korea – podzieliła się na dwa wrogie państwa. Ten podział doprowadził do wybuchu 25 czerwca 1950 roku wojny, w której zginęło ponad 4 miliony ludzi.

*

Dziwna to była konferencja – nie było na niej Chin – żadnych. Ani przedstawicieli Pekinu, ani przedstawicieli Kuomintangu, chociaż to Chiny najbardziej w wojnie na Dalekim Wschodzie ucierpiały. Wykluczono największą ofiarę japońskiej kolonizacji – Koreę, ponieważ jedna jako państwo nie istniała, a podzielona toczyła między sobą krwawą wojnę.

Na konferencję zaproszono 52 państwa, ale traktatu nie podpisał Związek Radziecki i jego sojusznicy, czyli Polska i Czechosłowacja. Analizując listę państw na konferencję pokojową zaproszonych widać, że wiele z nich nigdy z Japonią w stanie wojny nie było. Ostatecznie sygnatariuszami tego traktatu były: Arabia Saudyjska, Argentyna, Australia, Belgia, Boliwia, Brazylia, Cejlon (Sri Lanka), Chile, Republika Dominikańska, Ekwador, Egipt, Etiopia, Filipiny, Francja, Grecja, Gwatemala, Haiti, Holandia, Honduras, Indonezja, Iran, Irak, Kambodża, Kanada, Kolumbia, Kostaryka, Kuba, Laos, Liban, Liberia, Luksemburg, Meksyk, Nikaragua, Norwegia, Nowa Zelandia, Pakistan, Panama, Paragwaj, Peru, Południowa Afryka, Salwador, Syria, Turcja, Wielka Brytania, Stany Zjednoczone, Urugwaj, Wenezuela, Wietnam i oczywiście Japonia.

Delegacja radziecka dosyć mocno swoją obecność w San Francisco zaznaczyła. Na czas konferencji do tego miasta przyjechały 52 delegacje i trzeba je było bezpiecznie rozlokować. Rosjanie mieli zamieszkać w Hotelu św. Franciszka na Union Square. 40-osobowa delegacja radziecka, na czele z wiceministrem spraw zagranicznych Andriejem Gromyką, otrzymała do swojej dyspozycji 28 pokoi, ale Gromyko nie chciał mieszkać w hotelu.

Hotel św. Franciszka z 1904; https://en.wikipedia.org/wiki/Westin_St._Francis#/media/File:St._Francis_Hotel_San_Francisco_1904.jpg; DP

Zażyczył sobie zakwaterowanie w prywatnym domu, do tego dobrze strzeżonym. A to sprawiło Departamentowi Stanu problem, ponieważ żadna dostępna rezydencja nie była wystarczająco duża, aby pomieścić 40 osób. Radzieccy poszukiwacze odpowiedniego lokum przeszukali cały półwysep i znaleźli rezydencję „Uplands”, na ekskluzywnym przedmieściu San Francisco, w Hillsborough, nad Zatoką.

https://en.wikipedia.org/wiki/Templeton_Crocker#/media/File:%22Uplands,%22_Charles_Templeton_Crocker_house,_400_Uplands_Drive,_Hillsborough,_California._View_to_reflecting_pool_LCCN2008678825.jpg; DP

Rezydencja była okazała. Zbudowana w latach 1913–1917 roku dla Templetona Crockera, wnuka założycieli Southern Pacific Railroad. Miała 39 pokoi i 12 łazienek. W jednej z łazienek znajdowała się w wanna wykuta z litego marmuru. Rezydencja urządzona była pałacowo: meble w stylu Ludwika XV i XVI, freski na sufitach, żyrandole z kamieni półszlachetnych. Podłogę w sali przyjęć przykrywał 300-letni orientalny dywan, a biblioteka pełna była rzadkich woluminów wartych 300 tysięcy dolarów.

Żeby właściciele mogli wynająć ten dom Rosjanom musiała się na to zgodzić Rada Miasta Hillsborough, ale wpierw taki wniosek musiał zatwierdzić Departament Stanu USA. Każdy pokój w tym domu to 250 dolarów za dobę.

Rezydencja okres świetności miała dawno za sobą. W stanie, w jakim była nie nadawała się do natychmiastowego zamieszkania, więc radzieckie ekipy „zabezpieczające” rozpoczęły przystosowanie domu do potrzeb ich ministra i jego świty. Zrobiono gruntowny remont – przywrócono elektryczność i wodę na trzecim piętrze rezydencji. Wymieniono tapety i otynkowano odpadające sufity. Do domu doprowadzono ponad dwa kilometry przewodów na dodatkowe linie telefoniczne. Technicy zainstalowali dalekopisy w sali balowej, zapewniając natychmiastową komunikację z Moskwą.

„Uplands” stało się twierdzą. Policja Hillsborough strzegła ogrodzenia domu. Agenci federalni patrolowali teren o powierzchni ponad dwóch hektarów. Dobrze uzbrojeni radzieccy strażnicy byli odpowiedzialni za bezpieczeństwo wewnętrzne.

Gromyko mieszkał tam 10 dni, potem wszystko wróciło do normy: posprzątano, odkurzono, wywoskowano drewniane podłogi, wymyto każde okno. Urzędnicy Departamentu Stanu starannie zinwentaryzowali antyki, dzieła sztuki, pościel, srebro i złoty zestaw jadalny. Kiedy wynajmujący dom go „odbierał” zastał go w lepszym stanie niż wtedy, kiedy go wynajmował. Wszystko było na swoim miejscu i absolutnie nic nie zostało uszkodzone. Koszt tego mieszkania to 1 600 000 dolarów.  

KONFERENCJA ODBYWAŁA SIĘ W OPERA HOUSE 

Sesje traktatowe z Opera House po raz pierwszy w historii były transmitowane przez sieć przekaźnikową telewizji od wybrzeża do wybrzeża.

Premier Japonii Shigeru Yoshida podisuje traktat pokojowy w Operze w San Francisco; https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e2/Yoshida_signs_San_Francisco_Peace_Treaty.jpg; DP

Związek Radziecki nie jechał tam, by podpisać traktat pokojowy z Japonią. Jechał, by zaznaczyć swoją obecność. Z podium konferencyjnego apelował o akceptacje jego zdobyczy terytorialnych na Dalekim Wschodzie po 9 sierpnia 1945 roku, ale tego właśnie nie chciały zaakceptować Stany Zjednoczone. W spadku po traktacie pokojowym San Francisco Japonia otrzymała od Stanów Zjednoczonych pięć sporów terytorialnych,  które wpływają na stosunki w regionie Azji i Pacyfiku. A główny to spór ze Związkiem Radzieckim, potem Rosją o cztery wyspy z łańcucha Kuryli Południowych.

                                                                                                   Elżbieta Potocka

Polecam mój najnowszy artykuł na ten temat:

Elżbieta Potocka, Kuryle Południowe – przekazania nie będzie,

https://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.ojs-doi-10_15804_so2022302

Źródła:

– „Madera Tribune”, tom 60, no. 128, 31 August 1951;

https://cdnc.ucr.edu/?a=d&d=MT19510831.2.20&e=——-en–20–1–txt-txIN——–

– https://www.hillsborough.net/ArchiveCenter/ViewFile/Item/98