Przez wiele lat Jan był zarządcą majątków ziemskich, potem był dzierżawcą, wreszcie nabył majątek dla siebie. Ten ostatni okres nie jest przedstawiony w książce. Z kolei autorka wspomnień, to utalentowana pianistka: często występuje przy różnych okazjach. Jest ona również bardzo zdolną pisarką i dziennikarką: na dowód tego książka zawiera wykaz jej licznych publikacji. Jednocześnie, Zofia zajmuje się domem, wychowaniem pięciorga dzieci (a miała ich siódemkę, z której dwoje zmarło), a także pomaga mężowi w jego działalności zawodowej, najpierw w zarządzaniu majątków, w których pracował, potem w prowadzeniu własnych. Wiele czyta i doskonali swoją wiedzę.

Na kartach książki pojawia się wiele postaci, zarówno spośród rodziny jak i znajomych. Niektóre z nich są również znane szerszemu gronu Polaków: są to ważne osobistości polityczne, głównie z otoczenia marszałka Piłsudskiego, poznane przez autorkę jeszcze w czasach I wojny światowej.

Zofia Skąpska mieści się w profilu ówczesnych kobiet, dla których najważniejsze było wyjście za mąż, a potem poruszanie się w kręgu trzech „k”: kuchnia, kościół i dzieci (Kinder). Ale jednocześnie autorka wychodzi znacznie poza swą epokę, działając na innych polach: w muzyce, w publicystyce i w literaturze. Autorka miała szczęście: wyszła za mąż z miłości; dowodem są załączone w książce jej listy do Jana Skąpskiego i tego ostatniego do niej. Na uwagę zasługuje opis cech jej dzieci, w wychowaniu których stosowała nowoczesne metody.

Wreszcie I wojna światowa i rabunki, dokonywane zarówno przez „ruskich” jak i swoich, czyli Austriaków, walki z Ukraińcami, m.in. o Lwów. Należy schylić głowę przed benedyktyńskim wysiłkiem wnuka autorki, znanego animatora kultury, pana Rafała Skąpskiego, który napisał interesujący wstęp oraz dokonał komentarzy, a także opracował liczne i wartościowe przypisy, dobrał materiał fotograficzny. Koniec książki to drzewa genealogiczne różnych rodów, występujących w książce.

Książka Zofii Skąpskiej uzyskała nagrodę magazynu literackiego „Książki” i została uznana za „Wydarzenie Edytorskie 2019”. Czyta się ją jednym tchem. I warto ją przeczytać.

                                                                                              Jacek Potocki

Zofia z Odrowąż-Pieniążków Skąpska. „Dziwne jest serce kobiece… Wspomnienia galicyjskie”. Oprac. Rafał Skąpski. Wydawnictwo „Czytelnik”, Warszawa 2019