Established 1999

KOBIETY DECYDENTA

27 sierpień 2021

Rosyjska arystokratka

Jest to książka poświęcona rosyjskiej księżniczce, Sophy Dołgorukiej. W dużej mierze opierają się te wspomnienia na pamiętniku babki autorki, która również nosiła to samo imię.

Ta rodzina zajmowała wysoką pozycję społeczną w carskiej Rosji, a po rewolucji babka wyemigrowała do Paryża, natomiast rodzina rozpierzchła się po świecie, np. autorka zamieszkała w Anglii i otrzymała brytyjskie obywatelstwo.

Autorka opisuje swoją podróż do Leningradu, który przed rewolucją nazywał się Petersburg. Pisze o moskiewskiej drożyźnie, o sytuacji w dawnym ZSRR po jego upadku; wraca do wspomnień z okresu zawarcia pierwszego małżeństwa jej 18-letniej matki, hrabianki Sophy Bobrinskiej z Piotrem Dołgorukim, przypomina życiorys Piotra. Pisze o narodzinach Sofki, która dorastała w konserwatywnym środowisku petersburskiej arystokracji.

W książce pojawia się masa różnych nazwisk: część z nich należy do rodziny Sofki, a część do bardzo znanych osób ze świata kultury, np. do poetki Anny Achmatowej. Ta masa nazwisk przewija się przez całe wspomnienia, co może czytelnikowi nieco utrudniać dokładne śledzenie akcji.

Autorka opisuje mieszkanie rodziców, zatrudniony w nim personel. Rodzina mogła sobie na zatrudnienie służby  pozwolić, gdyż należała do najbogatszych w Rosji. Rodzice autorki rozstali się, natomiast matka – co było ewenementem w tamtych czasach – odnosiła sukcesy jako chirurg, przeprowadzając operacje znanych osób. Ponadto była poetką i brała udział w wyścigach samochodowych.

Sama Sofka pisze o niewesołej sytuacji dawnej szlachty w czasach ZSRR, wspomina niemiecką blokadę Leningradu w II wojnie światowej, pisze o rodzinie Bobrinskich, o „dworskiej” rodzinie Dołgorukich, którzy wahali się w sprawie małżeństwa Piotra z Sophy Bobrinską. Pisze też o babci Oldze Dołgorukiej, zupełnie niesamodzielnej na stare lata.

Sofka wspomina I wojnę światową i ówczesne działania jej matki, łącznie z pilotowaniem samolotu, pisze o latach Rewolucji Październikowej, o wyprawie na Krym i o historii Krymu, o swoim życiu w Mischorze, krymskim majątku Dołgorukich, o kontaktach z rodziną cara; pisze o śmierci carskiej rodziny.

Autorka wspomina ucieczkę 11-letniej Sofki z rodziną i służbą z bolszewickiej Rosji do Anglii. Inne wieści dotyczyły życia Sofki w angielskiej szkole czy wydarzeń w Rosji, targanej rewolucją, w tym podróży Sophy do Rosji po aresztowaniu Piotra. Skromna uwaga autorki, że „Piotr wolał mężczyzn” ujawnia charakter intymnych stosunków matki z ojcem.

Autorka pisze o powszechnym w Rosji antysemityzmie, wreszcie o dotarciu rodziców do Londynu, o przyjęciu przez Piotra posady dyplomatycznej w Budapeszcie, czy o sytuacji księżnej Olgi. Pisze też o swoim niespełnionym uczuciu do Aleksandra Daehna, a następnie do Andy’ego Obolenskiego, który w końcu znalazł sobie inną partnerkę. Wreszcie Sofka zaręczyła się z Leo Zinovieffem i wyszła za niego. W książce jest mowa o zdradach Sofki, w efekcie czego, dość szybko Sofka i Leo oddalili się od siebie, a może oddalili się od siebie wcześniej? Potem Sofka wiąże się z 23-letnim Greyem Skipwith, choć nie od razu, bo Sofka wówczas jest zafascynowana aktorami Olivierami.

Autorka wspomina ówczesną „rozwodzącą się” Anglię, począwszy od króla Edwarda VIII. Potem jest o II wojnie światowej, o pobycie Sofki w niemieckim obozie w Vittel, o przybyciu tam polskich Żydów, o których autorka pisze błędnie „Polacy”. Czytamy też o śmierci Greya. Pobyt w Lizbonie. Nowa praca w charakterze sekretarki w teatrze Old Vic, którą natychmiast przyjęła. I wróciła do Anglii, gdzie miała zdewastowany i zapuszczony dom.

Jest to interesująca, choć bardzo szczegółowa książka o losach rosyjskiej księżniczki na emigracji, głównie w Anglii, choć także podróżującej do innych krajów. Czytelnik ma okazję obejrzeć fotografie z prywatnych zbiorów rodziny, należącej do rosyjskiej arystokracji.

                                                                                              Jacek Potocki

Sofka Zinovieff, „Czerwona księżniczka. Biali emigranci i komisarze”. Tłum. Sławomira Kaczmarek. Wydawnictwo „Bellona”. Warszawa 2021, s. 363

W wydaniu nr 237, sierpień 2021, ISSN 2300-6692 również

  1. SMAKI DECYDENTA

    Góralki Oryginał Hot Chocolate
  2. KOBIETY DECYDENTA

    Rosyjska arystokratka
  3. BIBLIOTEKA DECYDENTA

    Dość wstydliwe zjawisko
  4. FILOZOFIA I DYPLOMACJA

    Skutki sytuacji w Afganistanie
  5. BIBLIOTEKA DECYDENTA

    Gra i pragnienie
  6. DECYDENT SNOBUJĄCY

    Syreny w Monte Carlo
  7. WIERSZOWNIA DECYDENTA

    Talibowie
  8. LEKTURY DECYDENTA

    Tajne służby w ambasadzie
  9. WIATR OD MORZA

    Nie dajmy się zabijać!
  10. KOBIETY DECYDENTA

    Życie nauczycielki
  11. KOBIETY DECYDENTA

    Życie w Chorwacji
  12. ALBA LACH HERITAGE

    Ian Forsyth
  13. KRYMINAŁ DECYDENTA

    Winny czy niewinny?
  14. BIBLIOTEKA DECYDENTA

    Inny kraj, inni ludzie
  15. WIATR OD MORZA

    Wielki mały człowiek
  16. HISTORIA DECYDENTA

    Miasto-bohater