Zaczyna swą książkę od śmierci biskupa Stanisława Szczepanowskiego, który wszedł w konflikt z królem  Bolesławem Śmiałym. Biskup został kanonizowany i uznany za patrona Królestwa Polskiego. Natomiast najważniejszym celem polityki króla było odzyskanie godności królewskiej, utraconej po śmierci Bolesława Chrobrego. Po koronacji można było zaobserwować niepokojące zmiany w osobowości władcy, który tracił panowanie nad sobą do tego stopnia, że zaczęli się go obawiać najbliżsi współpracownicy. Częste wyjazdy króla za granicę wywołały niezadowolenie możnowładców, a biskup Szczepanowski był związany z opozycją, co król uznał za zdradę. A karą za zdradę była śmierć, którą król wymierzył, bez sądu, biskupowi. Ponadto, zdrajca stanu miał być poćwiartowany, a jego członki miały zostać obcięte. Tego autopsja nie stwierdziła, więc dorobiono teorię, że owe członki zrosły się w cudowny sposób po śmierci biskupa. Generalnie, jednak Kościół milczał na temat śmierci biskupa, mimo że wypowiadał się na temat zgonów biskupów angielskich. Autor uważa, że będzie bardzo trudno wyjaśnić przebieg konfliktu króla z biskupem.

Podobne wątpliwości dotyczą śmierci króla Władysława Warneńczyka w bitwie pod Warną. Przede wszystkim powątpiewano w śmierć Władysława. Jego przeciwnikiem był kardynał Zbigniew Oleśnicki, który doprowadził do objęcia przez Władysława korony węgierskiej. Kardynał, jak i papież, byli zaniepokojeni wzrostem znaczenia islamu w Europie. Polski król ochoczo zerwał traktat w Szegedzie i obiecał legatowi papieskiemu zaatakowanie Turków. Autor wyjaśnia, że legat papieski mógł szantażować króla, który był homoseksualistą. Dochodzi do bitwy pod Warną, gdzie miał zginąć Warneńczyk, co według autora jest dość wątpliwe, gdyż potem uznawano za króla różne osoby.

Autor przypomina, że w swoim czasie Krzysztof Kolumb był uważany za syna Warneńczyka, który wprawdzie został ranny pod Warną, ale przeżył bitwę. Autor opisuje jego późniejszą drogę i uznaje bilans jego panowania za negatywny: zaniedbał Polskę i zrujnował skarbiec swego kraju.

Dalej, autor zajmuje się śmiercią mniej znanych narodowi, ostatnich książąt mazowieckich: Stanisława i Janusza III. Pisze o problemach księżnej Anny Radziwiłłówny i jej faworytów, a także o trzymaniu książąt mazowieckich z dala od bieżących spraw Mazowsza. Poza tym, w wieku 24 lat zmarł nagle Stanisław, najprawdopodobniej otruty, a następnie zachorował Janusz. Autor pisze o zleceniodawcach i wykonawcach otrucia. Uważa on, że żona Zygmunta Starego inspirowała księżniczkę Annę Radziwiłłównę, by użyła trucizny, a ważnym momentem jest fakt, że Zygmunt, po śmierci książąt, włączył Mazowsze do Korony.

Autor uważa też, że został zamordowany król Stefan Batory, który uwielbiał polować. Autor podejrzewa, że Batory cierpiał na epilepsję. Poważną dolegliwością króla był wrzód pod prawym kolanem. Wielu osobom w Europie zależało na usunięciu Batorego, a ten był po prostu chory, a po jego śmierci nie wykonano sekcji zwłok. Zrobiono to dopiero w 1933 roku. Teorie o otruciu króla głosi się nadal.

Autor zajmuje się śmiercią księcia Józefa Poniatowskiego, który zginął w wyniku pomyłkowego ostrzału ze strony sprzymierzonych Francuzów. Autor zatrzymał się chwilę nad samobójstwem bliskiego współpracownika marszałka Piłsudskiego, Walerego Sławka, przewodniczącego BBWR. Nie ma wątpliwości, że było to samobójstwo, choć wiele niejasności dotyczy jego przyczyn. Autor pisze o konflikcie Sławka z prezydentem Ignacym Mościckim, o utracie przez niego specjalnej pozycji wśród pułkowników, w wyniku czego został jedynie szeregowym posłem; znalazł się na „bocznym torze”.

Inne samobójstwo, to śmierć w Nowym Jorku ulubieńca Piłsudskiego, gen. Bolesława Wieniawy-Długoszowskiego. Opis śmierci „konkurenta” gen. Grota-Roweckiego, czyli Stefana Witkowskiego, przywódcy organizacji Muszkieterowie, a także opis ostatnich chwil generała Świerczewskiego, zabitego, według oficjalnego przekazu, przez UPA pod Baligrodem. Według autora, generała trafiły pociski z polskich stanowisk, a generał przestał pełnić obowiązki Polaka, tylko przed śmiercią odnalazł swą polskość i źle traktował radzieckich oficerów, nie znających języka polskiego.

Autor pisze też o śmierci pisarza, Tadeusza Borowskiego, o śmierci w Moskwie, Bolesława Bieruta, czy o śmierci poety-skamandryty, Jana Lechonia. Na zakończenie autor zajął się śmiercią członka Rady Państwa, Jerzego Zawieyskiego, który był bardzo niepokorny  wobec władz PRL. Autor nie wyklucza, że śmierć ta została spowodowana nieszczęśliwym wypadkiem, sprokurowanym przez Służbę Bezpieczeństwa, która miała zamiar jedynie „postraszyć’ Zawieyskiego, by dać mu nauczkę na przyszłość.

Ta książka porusza tematy, które były do tej pory tabu w naszym kraju. Książka jest ilustrowana reprodukcjami obrazów oraz archiwalnymi zdjęciami.

                                                                                                 Jacek Potocki

Sławomir Koper, „Historyczne archiwum X. Tajemnicze zgony znanych Polaków”. Wydawnictwo „Fronda”, Warszawa 2021, s. 351.