Książka, zawierająca podejście religijne do tego wydarzenia, podkreśla patriotyczną postawę duchowieństwa rzymsko-katolickiego.

Przez członka angielsko-francuskiej misji wojskowej, jaka w tamtych latach przebywała w Warszawie, lorda Edgara  Vincenta d’Abernona, bitwa ta została uznana za 18. decydującą bitwę o losach świata.

Zachodni politycy zdawali sobie sprawę z konsekwencji ewentualnej klęski Polaków, jednakże nic nie zrobili, by powstrzymać bolszewików. Polacy byli w 1920 roku całkowicie osamotnieni, a nieżyczliwa Polsce Wielka Brytania robiła wszystko, by nie pomóc.

Autor przypomina, że w 1917 roku wybuchła w Rosji rewolucja bolszewicka, która stała się zarzewiem wszelkiego zła; w tym samym roku miało miejsce objawienie w Fatimie, późniejszy papież Pius XII otrzymał sakrę biskupią, a masoneria obchodziła 200. rocznicę powstania. Autor poświęca sporo miejsca masonerii i jej wkładowi w ateizację Europy i świata. Przypomina też prace przedwojennego profesora Mariana Zdziechowskiego, związanego z UJ oraz z Uniwersytetem Wileńskim. Profesor dostrzegł grozę bolszewizmu w Rosji.

Dariusz Walusiak nawiązał do polityki władz chińskich. Autor zastanawia się też nad wspieraniem finansowym rosyjskiego bolszewizmu przez amerykański kapitał i właśnie dzięki tym pieniądzom, „załatwianym” przez żydowskich bankierów w Ameryce,  bolszewicy w Rosji mogli prowadzić swą złowieszczą politykę. Amerykańskie pieniądze wędrowały na prywatne konta Żydów z bolszewickiego kierownictwa, np. Lwa Trockiego, założone w różnych bankach. Bankierzy nie dawali pieniędzy „na piękne oczy”: mieli na uwadze ogromne bogactwa naturalne Rosji i liczyli na przyszłe koncesje.

A jak działały Niemcy? Niemcy dążyły do wyeliminowania Rosji z Ententy, do zawarcia z nią separatystycznego pokoju. Pomagał w tym rosyjski milioner, Żyd Aleksander Izrael Łazariewicz Helphand czyli Aleksander Parvus. Niemcy wsadzili Lenina do pociągu i wysadzili go w Rosji.

Autor pisze o walce bolszewików z religią: jej wyznawcy zostali osadzeni w obozach koncentracyjnych. W książce padają nazwiska wykonawców leninowskiej polityki ateizacji, która uległa znacznemu przyśpieszeniu po przegranej bolszewików w Polsce.

Wreszcie, miejsce Polski w polityce bolszewików oraz w polityce Zachodu. Pierwsze skrzypce w polityce odgrywały wówczas Anglia i Francja. Premier Anglii, Lloyd George był admiratorem Rosji, a wrogiem Polski. Autor pisze o jego polityce, o jego gotowości oddania Polski bolszewikom, o nieufności wobec Piłsudskiego. Pisze też o innej polityce Francji, o spotkaniu członków kierownictwa bolszewików, Kamieniewa i Krasina z kierownictwem rządu brytyjskiego. Bolszewicy zamierzali  dokonać sowietyzacji Polski i przejść do zachodniej Europy po „trupie białej Polski”.

Autor pisze o działaniach armii konnej Budionnego oraz o inwazji armii Michaiła Tuchaczewskiego; pisze o zbrodniach kozaków na polskich żołnierzach; pisze też o bohaterstwie polskiego episkopatu, o działaniach papieża, które zmierzały do uświadomienia światowej opinii publicznej grozy sytuacji. Wspomina o działaniach księdza Ignacego Skorupki, a z drugiej strony o pozycji i misji Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski w Białymstoku, w którym wysokie funkcje piastowali zdrajcy: polski komunista Julian Marchlewski i polski żyd Feliks Kon, a główną pozycję miał szef bolszewickiego Czeka Feliks Dzierżyński.

Autor nie pominął ówczesnego bohaterstwa narodu polskiego: ochotnicy, marszałek Piłsudski i generalicja. Pisze też, kiedy „przypadkiem”, uderzeniem batalionu por. Stefana Pogonowskiego  powstrzymano marsz bolszewików i jak przeprowadzono kontruderzenie, pisze też o ważnej bitwie pod Radzyminem.

Ważna książka. Wydana w 100-lecie Bitwy Warszawskiej. Wiele w niej jest opisów bohaterstwa żołnierzy oraz kapłanów. Wiele interesujących fotografii.

                                                                                              Jacek Potocki

Dariusz Walusiak. ”1920.Wojna i wiara”. Wydawnictwo „AA”, Kraków 2020, str. 229.