Punktem wyjścia powieści, której akcja toczy się w początkach II połowy 17. wieku, jest zamach na aktualnego sułtana i wyniesienie na tron jego małoletniego syna. Pierwsze skrzypce w rozdaniu kart odgrywa sułtanka-matka, czyli valide, która dla zaspokojenia swoich osobistych ambicji nie waha się zgładzić swego syna, by osadzić na tronie młodziutkiego i niedoświadczonego w dworskich intrygach wnuka.

Jednak główny wątek powieści obejmuje losy Nastji Vasilidis, pochodzącej z greckiej wyspy Milos na Morzu Egejskim, służącej na dworze sułtana. Została porwana przez piratów i po dość bogatych przejściach, dostaje się na dwór sułtana, by wyrzuciła ją stamtąd żona młodziutkiego sułtana, która poczuła się zagrożona jej niezwykłą urodą i elokwencją. Usunięta z dworu, zostaje wykorzystana w walce o wpływy przez odsuniętą od wpływów i przeniesioną do tzw. Starego Pałacu, sułtankę-matkę.

Niewidomy żebrak przepowiada Nastji wspaniałą przyszłość u boku sułtana, ale zanim do tego dojdzie, staje się ona świadkiem mordów i intryg na dworze. W Azji ośrodkiem intryg był cesarski dwór w Pekinie, natomiast w Europie, lub na granicy kontynentów, bez wątpienia taką sławę zyskał Pałac Topkapi w Stambule.

Uwagę czytelnika przyciągnie używane na dworze słownictwo, protokół i hierarchia. Jak w każdym systemie absolutnym, nierzadko od formy wypowiedzi zależało nawet życie, a mordowanie rodzeństwa lub dzieci należało wręcz do sułtańskiej tradycji, a czasami nawet do powinności władcy. Ciekawe, że żonami lub wpływowymi nałożnicami sułtanów były odaliski, czyli białe niewolnice; pod tym względem nie było żadnej dyskryminacji.

Na uwagę zasługują bardzo plastyczne opisy dworu sułtana, w tym opisy haremu i stosunków tam panujących. Podstawowa zasada: „ Droga na szczyt jest tylko jedna: musisz wkraść się w łaski. To wszystko”. I główna bohaterka tak właśnie działa, w efekcie, sułtan jest urzeczony jej urodą i osobowością. Można śmiało domniemywać, że wyjaśnienie pewnych wątków, zarysowanych w tej powieści, autorka przełożyła do dalszych jej części. A praźródłem wszelkich działań bohaterów jest wyrachowanie, intryga i zemsta. Jakakolwiek prawdziwa sympatia w tym towarzystwie nie istnieje.

Autorką książki jest Turczynka, co nadaje jej walor wiarygodności: znajomość historii, realiów i języka ze strony autorki to gwarancja ogromnej wartości tej powieści, wzbogaconej przez doskonałe tłumaczenie z języka tureckiego.

                                                                                              Jacek Potocki

Demet Altinyeleklioglu, „Sułtanka Kosem: W haremie. Księga I”. Tłum. Piotr Beza, Anna Banasiak, Justyna Byszewska. Wydawnictwo „Wielka Litera”, Warszawa 2016