Established 1999

BIBLIOTEKA DECYDENTA

23 kwiecień 2019

Poeta niepokorny

Zbigniew Herbert widziany oczami bliskich, przyjaciół oraz znajomych. Taka jest treść tej książki. Chociaż autorka wiele sama powiedziała od siebie, zwłaszcza pisząc o młodych latach życia poety.

Szczególnie o jego rodzinie i o latach szkolnych w lwowskich placówkach edukacyjnych. Ta część biografii poety koncentruje się na szczegółowym opisie jego kolegów i nauczycieli. Pisze też o wypadku na nartach; w wyniku nieudanej, późniejszej operacji, Zbigniew Herbert będzie przez całe życie utykał. Autorka dodaje też, że wiele cech, jak pryncypialność i szczerość do bólu, które zrażały do Zbigniewa wiele osób, poeta odziedziczył po swym ojcu, Bolesławie.

Autorka poświęca sporo miejsca życiu poety we Lwowie, zarówno pod okupacją stalinowskiego ZSRR, ja i pod okupacją niemiecką. Pisze o silnej konspiracji polskiej, o tajnych kompletach. Pisze o stryju Zbigniewa, Romanie, który w czasie wojny przypomniał sobie o niemieckim pochodzeniu rodziny, podpisał reichslistę, a potem wraz z uciekającymi Niemcami dotarł do Wiednia. Pisze też o ukochanym wuju poety, Ludwiku, który nie tylko podpisał volkslistę, ale także został agentem Gestapo i wydawał akowców, za co podziemny sąd wydał na niego wyrok śmierci w 1943 roku. Przy okazji autorka zastanawia się nad tym, dlaczego Zbigniew Herbert po wojnie z niezachwianym uporem twierdził, że aktywnie w akowskiej konspiracji działał, mimo że nikt ani tego nie potwierdził, ani nawet o tym nie pamiętał.

Potem Zbigniew wyjechał ze Lwowa z rodzicami do Krakowa, niejako uciekając przed wojskami radzieckimi. Po wojnie studiował na wielu uczelniach (ukończył Wydział Prawa w Toruniu w 1949 roku), pracował w różnych miejscach, ale trudno było mu się ustatkować. Klepał zwykłą biedę, ale w swoim przekonaniu i w opinii kolegów był niezależny.  Nowego ustroju nie znosił, wręcz go nienawidził, ale nie protestował przeciwko niemu otwarcie, raczej się nie angażował. Mimo to wiele podróżował, otrzymywał liczne stypendia twórcze. Autorka pisze, na podstawie teczek IPN, jak SB inwigilowało Herberta, nawet we własnym domu. Tu padają nazwiska konfidentów, nierzadko są to nazwiska znane szerokiej publiczności.

Miał liczne miłostki; niektóre z nich przerodziły się w mocną przyjaźń. Ale, generalnie, był człowiekiem trudnym, dla wielu nawet nieznośnym, często awanturującym się o byle co, zwłaszcza, kiedy chwytała go depresja i kiedy pił. A za kołnierz nie wylewał. Autorka dość otwarcie pisze o tym problemie poety, który kiedyś ostro pokłócił się z Czesławem Miłoszem i Adamem Michnikiem, z którymi był zaprzyjaźniony. W pierwszym przypadku czynnikiem konfliktogennym mógł być fakt, że to Miłosz, a nie Herbert otrzymał Nagrodę Nobla. Chociaż sam poeta mówi o swojej gwałtownej reakcji na „dowcip” Miłosza, jako o przyczynie kłótni; z kolei, Michnikowi Herbert nie mógł darować porozumienia z Jaruzelskim i Kiszczakiem. Joanna Siedlecka pisze o „przygodzie” Herberta z mediami PAX-u, o nacierającej chorobie, która już go nie wypuściła ze swoich objęć.

Na zakończenie autorka pisze o cechach i postępowaniu żony zmarłego poety, Katarzyny Herbertowej.

Na uwagę zasługują liczne zdjęcia, przedstawiające poetę w różnych okresach jego życia, a także kopie ważnych dokumentów i listów.

Jest to książka o poecie, chociaż brak jest w niej relacji o jego poezji. Zwłaszcza brak w niej – poza wymienieniem utworów – uwag o wierszach, o legendarnym Panu Cogito. Książka jest też dość pokaźna; jest w niej wiele wątków pobocznych, dotyczących innych osób, niż główny bohater.

Jacek Potocki

W wydaniu nr 209, kwiecień 2019, ISSN 2300-6692 również

  1. KICK THE TICK

    Sposób na kleszcze
  2. WSPÓLNE CZYTANIE

    Pierwsze lektury
  3. BIBLIOTEKA DECYDENTA

    Poeta niepokorny
  4. LEKTURY DECYDENTA

    Zapiski dyplomaty
  5. BIBLIOTEKA DECYDENTA

    Tragiczny koniec marszałka
  6. LEKTURY DECYDENTA

    Żydzi w hitlerowskiej armii i flocie
  7. WIATR OD MORZA

    Szwedzi trzymają się dobrze
  8. Z KRONIKI BYWALCA

    Azerbejdżan - 10 milionów obywateli
  9. FILOZOFIA I DYPLOMACJA

    Co zagraża Ameryce?
  10. BIBLIOTEKA DECYDENTA

    Nikt nic nie wie
  11. OBRAZ WENEZUELI DZIŚ

    Ukradzione 350 mld dolarów
  12. DECYDENT POLIGLOTA

    Wyniki same przyjdą
  13. LEKTURY DECYDENTA

    Terroryzm i dyplomacja
  14. WIATR OD MORZA

    Deputaty i inne dochody
  15. CO SIĘ W GŁOWIE MIEŚCI

    Honor jako pułapka
  16. PRAWA - WŁADZA - PROBLEMY

    Likwidatorzy Unii Europejskiej
  17. BIBLIOTEKA DECYDENTA

    Taniec do upadłego