LEKTURY DECYDENTA
Powiew grozy
Edgar Alan Poe przeszedł do historii światowej literatury jako mistrz grozy. więcej...
Tkwimy nieustannie w czasie. Można powiedzieć, że jesteśmy osaczeni przez czas. Jesteśmy pod jego władzą.
Ta dość niełatwa w odbiorze książka przedstawia różne aspekty czasu. Autor rozpoczyna ją od analizy czasu nudy, czyli od zetknięcia się człowieka z czystym upływem czasu, który się „nieznośnie wlecze”, gdyż słabną lub znikają zewnętrzne pobudzenia. Człowiek w warunkach nudy „czeka na nic”. Autor przedstawia nudę z perspektywy historycznej, przytaczając dzieła literackie i filozoficzne, w których nuda została zarysowana.
Potem „czas zaczynania” czyli wchodzenie w nowe sprawy, w nowy początek, który przynosi ze sobą zwykle szansę na zmianę. I tu znów pojawia się interesująca analiza literatury. Według autora, „zaczynanie… dokonuje zmiany w postrzeganiu czasu”. A „czas troski”? Taki czas jest właściwie zawsze, gdyż „zawsze jest coś, o co trzeba się zatroszczyć”. A zwykle troska jest związana z patrzeniem w przyszłość, o którą się martwimy. I tu autor analizuje różne rodzaje ryzyka, które nierzadko trudno jest przewidzieć.
Jest „czas zegarowy” czyli „uspołeczniony”. Powstaje pytanie, co właściwie mierzą zegary? Czas, jako taki, ciągle upływa, ale ten upływ trudno jest człowiekowi uchwycić, stąd potrzebne są przyrządy do mierzenia tego upływu. I właśnie te przyrządy są „społecznym faktem koordynacji i organizacji rodzaju ludzkiego”. One kierują zachowaniem ludzi. Autor przedstawia historię czasu zegarowego, zwracając uwagę na różnicę między czasem rzeczywistym, a mierzonym. Dzisiaj, z uwagi na coraz większą precyzyjność zegarów, ta różnica jest coraz mniej uchwytna, ale jednak jest.
„Czas zagospodarowany” to rygorystyczny reżim czasu, w którym żyje i działa człowiek współczesny. Tempo życia i rozwoju dzisiaj doprowadziły do takiego przyśpieszenia, że czasu zaczyna brakować. Autor omawia przy tej okazji istotę kredytów. Zastanawia się nad skończonym czasem życia i nieskończonym czasem świata, nad wiecznością, nad czasoprzestrzenią kosmiczną. Nad czasem własnym, którego człowiek ma coraz mniej.
Bardzo ciekawe są krótkie notki pod tytułem każdego rozdziału. Zawierają one pewne dodatkowe rozważania, nie zawsze powtórzone w tekście, ale rozwijające problemy różnych aspektów czasu.
Bardzo wartościowa książka o czasie, w którym się poruszamy, ale którego różnych zagadnień po prostu nie znamy i nie mamy o nich najmniejszego pojęcia.
Jacek Potocki
Rüdiger Szafranski, „Czas. Co czyni z nami i co my czynimy z niego”. Tłum. Bogdan Baran. Wydawnictwo „Czytelnik”, Warszawa 2017
BIBLIOTEKA DECYDENTA
Generałowie II Rzeczypospolitej
Chodzi o generałów II RP, których po zwycięskiej wojnie nad Niemcami nie chciała Wielka Brytania. więcej...