Każdy rozdział jest poprzedzony fragmentem eseju George’a Orwell pt. „Wspomnienia księgarza”, opublikowanego w 1936 roku, a dotyczącego okresu pracy tego wybitnego pisarza w charakterze księgarza od 1934 roku, w księgarni w Hampstead.

Sam Bythel nie był zawodowym księgarzem; odkupił on antykwariat od kogoś w 2001 roku, a dopiero potem zgłębiał tajemnice handlu używanymi książkami. Antykwariat przynosił niewielkie pieniądze, więc autor nie mógł sobie pozwolić na zatrudnienie sprzedawców na cały etat, a jedynie na niepełny.

Jedną z jego kilku współpracowników była ponad 40-letnia Nicky, uosobienie niesolidności w każdym calu. Było to dość dziwne, gdyż Nicky była wyznawczynią Świadków Jehowy, którzy są powszechnie znani z uczciwości, solidności i pozytywnego stosunku do pracy.

Autor wspomina wizyty klientów, utarczki z nimi, wreszcie wyjazdy po nowe księgozbiory, nabywane z reguły po czyjejś śmierci, stąd były to zarówno wartościowe pozycje jak i zwykły chłam. Opisuje też relacje z wielkimi koncernami księgarskimi i antykwarycznymi. Z kart jego wspomnień wynika wniosek: przyszłość księgarstwa to Internet, chociaż kupujący lubią sobie pochodzić między półkami i coś wyszperać dla siebie. Antykwariat, mieszczący się w wiekowym budynku, musi mieć stygmat starości i dość często ulega awariom: zalaniu, zepsutym kaloryferom itp.

Autor wspomina też o swojej działalności społecznej, popularyzatorskiej w ramach konkursów książki, festiwali czy klubów. Trochę męczyły go wizyty w sklepie dzieci z rodzicami; dzieci robiły w sklepie bałagan, a rodzice, jak i większość klientów, miała do autora pretensje z powodu cen czy braku określonego tytułu. Dzięki dodatkowym pracownikom, autor prowadził dość niezależne życie: dużo jeździł, odwiedzał rodzinę i znajomych.

Książka ujawnia kulisy pracy w antykwariacie, ujawnia machinacje cenowe, wskazuje na dość dziwne zachowania klientów, jak i pracowników księgarni. Ta książka przybliża czytelnikowi świat książki, który wydaje się dość tajemniczy. Warto tę książkę przeczytać, zanim się pójdzie do księgarni, a zwłaszcza do antykwariatu.

Jacek Potocki

Shaun Bythell. „ Pamiętnik księgarza”. Tłum. Dorota Malina. Wydawnictwo „Insignis”, Kraków 2019, 385 str.