Historia małej, rudowłosej dziewczynki, wziętej z sierocińca przez starsze, bezdzietne rodzeństwo, Marylę i Mateusza, którzy mieli zamiar wziąć chłopca, by im pomagał w prowadzeniu gospodarstwa, to panorama dobra i surowości, dobro to skrywającej.

Z jednej strony czytelnik śledzi losy romantycznej, wrażliwej dziewczynki, z drugiej biegunowo odmiennego od niej i od siebie, owego rodzeństwa.

Ania Shirley jest chwilami może zbyt gadatliwa i zbyt szczera, co może razić surową Marylę Cuthbert, wychowanej w duchu protestanckiej, surowej i bezkompromisowej religijności. Ania wnosi do domu starszych ludzi pogodę ducha i świeżość, a jej zachowanie do pewnego stopnia nawet burzy purytańskie, plotkarsko wszystko kontrolujące zwyczaje małego, kanadyjskiego miasteczka. Ania Shirley doprowadza nawet do powolnej zmiany bezkompromisowej Maryli, która jest szczęśliwa, że w jej domu pojawiła się rezolutna dziewczynka. Nie mówiąc o Mateuszu, który od samego początku jest Ani sojusznikiem.

Zmagania szkolne Ani, grono jej przyjaciółek i przeciwniczek, starcia z chłopcami. No i szkolne sukcesy. W tle przewija się gromadka mieszkańców miasteczka: ciekawe charaktery i zachowania. Miejscowe autorytety i pseudoautorytety. I ciężka praca na roli kanadyjskich rolników, czyli farmerów.

Książka przedstawia nie tylko ludzi, ale i stosunki społeczne w Kanadzie. Rodzić się może pytanie, jak się ma w tym wszystkim człowiek: czy może być niepoprawnym optymistą i romantykiem jak Ania Shirley, czy też jest dobrym, łatwowiernym przeciętniakiem, jak Mateusz, który umiera w szoku, po stracie oszczędności w wyniku bankructwa banku, prowadzonego przez przyjaciela rodziny.

Książka ta nie tylko otwiera oczy na przypadki przyjaźni i dobroci, również zawiera ona mistrzowskie opisy kanadyjskiej przyrody w różnych porach roku, które przybliżają polskiemu czytelnikowi ten daleki, piękny kraj. Trzeba do tej książki po latach wrócić, a może nawet warto ją przeczytać razem z narybkiem?

Jacek Potocki

Lucy Maud Montgomery, „Ania z Zielonego Wzgórza”. Tłum.  Ewa Łozińska-Małkiewicz. Wydawnictwo „Wilga”, Warszawa, b.r.w.