Najgorętszy okres działań czyli internowanie kardynała w klasztorze sióstr nazaretanek w Komańczy od października 1955 roku do października 1956 roku, przedstawiony został na dołączonej płycie DVD, zawierającej spektakl telewizyjny Sceny Faktu Teatru TVP „Prymas w Komańczy”.

Książka zawiera też fotokopie dokumentów SB, otrzymanych z Instytutu Pamięci Narodowej. Autor wykazuje trudności, jakie władza Prymasa Tysiąclecia wywoływała nie tylko w PRL, ale i w Watykanie oraz w ówczesnych Niemczech, przypomina rolę „krwawej Luny” Brystygierowej w osaczaniu prymasa. Poprawność polityczna najwyraźniej nie pozwoliła autorowi przypomnieć, kto rządził resortem bezpieczeństwa w PRL do 1956, a właściwie, do 1968 roku. Ale za to autor wyjaśnia, dlaczego kardynał tak drażnił władze PRL od swojej nominacji na prymasa do swojej śmierci: bo był niezależny, bezkompromisowy i nie chciał żadnego porozumienia z kierownictwem PRL, ani za Bieruta, ani za Gomułki.

Bezkompromisowa postawa Wyszyńskiego, cieszącego się ogromnym autorytetem w polskim społeczeństwie, drażniła papieża. Autor przypomina otoczenie Wyszyńskiego przez agentów, dzisiaj zwanych Tajnymi Współpracownikami. Autor przytacza niektóre cechy charakteru Wyszyńskiego, podawane przez agenturę: despotyczny, autorytarny, w sumie silna osobowość. Cieszy się natomiast dużą popularnością wśród wiernych, którzy tłumnie przybywali na jego kazania. Ale ten autorytet miał niechętnych sobie ludzi również w partiach katolickich, np. nie cieszył się on sympatią Stefana Kisielewskiego ze „Znaku”. Wyszyński nie dopuszczał nawet w myśli kompromisu z władzami systemu, narzuconego przez ZSRR.

Autor pisze, że antykomunizm Wyszyńskiego to „antykomunizm realny” i wyjaśnia znaczenie tego pojęcia. Opisuje też istotę „Porozumienia” z 14 kwietnia 1950 roku. Pisze też o gotowości Stolicy Apostolskiej do otwartego ułożenia stosunków z Warszawą. Tak było za papieża Piusa XII i za papieża Pawła VI. Stąd bezkompromisowy Wyszyński był problemem dla papieży i ich najbliższego otoczenia.

Autor pisze o prześladowaniach kościoła w ChRL. Władza Gomułki a Wyszyński. Pisze o sprawie obiektowej „Prorok”, otwartej przez SB, o działaniach policji politycznej w celu skompromitowania głoszonego przez kardynała „kultu maryjnego”, czy o zainicjowanych przez niego obchodach milenijnych. Pisze też o spotkaniach późniejszego papieża, Karola Wojtyły, z przedstawicielami władz partyjnych PZPR, pisze o stanowisku niektórych polskich biskupów w tym okresie, o stanowisku innym niż zajmował Wyszyński. Ważne są też fragmenty książki o II Soborze Watykańskim, również o  stanowisku episkopatu niemieckiego, czy o tzw. wydarzeniach marcowych w 1968 roku.

Ważna książka, po przeczytaniu której czytelnik może zadać sobie pytanie o prawidłowość dzisiejszej struktury polskiego episkopatu i o dzisiejszych wyzwaniach, przed jakimi stoi polski kościół. I z pewnością zgodzi się z nazwaniem kardynała „Prymasem Tysiąclecia”.

                                                                                              Jacek Potocki

Jacek Paweł Laskowski. „Kryptonim <Prorok>”. Jak bezpieka inwigilowała Prymasa Wyszyńskiego”. Wydawnictwo „AA”, Kraków 2020, str. 239