Wincenty Łaszewski napisał wiele książek o kulcie Matki Boskiej: jest mariologiem. Jego praca, którą omawiamy, koncentruje się na działalności duchowej błogosławionego kardynała Stefana Wyszyńskiego, który był wyznawcą kultu Matki Boskiej Jasnogórskiej.

„12 znaków Maryi” to 12 rozdziałów książki, poświęconych 12 duchowym kamieniom milowym „ziemskiej drogi” Prymasa Tysiąclecia, jak nazwał go Jan Paweł II, a przecież podziwiali i szanowali Wyszyńskiego kolejni papieże, począwszy od Piusa XII.

Według autora, Kościół wyniósł go na ołtarze, właśnie z powodu jego „drogi maryjnej”, skupionej wokół „świętej ikony z jasnogórskiego klasztoru”. Kult maryjny związany był z rodziną kardynała: tam prowadzone były rozmowy, które „stworzyły fundament dla ufności i nadziei ku Matce Bożej”, mówi sam kardynał.

Jego święcenia kapłańskie miały  miejsce w kaplicy Matki Bożej w katedrze wrocławskiej, a pierwszą mszę przyszły prymas celebrował właśnie w kaplicy Cudownego Obrazu na Jasnej Górze. Jest wówczas chory na gruźlicę, której nabył w czasie studiów w seminarium,  ale – jak pisze autor – Wyszyński został „cudownie uzdrowiony”, potem studiuje na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, gdzie zgłębia katolicką naukę społeczną. Chce zostać zakonnikiem-paulinem, ale pod wpływem zaprzyjaźnionego księdza cofa swe pierwotne postanowienie.

Gdy wybucha II wojna światowa, Niemcy mają Wyszyńskiego na tajnej liście „niebezpiecznych Polaków”, w związku z tym musi się ukrywać. Zaraz po wojnie, 25 marca 1946 roku, Wyszyński otrzymuje wiadomość o mianowaniu na funkcję biskupa diecezji lubelskiej. Pisze list maryjny do biskupów swojej diecezji. Dwa lata później przejmuje urząd prymasa po prymasie Hlondzie (autor książki przypuszcza, że kardynał Hlond został uśmiercony w szpitalu na zlecenie władz PRL), a w 1953 roku Wyszyński otrzymuje decyzję Rady Ministrów o zakazie pełnienia wszelkich funkcji kościelnych, zostaje wywieziony w nieznanym kierunku i uwięziony 28 września 1953 roku.

Autor przypomina słynny memoriał Episkopatu, napisany na zlecenie Wyszyńskiego „Non possumus” oraz encyklikę Stolicy Apostolskiej „Divini Redemptoris” z 1937 roku. Przypomina też ówczesną działalność paulinów oraz działalność Wyszyńskiego w Laskach w czasie wojny. Autor przybliża również czytelnikom postać Marii Okońskiej, która otrzymuje przepustkę na widzenie z prymasem w Komańczy i dostarcza mu prośbę paulinów o napisanie tekstu odnowionych ślubów króla Jana Kazimierza. Wyszyński pisze ten tekst, który księża odczytują z ambon.

Co się dzieje wówczas na Jasnej Górze, jak na wszystko reagują władze. Nowenna przed obchodami Tysiąclecia Chrztu Polski, a także same, właściwe obchody… Rozwinięcie przez autora pojęcia „tradycji maryjnej” i „wędrujący obraz Matki Bożej”. Puste ramy. Kolejna reakcja władz PRL. Uwagi autora na temat soboru efeskiego z 431 roku, kiedy to został ogłoszony dogmat o Maryi jako „Matce Boga”. Rola Wyszyńskiego i kultu Maryi w czasach słynnego soboru Vaticanum II.

Kult maryjny, tak spopularyzowany przez Prymasa Tysiąclecia, kontynuował „polski papież”, Jan Paweł II. Na uwagę zasługują liczne koronacje obrazów i posągów Matki Bożej w czasach prymasa Wyszyńskiego, a także unikalne zdjęcia, jego, całego polskiego episkopatu i kolejnych papieży.

Książka, którą powinno się przeczytać. Trzeba przyznać, że w czasach Prymasa Tysiąclecia z pewnością polski episkopat jak i cały Kościół w naszym kraju nie stanęliby w obliczu kryzysu. To świadczyć może o wielkości Prymasa Tysiąclecia, dzisiaj błogosławionego. Chyba najwyższa pora na kanonizację.

                                                                                              Jacek Potocki

Wincenty Łaszewski. „Stefan błogosławiony Wyszyński. 12 znaków Maryi. Duchowa biografia Prymasa Tysiąclecia”. Wydawnictwo „Fronda”, Warszawa 2021.s 367.