Autor ukazuje mechanizmy, stosowane przez Rosję w celu dezinformacji i manipulowania rzeczywistością. Chodzi przede wszystkim o metody używane przez Rosję dla wybielenia wobec świata swoich agresywnych działań przeciwko Ukrainie (Krym), a jednocześnie dla „zohydzenia” polityki Ukrainy i samego państwa ukraińskiego w ich postrzeganiu przez inne państwa i narody.

Już na wstępie wyjaśnia rozumienie terminów, zastosowanych w książce, takich jak dezinformacja czy operacja informacyjno-psychologiczna. Informuje też czytelnika o geografii i etnografii Ukrainy, wyjaśnia często obecnie używane pojęcie „wojny hybrydowej”, którego początki sięgają jeszcze czasów ZSRR. Omawia to zjawisko w kontekście historycznym.

Autor przyznaje, że państwo ukraińskie działało dość niesprawnie w wielu dziedzinach, podczas gdy Rosja prowadziła skuteczne działania pozamilitarne; dzięki temu udało się Rosji wprowadzić sporą część ukraińskiego społeczeństwa do rosyjskiej sfery społeczno-politycznej. Autor zwraca uwagę na liczne na Ukrainie rosyjskie organizacje kulturalne, finansowane przez Rosję. Pisze o pozornie niewinnych, bo o charakterze kulturalnym, rosyjskich operacjach psychologiczno-informacyjnych, prowadzonych wobec Ukrainy jeszcze przed 2014 rokiem, zwłaszcza zaś o Międzynarodowym Festiwalu „Wielkie Słowo Rosyjskie”.

Wreszcie kijowski „majdan” i aneksja Krymu. Negatywne przedstawianie przez Rosję działań Tatarów krymskich; ich celem było wywołanie negatywnych emocji społecznych wobec Tatarów. Dalej, powstanie tzw. republik ludowych: Donieckiej i Ługańskiej i podsycanie przez Rosję niepokojów społecznych na całej Ukrainie. Działania Rosji w Charkowie, Odessie i  Besarabii, okazały się mało skuteczne.

Autor przedstawia 18 kluczowych spreparowanych tematyk, stosowanych przez Rosję w czasie konfliktu, których celem było zniszczenie wizerunku Ukrainy w świecie. Rozprawia się z wieloma, opierając się na niepodważalnych faktach. Sporo miejsca poświęca autokefalii Ukraińskiej Cerkwii Prawosławnej oraz relacjom Ukrainy z sąsiadami, w tym z Węgrami i z Polską.

Bardzo aktualna książka. Uczula ona polskiego czytelnika na sprawy, które pewnego dnia mogą mieć odniesienie do naszego kraju. Po przeczytaniu książki powstaje pytanie, czy nie za często i czy zawsze w tym samym znaczeniu autor używa w książce terminu  „narracja”? Nie prostszy termin to „przekaz”?

                                                                                              Jacek Potocki

Michał Marek. „Operacja Ukraina. Kampanie dezinformacyjne, narracje, sposoby działania rosyjskich ośrodków propagandowych przeciwko państwu ukraińskiemu w okresie 2013-2019”, str. 147. Wydawnictwo „Difin”, Warszawa 2020.