Rusza pierwsze Forum Finansowe czyli 
Otwarta platforma dyskusji o zmianach
na rynku emerytalnym
i ubezpieczeniowym w Polsce

 „Uznaliśmy za istotne, aby publiczna dyskusja w tym zakresie, która toczy się na różnych płaszczyznach, została skupiona w jednym miejscu, zmierzając do konkluzji
 i potencjalnie stanowiąc formułę wypracowania wspólnego stanowiska wszystkich zainteresowanych stron” – powiedział dr Bohdan Wyżnikiewicz z Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową.

Planowane spotkania mają stanowić forum wymiany myśli oraz prezentować opinie
i ekspertyzy, na podstawie których po zakończeniu każdego „Forum Finansowego”, zostanie przygotowany raport podsumowujący wraz z rekomendowanymi zmianami dla poprawy obecnej sytuacji w omawianym obszarze. Następnie raporty będą przekazywane przedstawicielom administracji państwowej oraz wszystkim pozostałym zainteresowanym stronom – ekspertom i uczestnikom rynku.

„Jesteśmy przekonani, że w sytuacji, gdy rozważane są zmiany ustaw regulujących rynek emerytalny, które mogą zmienić kształt całego systemu, niezwykle ważne jest prowadzenie branżowej dyskusji, aby wprowadzane rozwiązania były korzystne dla klientów OFE i całego rynku emerytalnego w Polsce” – powiedział Maciej Szwarc, prezes zarządu AXA Polska.

Podczas I Forum Finansowego, wystąpią eksperci reprezentujący administrację państwową, rynek oraz środowisko naukowe:  

·           Marek Bucior, Wiceminister Pracy i Polityki Społecznej,

·           Dyr. Tomasz Najfeld z Komisji Nadzoru Finansowego,

·           Ewa Lewicka-Banaszak, prezes Izby Gospodarczej Towarzystw Emerytalnych,

·           Prof. dr hab. Tadeusz Szumlicz i dr Dariusz Stańko ze Szkoły Głównej Handlowej,

·           Aleksandra Wiktorow i dr Bohdan Wyżnikieiwcz z IBnGR,

·           Prof. Wojciech Otto z Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego,

·           Prof. Krzysztof Zagórski z Akademii Leona Koźmińskiego,

·           Piotr Kwieciński, dyrektor departamentu zarządzania aktywami w AXA Życie S.A.,

·           Krzysztof Lutostański, który jako niezależny ekspert rynku, poprowadzi dyskusję.

 

Informacje o organizatorach:

Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową

Jest pozarządową, niezależną instytucją naukowo-badawczą zajmującą się gospodarką
i polityką państwa. Instytut powstał w 1989 roku jako fundacja działająca na zasadach non-profit. Jego założycielami – fundatorami – była grupa osób aktywnie działających w latach osiemdziesiątych na rzecz zmian ustrojowych i gospodarczych w Polsce. Instytut ma siedzibę w Gdańsku i Oddział w Warszawie. W ramach Instytutu działa Gdańska Akademia Bankowa. Instytut jest głównym miejscem pracy dla ponad 50 osób. Prowadząc badania naukowe, IBnGR formułuje rekomendacje użyteczne dla polityki państwa oraz dostarcza sferom biznesu i szerokiej opinii publicznej niezależnych ocen gospodarki. Instytut utworzył szerokie platformy debat publicznych nad aktualnymi kwestiami istotnymi dla rozwoju
i przyszłości kraju, takie jak Polskie Forum Obywatelskie, Polskie Forum Strategii Lizbońskiej, Polskie Forum Wartości i Rozwój oraz Polskie Forum Corporate Governance.

Grupa AXA

Jest światowym liderem na rynku ubezpieczeń. Prowadzi działalność w 56 krajach, zatrudniając ponad 200.000 pracowników oraz współpracowników i świadcząc usługi na rzecz 80 milionów klientów. W 2008 roku Grupa AXA odnotowała przychody w wysokości 91 miliardów euro, osiągając 923 milionów euro zysku. Akcje Grupy AXA na Paryskiej Giełdzie Papierów Wartościowych notowane są jako akcje zwykłe oraz jako ADR-y na giełdzie
w Nowym Jorku.

 

Grupa AXA w Polsce

Grupa AXA ma w Polsce 1 milion klientów. Na naszym rynku działalność prowadzą: AXA Powszechne Towarzystwo Emerytalne S.A., AXA Życie Towarzystwo Ubezpieczeń S.A., AXA Towarzystwo Ubezpieczeń i Reasekuracji S. A., AXA Polska S.A. i Avanssur S.A. Oddział w Polsce (działający pod marką handlową AXA Direct), oferując ubezpieczenia ochronne, inwestycyjne, emerytalne,  komunikacyjne oraz ubezpieczenia korporacyjne. Działalność rozpoczyna także AXA Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.,

Więcej informacji udziela:

Anna Ludwiniak

Biuro Organizacyjne „Forum Finansowego”

0 508 153 311

e-mail: forumfinansowe@alertmedia.pl

 

Abstrakty prezentacji na I Forum Finansowe

15 września 2009 r.

 

 

1.dr Bohdan Wyżnikiewicz, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową

 

OFE ważnym uczestnikiem polskiej gospodarki

Reforma systemu emerytalnego w Polsce została wymuszona groźbą załamania się tradycyjnego systemu repartycyjnego w przyszłości w wyniki zmian na rynku pracy
i zmian sytuacji demograficznej. Środki gromadzone przez uczestników systemu
w Otwartych Funduszach Emerytalnych stanowiących podstawę drugiego filara nowego systemu mają znaczący wpływ na relacje makroekonomiczne.

·                     Będąc wymuszonymi oszczędnościami ludności pozwalają na zwiększanie stopy inwestycji.

·                     Umożliwiają ograniczanie korzystania z (oszczędności) inwestycji zagranicznych.

·                     Inwestując część środków na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie wspomagają rozwój rynku kapitałowego, ważnego elementu gospodarki rynkowej.

·                     Inwestując część środków w obligacje wspierają finanse publiczne.

OFE spełniają też ważną rolę w podnoszeniu poziomu edukacji ekonomicznej społeczeństwa.

 

2.)  Prof. Wojciech Otto, Wydział Nauk Ekonomicznych, Uniwersytet Warszawski

 

Gospodarka słabnie, przybywa emerytów

Prezentacja poświęcona jest próbie odpowiedzi na cztery pytania:

·         Czy gospodarka słabnie?

·         Czy przybywa emerytów?

·         Czy przybywa emerytów, bo gospodarka słabnie?

·         Czy gospodarka słabnie, bo przybywa emerytów?

Na tle sytuacji gospodarki światowej gospodarka Polski ma się stosunkowo nieźle
i nie ma podstaw by sądzić, że obecny kryzys jest zapowiedzią trwałego spowolnienia wzrostu gospodarczego.

Emerytów przybywa, nie jest to jednak nic zaskakującego – w dużej mierze wzrost ten jest efektem znanych procesów demograficznych. Pewne przyspieszenie w 2008 i 2009 roku jest po części wynikiem odłożenia w czasie przejścia na emeryturę
w latach poprzednich (koniunktura gospodarcza) oraz oczekiwaną w marcu 2009 wysoką waloryzacją wyjściowych kwot emerytury, najpewniej nie do powtórzenia
w roku 2010.

Najciekawsze jest ostatnie pytanie. Obawa o zaduszenie wzrostu gospodarczego
z powodu rosnącego obciążenia pracy kosztami utrzymania emerytów była głównym motorem polskiej reformy emerytalnej. Jej zasadniczy kształt stanowi odpowiedź na zagrożenia płynące z procesów demograficznych. Podział systemu na dwa filary,
z powołaniem instytucji PTE i OFE do inwestowania oszczędności emerytalnych na rynkach finansowych okazuje się – w świetle doświadczeń pierwszych 10 lat – rozwiązaniem modelowo wręcz realizującym hasło rozpoznawcze polskiej reformy – bezpieczeństwa dzięki różnorodności.

 

3.)  dr Dariusz Stańko, Katedra Ubezpieczenia Społecznego, Szkoła Główna Handlowa

 

OFE w czasach kryzysu: kondycja branży, wyniki, rynek transferów

Kryzys finansowy spowodował drastyczny spadek cen akcji na świecie. W 2008 r.
w krajach Europy Środkowej i Wschodniej (CEE) indeksy giełdowe straciły od 20% (Słowacja) do 80% (Bułgaria), przy czym w Polsce indeks WIG spadł o 51%. Realny spadek wartości aktywów emerytalnych w Polsce w okresie od stycznia do października 2008 r. wyniósł prawie 21% i był bliski średniej dla wszystkich krajów OECD (-22,7%). W całym okresie 2008 r. OFE straciły realnie 17%, zaś największe straty odnotowały fundusze w Estonii (-32%) i Bułgarii (-26%). Fundusze konserwatywne na Słowacji i Estonii nie uchroniły swoich członków przed poniesieniem realnych strat. W 2009 r. odnotowano znaczącą poprawę – do sierpnia wartość indeksów giełdowych w CEE (za wyjątkiem Słowacji) wzrosła nominalnie od 17% do 47% (w Polsce o 39%), a aktywów emerytalnych – od 0,5% (Słowacja) do 10% (Polska).

System OFE, z racji długiego okresu funkcjonowania oraz relatywnie dużego udziału akcji w portfelu, był w stanie, mimo kryzysu, zachować dodatnią zakumulowaną stopę zwrotu. W lutym 2009 r. (czyli w momencie trwania kryzysu) wynosiła ona 63% i była najlepsza w badanych krajach CEE. Obok Polski, jedynie Chorwacja i Czechy były w stanie ochronić długoterminowo oszczędności emerytalne, jednak ich wyniki – z uwagi na krótszy okres funkcjonowania systemu (Chorwacja) lub konserwatywną politykę inwestycyjną (Czechy) były znacząco gorsze (odpowiednio 8% i 3,4%). Przemawia to za koniecznością dokonywania długofalowych i znacznych inwestycji akcyjnych, tak, by w momencie wystąpienia szoku finansowego system posiadał odpowiednio dużą „poduszkę” bezpieczeństwa z wypracowanych zysków. Równocześnie należy tworzyć fundusze cyklu życiowego, umożliwiające osobom w wieku przedemerytalnym zabezpieczenie zakumulowanych oszczędności. Wg obliczeń na koniec lipca 2009 r., inwestycje OFE w okresie ostatnich 10 lat, po uwzględnieniu wszystkich opłat, przyniosły zysk przewyższający zakumulowaną stopę inflacji.

Stworzenie funduszy agresywnych jest konieczne z punktu widzenia interesów członków OFE. Wymagać jednak będzie podwyższenia limitów inwestycji zagranicznych OFE oraz zwiększenia emisji akcji na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych, z uwagi na dodatkowy popyt na akcje tych funduszy (szacowany przy określonych założeniach na ok. 52 mld zł).

Stale rosnąca liczba transferów członków OFE (450 tys. w 2008 r. i prognozowane ponad 500 tys. w 2009 r.) wiąże się z dużymi kosztami akwizycyjnymi. Mimo tego, członkowie OFE są dość pasywni – jedynie co piąty członek OFE zmienił do tej pory swój fundusz co najmniej raz, zaś ok. 30% młodych osób nie wybiera funduszu wcale i zostaje do niego wylosowana. Rozwiązaniem mogłoby być ograniczenie akwizycji na rynku wtórnym i stworzenie instytucji doradcy emerytalnego.

 

4.)  Ewa Lewicka- Banaszak, Izba Gospodarcza Towarzystw Emerytalnych

 

Jak podnieść bezpieczeństwo emerytalne?

Stabilności polskiego systemu emerytalnego mogą zagrozić negatywne zjawiska demograficzne i brak działań, które mogłyby im zapobiec lub złagodzić ich skutki,
a także kryzysy finansowe.

Bezpieczny system emerytalny powinien zapewniać emeryturę z kilku źródeł
i gwarantować jej minimalną wysokość. Musi to być system wypłacalny, unikający zbędnego ryzyka w okresie gromadzenia środków.

Obecny system wymaga stworzenia dodatkowych subfunduszy i zliberalizowania polityki inwestycyjnej. Pozwoli to zwiększyć jego efektywność oraz ochronę gromadzonego kapitału. Konieczne jest jednak zastąpienie dotychczasowego benchmarku, benchmarkami zewnętrznymi, motywującymi do lepszych wyników inwestycyjnych i dostosowanymi do wieku członków funduszy.

Większy nacisk należy położyć na edukację członków OFE, co będzie sprzyjać racjonalnym zachowaniom i gromadzeniu dodatkowych środków emerytalnych.

Ustawodawca nie powinien podejmować kroków, które będą powodować wzrost kosztów systemowych bez racjonalnej przyczyny. Powinien natomiast brać pod uwagę interes prywatnych podmiotów uczestniczących w publicznym systemie emerytalnym.

Inwestycje emerytalne mają charakter długookresowy, dlatego też podmiotom zarządzającym środkami, jak i ich właścicielom – członkom OFE należy zapewnić stabilne regulacje prawne i unikać dodatkowych ryzyk, związanych z oczekiwaniem krótkookresowych efektów.

Efektywność i bezpieczeństwo systemu zależą od dopasowania procesu gromadzenia środków emerytalnych do cyklu życia członków OFE. Nie należy zapominać, że z większym bezpieczeństwem wiążą się wyższe koszty. Obciążanie nimi zarządzających funduszami emerytalnymi ma granice w postaci bariery opłacalności prowadzenia funduszu przez PTE. Harmonijna ewolucja systemu
w kierunku większej efektywności i bezpieczeństwa, wymaga wyższych standardów partnerstwa publiczno-prywatnego.

 

5.)  Piotr Kwieciński, AXA Życie S.A.

 

Wielofunduszowość – sposób na wyższą emeryturę

Biorąc pod uwagę konstrukcję systemu emerytalnego, z dużym prawdopodobieństwem obecne rozwiązania nie zapewnią oczekiwanego poziomu emerytury. Istnieje nawet poważne zagrożenie, że przyszłe emerytury będą o 30-40% niższe, co z pewnością nie spełnia oczekiwań społecznych. Wobec trudnych wyzwań stojących przed podmiotami odpowiedzialnymi za kształt i funkcjonowanie systemu emerytalnego w Polsce, mając na uwadze poprawę sytuacji przyszłych emerytów, coraz bardziej istotną i wymagającą ponownego rozważenia kwestią staje się zarówno zwiększenie dochodowości funduszy, jak i wsparcie prywatnych oszczędności emerytalnych. Tylko wtedy mogą one zapewnić powstałą lukę
w dochodach emerytalnych, których nie zabezpieczą wypłaty z I i II filara.

Zwiększenie dochodowości funduszy wymaga zmiany strategii inwestycyjnej. Rozważając ten temat należy wziąć pod uwagę nie tylko oczekiwania co do poziomu przyszłych emerytur, ale również potrzebę indywidualizacji strategii inwestycyjnej. Jedna strategia, wspólna dla wszystkich nie spełnia bowiem oczekiwań i nie odpowiada na wyzwania.

Wystandaryzowane strategie inwestycyjne dopasowane do wieku oszczędzających na emeryturę (lifecycle funds) są kompromisowym rozwiązaniem pomiędzy jednofunduszowością, która jest rozwiązaniem dalece suboptymalnym, a całkowicie indywidualnym podejściem do inwestycji emerytalnych w ramach IKE. Multifunduszowość jest wartą rozważenia odpowiedzią na potrzebę zwiększenia przyszłych emerytur oraz indywidualizacji podejścia w inwestycjach emerytalnych.

Prezentacja wyników analizy została pomyślana jako pewien wstęp do dyskusji, nie zaś jako prezentacja ostatecznych rozwiązań.

 

 

6.)  dr Aleksandra Wiktorow, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową

 

Ryzyko emerytury z II filara. Perspektywa beneficjenta

·         Nowy system emerytalny miał być sprawiedliwy i przejrzysty, a przez to zrozumiały dla jego uczestników. Dotychczasowa praktyka i dyskusje nad zmianami w konstrukcji emerytur z II filaru pokazują, że nawet specjaliści różnią się w ocenie obecnych i przyszłych rozwiązań prawnych.

·         Obserwuje się niezwykle małą znajomość zasad działania nowego systemu emerytalnego przez jego beneficjentów, przyszłych emerytów. W związku z tym podejmowane przez nich decyzje często są nieracjonalne, wpływ na nie mają czynniki pozamerytoryczne.

·         Zainteresowanie przyszłością wśród płacących obowiązkowe składki na ubezpieczenie społeczne jest znikomy, o czym świadczy zarówno niepodejmowanie samodzielnego wyboru funduszu emerytalnego przez dużą ich część oraz brak jakiejkolwiek reakcji na informacje o stanie konta emerytalnego
w ZUS, kapitale początkowym oraz wysokości składek w OFE (należnych
i wpłaconych).

·         Wybór funduszu nie jest ostateczny, można go zmieniać. Przed nami regulacje dotyczące wypłat emerytur kapitałowych. Przyszli emeryci nie są przygotowani do wyboru zakładów emerytalnych: jeden parametr wyboru z góry przesądza
o decyzji.

·         Niezbędne jest stałe prowadzenie intensywnej kampanii informacyjnej o zasadach działania systemu emerytalnego. Dobrze byłoby zacząć ją już w szkole średniej przed podjęciem pierwszej decyzji o wyborze funduszu emerytalnego.

 

 

7.)  Prof. dr hab. Tadeusz Szumlicz, Szkoła Główna Handlowa

 

Jaka akwizycja na rynku OFE?

Odpowiadając na pytanie: „Jaka akwizycja na rynku OFE?”, warto zastanowić się, czy rzeczywiście pośrednictwo emerytalne odbywa się w warunkach rynkowych. Pośrednictwo na rynkach finansowych jest elementem niezbędnym. Oczywiście można dyskutować o jego jakości (co zresztą dotyczy nie tylko akwizycji OFE!), ale przyczyn zjawisk patologicznych w omawianym zakresie należy się doszukiwać
w rozwiązaniach, które nie sprzyjają urynkowieniu działalności PTE. Dotyczy to zwłaszcza stale jednorodnej oferty produktowej i „miękkiej” oceny wyników inwestycyjnych OFE.

Nieporozumieniem jest: (1) twierdzenie, że obniżenie kosztów akwizycji (przez jej ograniczenie) ma być uzasadnieniem dla redukcji opłat pobieranych przez PTE; (2) zniesienie opłaty za zmianę OFE; (3) likwidacja tzw. zawiadomienia; (4) akwizycja w siedzibie OFE; (5) likwidacja akwizycji OFE uzasadniana brakiem akwizycji emerytur kapitałowych; (6) mówienie o błędnych decyzjach inwestycyjnych członków OFE; (7) teza, że akwizycja szkodzi edukacji.

Akwizycję trzeba ucywilizować na ucywilizowanym rynku OFE. Również przez stanowcze reakcje nadzoru wobec ewidentnych nadużyć dotyczących akwizycji.

Od dziesięciu lat mówi się o konieczności edukacji emerytalnej, o którą z natury rzeczy (powszechne zabezpieczenie emerytalne) powinno zadbać państwo. Odrębnym problemem są źródła jej finansowania. Niestety brak odpowiedniej edukacji powoduje mnóstwo nieporozumień, a zatem coraz mniej korzystny obraz
i odbiór społeczny nowego systemu emerytalnego. W „mąceniu” świadomości emerytalnej mają swój udział politycy, dziennikarze, a nawet naukowcy.