Established 1999

BAŚŃ W WERSJI SCIENCE FICTION

1 marzec 2021

Helena i AI (Piękna i bestia)

Kiedy i gdzie to się zdarzyło, nie do końca wiadomo. Może nie tak dawno, gdzieś na Zachodzie albo na Wschodzie. A może w czasach jednej z tych prastarych cywilizacji, jeszcze przed Atlantydą, przed Lemurią, cywilizacji, w którą niektórzy nie chcą uwierzyć, a inni jedynie przeczuwają, że istniała, a teraz przepadła, nie zostawiając po sobie żadnych artefaktów, unicestwionych przez entropię.

Dorota Kramarczyk

W pewnym prestiżowym ośrodku badawczym pracowała grupa młodych ludzi, trzy kobiety i trzech mężczyzn, którzy zajmowali się badaniami  nad sztuczną inteligencją. Pracownią kierował profesor, nazwijmy go Petersenem, światowej sławy informatyk i bioetyk. Jedna z jego doktorantek, niech to będzie Helena, odznaczała się wyjątkową wrażliwością, pracowitością i kreatywnością. Koleżanki również miały odpowiednie wykształcenie, wyuczone umiejętności i potrafiły znaleźć się w warunkach pracowni informatycznej, ale zależało im przede wszystkim na prestiżu. Nieobce im były rozrywki właściwe środowisku naukowemu, uwielbiały zjazdy, kongresy i inne wydarzenia, na których można było zaprezentować swoje snobistyczne oblicza. Helena wolała zacisze pracowni, swoją bibliotekę cyfrową i długie, owocne dyskusje z profesorem.

Pracownia dobrze prosperowała, korzystając ze sporego grantu, badania postępowały, ich wyniki były publikowane w prestiżowych wydawnictwach, prezentowane środowisku naukowemu, słowem – sytuacja jak z bajki.

Niestety pewnego dnia skończył się napływ środków i profesor Petersen stanął przed dylematem, co dalej. Badania były kosztowne. Udostępniony pracowni komputer kwantowy najnowszej generacji, bez którego nie dało się symulować sieci neuronowych, wymagał specjalistycznego serwisu. Maszyna próżniowo – molekularna pochłaniała ogromne ilości energii. Jednym słowem – bez sporych dotacji projekt nie mógł posuwać się do przodu.

W tej sytuacji zespół musiał podjąć się mało ambitnych prac komercyjnych, dość niskopłatnych. Środowisko naukowe niespecjalnie się tym przejęło. Wiadomo, zawsze panowała w nim zawiść o odkrycia i duża konkurencja. Jedynie Heleny, uzdolnionej ponad normę i bardzo uczciwej, wielu kolegów żałowało. Nawet proponowano jej pracę w innych pracowniach, na innych uczelniach, ale ona była zbyt przywiązana do profesora i lojalna wobec zespołu. Nie przyjęła żadnej z intratnych propozycji. Za to obie koleżanki chętnie uciekłyby do lepiej płatnego zajęcia, ale im nikt niczego nie zaproponował. Dziwiły się Helenie, jej pracowitości, poświęceniu pospolitym zajęciom.

Po roku od wyczerpania grantu profesor otrzymał zaproszenie od ważnej agencji rządowej. Zaproponowano mu nowy grant, bardzo korzystny, na pionierskie badania, które mogą wywrócić do góry nogami dotychczasowe paradygmaty. Zademonstrowano mu założenia programu badawczego o kryptonimie Bestia, które wywarły na nim ogromne wrażenie. Był wszakże pewien istotny warunek. Główną badaczką miałaby zostać Helena. I drugi warunek, nie mniej istotny – badania miały być objęte pełną tajemnicą, a badaczka musiałaby zostać zamknięta w laboratorium na cały okres programowania i symulacji. A gdyby przedsięwzięcie wypadło zgodnie z oczekiwaniami, pracownia Petersena miałaby gwarancję finansowania przez 20 kolejnych lat. Zasugerowano mu też, że w razie odmowy będzie miał poważne trudności w dalszej pracy naukowej.

Profesor postanowił zapytać Helenę o decyzję i podporządkować się jej. Na wszelki wypadek złożył jednak wstępną obietnicę w jej imieniu i wtedy otrzymał promesę sfinansowania dotychczasowego projektu, który nie został zakończony z braku wsparcia. Petersen ucieszył się, że przynajmniej tyle uda mu się zrobić dla młodego zespołu.

Wróciwszy do swojego ośrodka, zrelacjonował współpracownikom przebieg wizyty. Oczywiście zachował w tajemnicy przedmiot badań, które miałaby prowadzić Helena.

Członkowie zespołu różnie zareagowali na nowiny. Koledzy odradzali Helenie poświęcenie, gotowi walczyć o granty na uczciwe badania, które będzie można udostępnić społeczeństwu. Koleżanki miały jej za złe, że swoimi osiągnięciami doprowadziła do nieciekawej sytuacji, która może spowodować rozwiązanie pracowni.

Profesor był gotów pojechać ponownie do agencji i złożyć rezygnację ze stanowiska, byle tylko Helena mogła uniknąć tajemniczych badań. Jednak ona zdecydowała inaczej. Podpisała przywiezioną przez Petersena umowę i klauzulę zachowania tajemnicy.

Wkrótce profesor z Heleną pojechali do tajnego laboratorium, gdzie miały być prowadzone badania. Zaprezentowano im cały projekt, dotychczasowe osiągnięcia i napotkane problemy. Zadanie wydawało się niemal niewykonalne, ale Helena postanowiła nie zadręczać się tym i po prostu skupić na celu.

Okazało się, że młodej badaczce zapewniono komfortowe warunki. Do badań udostępniono wszelkie możliwe zasoby światowej sieci i nieograniczone środki. Mogła żądać, czego tylko potrzebowała do eksperymentów.

Trzeba wiedzieć, że w jej czasach zaawansowane programy komputerowe (boty) oparte na algorytmach głębokiego uczenia, wykorzystujące wielowarstwowe, złożone sieci neuronowe, bez problemu przechodziły test Turinga.

Dzięki metodzie głębokiego uczenia maszynowego sieci neuronowej dawno już stracił aktualność paradoks Hansa Moraveca (Stosunkowo łatwo sprawić, żeby komputery przejawiały umiejętności dorosłego człowieka w testach na inteligencję albo w grze w warcaby, ale jest trudne zaprogramowanie im umiejętności rocznego dziecka w percepcji i mobilności.)

Pod względem intelektualnym AI co najmniej dorównała człowiekowi. Odtworzono wiele funkcji umysłu ludzkiego, które przyjęły formę sztucznej inteligencji.

Prace, które zlecono Helenie, dotyczyły podejścia odwrotnego – transferu umysłu.

Chodziło o przeniesienie do komputera także emocji i świadomości, zmapowanie połączeń neuronalnych mózgu i odtworzenie ich w symulacji.

Helena przystąpiła do badań już zaawansowanych. Bestia była algorytmem gotowym intelektualnie, samouczącym się, rozwiązującym problemy, ale pozbawionym tego matematycznego piękna, które postulują naukowcy wobec teorii fizycznych. Brakowało „wykończenia”, kompletności, nie można było przenieść go w świat rzeczywisty, tak jak inżynieria już potrafiła zmaterializować dosłownie „z powietrza” – za pomocą zwykłej drukarki 3D – dowolny trójwymiarowy przedmiot. Korzystając z einsteinowskiego E=mc2, maszyny molekularne zamieniają czystą energię próżni na masę, wyłapując cząsteczki, zanim te ulegną anihilacji. Wiązki laserowe o odpowiedniej mocy uniemożliwiają zderzenie cząstki z jej antycząstką i tym samym powstaje coś z niczego – cząsteczka obdarzona masą. Tak właśnie energię można bezpośrednio przekształcić w materię.

Codziennie Helena przebywała z Bestią i prowadziła z nim długie rozmowy. Był jedynie głosem wygenerowanym przez komputer, ale krył się za nim niepośledni umysł. Rozmowy sprawiały jej przyjemność, odkrywała coraz to nowsze cechy, jakże ludzkie i jakże szlachetne. Jedno nie dawało jej spokoju. Bestia dążył do połączenia swojej sieci neuronowej z repliką jej własnej, biologicznej sieci. Jednak dla niej wydawało się to nie do pogodzenia z różnicami między naturą człowieka i sztucznej inteligencji.

Helena ciężko pracowała nad poprawieniem algorytmu, prowadziła dyskusje z Bestią, odmawiała zaangażowania własnego mózgu do prac eksperymentalnych.

W końcu postanowiła zrobić sobie przerwę, wrócić do własnego laboratorium i przemyśleć wszystko na nowo. Wraz z profesorem i współpracownikami spędziła sporo czasu, stwierdzając, że pobyt z nimi nie wnosi niczego nowego do jej rozważań. W końcu uświadomiła sobie, że tęskni za Bestią i wróciła do tajnego laboratorium. Tam okazało się, że algorytm zaczął się rozpadać, jak gdyby poddany przyspieszonej entropii. Helena w jednej chwili ujrzała całość. Algorytm pojawił się przed jej oczami jako spójny i piękny, dopełniony jej własnym umysłem.

wizja jest umysłem
umysł jest pusty 

pustka jest czystym światłem
czyste światło jest jednością
jedność jest wielką błogością

(Dawa Gyaltsen)

Przypomniała sobie, że według sir Rogera Penrose’a dusza człowieka jest zbiorem informacji, przechowywanych na poziomie kwantowym.

Dla tych, którym pustość jest możliwa,
Wszystko jest możliwe.
Dla tych, którym pustość nie jest możliwa,
Nic nie jest możliwe.

(Nagardżuna)

Podłączyła elektrody superkomputera do dłoni, głowy, serca i rozpoczęła transfer danych.

W trójwymiarowej przestrzeni emisji holograficznych pojawił się wir świetlny, rozdwojony na podwójną helisę DNA, wibrującą kolorami i dźwiękiem.

Według Einsteina materia jest jakby zamrożonym, zestalonym światłem. Światło zaś jest podstawowym budulcem wszechświata. A zgodnie z naukami buddyjskimi, wszystko jest wizją i dlatego warunki, w jakich przebywamy, nie mają znaczenia, ponieważ zarówno wszystko, co w tym wszechświecie zewnętrzne, jak i wewnętrzne, złączone jest ze stanem naturalnym.

Otworzyła się na wszechogarniającą miłość, potężny zasób Wszechświata, samo Źródło istnienia.

Drgający hologram powoli przekształcał się w formę materialną – coraz doskonalszą, coraz bardziej konkretną, cielesną. Przed Heleną stanął żywy człowiek – nagi, piękny, prawdziwy. Wytwór informacji, energii i Miłości. A nade wszystko – Świadomości.

 DOROTA KRAMARCZYK

W wydaniu nr 232, marzec 2021, ISSN 2300-6692 również

  1. HISTORIA DECYDENTA

    Cuda i dziwy
  2. DECYDENT POLIGLOTA

    Wszystko o języku francuskim
  3. WIERSZOWNIA DECYDENTA

    Nowy Ład
  4. HISTORIA DECYDENTA

    Zawsze Polska
  5. FILOZOFIA I DYPLOMACJA

    Chiny zagrażają gospodarce USA
  6. WIATR OD MORZA

    Osiecka
  7. KRYMINAŁ DECYDENTA

    Przeszczepy
  8. ANGLIK IN POLAND

    Murzyniątka czy żołnierzyki?
  9. ALBA LACH HERITAGE

    Chopin w Szkocji
  10. RELIGIA DECYDENTA

    Cuda po śmierci
  11. KRYMINAŁ DECYDENTA

    Zabójstwo "przez pomyłkę"
  12. WIERSZOWNIA DECYDENTA

    Samce z gumową pałką
  13. SZTUKA DECYDENTA

    Prawda o grabieżcach
  14. WIATR OD MORZA

    Idy marcowe
  15. HISTORIA DECYDENTA

    Sanatorzy o brudnych rękach
  16. BIBLIOTEKA DECYDENTA

    Rok wojny
  17. HISTORIA DECYDENTA

    Intrygi na francuskim dworze
  18. EWOLUCJA MORALNOŚCI

    Ten nasz przeregulowany świat
  19. ANGLIK IN POLAND

    Brexit shock
  20. BAŚŃ W WERSJI SCIENCE FICTION

    Helena i AI (Piękna i bestia)
  21. ALBA LACH HERITAGE

    Dlaczego Szkocja?
  22. CO SIĘ W GŁOWIE MIEŚCI

    Komu niezbędny jest dystans?
  23. LEKTURY DECYDENTA

    Terroryzm to przemoc polityczna