CHRISTIAN D. DE FOULOY

Prezes EULOBBY-NETWORK (ELNET)

w Brukseli

AALEP – Association of Accredited Lobbyists to the European Parliament (Stowarzyszenie Lobbystów Akredytowanych przy Parlamencie Europejskim) opracowało i stosuje się do podstawowych zasad etycznych rządzących lobbingiem, które przewyższają istniejące kodeksy postępowania. Zasady te zostały przyjęte przez organizację EULOBBY-NETWORK (ELNET), której narodowe oddziały tworzone są w państwach członkowskich Unii Europejskiej.

Zasady etycznego postępowania tworzą zbiór praktycznych wskazówek dla osób, które angażują się w działalność lobbingową. Zasady etyczne odzwierciedlają zasadnicze okoliczności, które każdy lobbysta powinien brać pod uwagę w swojej pracy, jeśli chce wykonywać swój zawód profesjonalnie i społecznie odpowiedzialnie.

Zasady etyczne zostały podzielone na pięć głównych kategorii relacji etycznych z: ustawodawcami i innymi decydentami tworzącymi prawa, klientami, kolegami lobbystami, społecznościami i mediami.

Przyjrzyjmy się pierwszej kategorii, czyli relacjom z ustawodawcami i innymi decydentami tworzącymi prawa.

Respektowanie wartości etycznych, wiarygodność, uczciwość, dokładność i uprzejmość – to wartości, które powinny obowiązywać lobbystę szczególnie w kontaktach z decydentami politycznymi.

Szacunek dla innych nakazuje, aby nie manipulować informacjami, które są nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd. Decydent ustawodawczy musi ufać lobbyście, że ten przekazuje mu istotne i wiarygodne dane na temat konkretnych rozwiązań prawnych. Lobbysta bowiem odgrywa podwójna rolę: nauczyciela i doradcy. Rola edukacyjna wzmacnia pozycję lobbysty w dostępie do legislatora i umożliwia mu wypełnianie roli doradczej, stąd lobbysta ma surowe zobowiązania, aby rozważnie obchodzić się z informacjami, mając na względzie spójność z innym ustawodawstwem.

1. Aby jak najlepiej wywiązywać się z obowiązków, lobbysta powinien zasięgnąć dostępnych informacji ze wszelkich możliwych źródeł na temat sprawy, którą lobbuje.
   
2. Lobbysta ma obowiązek przedstawiać decydentom politycznym dokładną, wierną i aktualną informację, powstrzymywać się od wprowadzania odbiorcy w błąd poprzez przekazywanie niekompletnych informacji. Jeśli pojawią się nowe informacje, inne od przedstawionych wcześniej przez lobbystę lub gdy lobbysta źle zrozumiał intencje swojego zleceniodawcy, a decydent polityczny juz podjął działania w oparciu o te nieprawdziwe lub niekompletne dane, lobbysta ma obowiązek jak najszybszego ich skorygowania.
   
3. Lobbysta ma obowiązek unikania fałszywego przedstawiania źródeł swoich informacji w celu wykazania, że np. lobbowane zagadnienie leży w interesie społecznym i będzie dobrze przyjęte przez określoną grupę obywateli, co często ma odwrotny skutek.
   
4. Lobbysta ma obowiązek poinformowania decydenta politycznego, aby również rozważył inna opcję, przeciwną do stanowiska przedstawianego przez lobbystę. Jeśli lobbysta uważa, iż istnieje poważne ryzyko, że decydent polityczny nie zdaje sobie sprawy z informacji z innego źródła, niż podane przez lobbystę i nikt inny nie zwróci uwagi decydentowi politycznemu na inny aspekt lobbowanej sprawy, to lobbysta powinien uczynic to z własnej woli, ale jednocześnie wyjaśnić dlaczego stanowisko przeciwstawne nie jest istotne i dlaczego nie powinno mieć wpływu na decyzje polityczną. Takie podejście do decydenta zapewni uczciwe rozpatrzenie sprawy w interesie społecznym. Umożliwi również decydentowi obronę swojego stanowiska w przypadku późniejszej krytyki ze strony oponentów i zwolenników innego rozwiązania. Takie podejście lobbysty do zagadnienia będzie dobrze ocenione przez jego zleceniodawcę.
   
5. Lobbysta nie powinien ani ukrywać, ani fałszować nazwy swojego klienta, bowiem decydent polityczny może ulec sugestiom (negatywnym lub pozytywnym) nie tylko ze względu na wymiar merytoryczny problemu, ale także ze względu na zleceniodawcę zmiany prawa.
   
6. Strategia lobbingowa wobec decydenta politycznego nie może podważać, ani ograniczać jego niezależnego osądu. Takie ograniczenia mogą mieć rożny wymiar, np. gdy zbierane fundusze lub udział w kampanii wyborczej mogą wywołać negatywne reakcje łączące się z poparciem dla lobbowanej sprawy lub konkretnego programu politycznego.
   
7. Lobbysta ma obowiązek unikania fałszywych żądań, głoszenia półprawd, zniekształceń informacji i celowego wprowadzania w błąd w imieniu klienta, a także ma obowiązek powstrzymywania się od osobistych ataków na oponentów.

Nieetyczny lobbing zatruwa i polaryzuje atmosferę społeczną i legislacyjną, podkopuje demokratyczne zasady stanowienia prawa poprzez późniejszą potrzebę nowelizacji prawa, czyni kompromis polityczny bardziej skomplikowanym i dezinformuje obywateli o procesie stanowienia prawa.

Powyższe zobowiązania nie uniemożliwiają lobbyście zdecydowanego prezentowania stanowiska swojego klienta w granicach prawa, zgodnie z zasadami moralnymi i interesem publicznym. Nie wyklucza również uwypuklania niedociągnięć w stanowiskach prezentowanych przez zwolenników innych rozwiązań, nie wyklucza repliki na bezpodstawne zarzuty.

Te obowiązki przypominają lobbystom, że rzecznictwo interesów klientów nie jest bezkrytycznym wykonywaniem zlecenia, ale ma swoje prawne ograniczenia, etykę i interes publiczny. Zobowiązania dotyczą wysiłków lobbystów w procesie legislacyjnym.

Opisane wyżej nieetyczne postawy mają niszczycielską siłę na każdym etapie i w każdej dziedzinie procesu legislacyjnego.

8. Lobbysta ma obowiązek okazywania szacunku wobec decydenta politycznego poprzez nie zmuszanie go do łamania prawa oraz do odstąpienia od jego własnych zasad etycznych.
   
9. Pewne praktyki nie licują z odpowiedzialnym zaangażowaniem lobbysty:

a)     nie można świadomie wspierać lub szerzyć fałszywych informacji o polityku, osobie prywatnej czy dyskredytować informacje. Jeżeli zdarzy się, że rozpowszechniona informacja narusza kogoś dobra osobiste albo niezasadnie podważa decyzję polityczną, lobbysta musi niezwłocznie podjąć kroki w celu naprawienia sytuacji, informując, że nie był świadom rozpowszechniania nieprawdziwych informacji,

b)     nie można angażować się w ataki personalne jeśli przekazywane informacje bezpośrednio dotyczą spraw lobbowanych,

c)      lobbysta nie może przygotować swojej kampanii w celu odwrócenia uwagi od obecnego ustawodawstwa poprzez straszenie zainteresowanych grup społecznych niedobrymi skutkami, jeśli nie wprowadzi się nowych zapisów,

d)     ponieważ ocena decydentów politycznych może opierać się również na innych opiniach, uczciwość procesu lobbingowego nakazuje, iż – oprócz sytuacji wyjątkowych – lobbysta powinien jawnie i szczerze przedstawić wszystkie aspekty proponowanych zmian decyzji politycznej.