Przede wszystkim, nie są one żadnym wytworem ludzkiej fantazji ani wyobraźni: one realnie istnieją. Powstają w wyniku zapadania się gwiazd pod wpływem własnej grawitacji. Ich powstanie ma charakter nieodwracalny, czyli nie ma powrotu do stanu poprzedniego.

Profesor Hawking wyjaśnia, że czarne dziury zasysają wszystko, nawet światło, stąd czarnych dziur nie można zobaczyć. Gwiazdy, które znalazły się blisko czarnej dziury, są przez nią rozszarpywane. Pisze również, jak dochodzi do powstania czarnych dziur na skutek kurczenia się gwiazd, które stopniowo tracą swoje paliwo jądrowe. A Słońce przecież też jest gwiazdą.

Profesor Hawking najwyraźniej nie ośmiela się nawet założyć, że w pewnym momencie nasza gwiazda czyli Słońce, może też stracić swoje paliwo jądrowe czyli też może się skurczyć… I co wówczas? Uczeni przed Hawkingiem, którzy badali problem czarnych dziur dowodzili, że po stracie swego paliwa jądrowego gwiazda rozpadała się pod wpływem ciśnienia wewnętrznego tworząc czarną dziurę, którą jeszcze niedawno nazywano zamrożoną gwiazdą. Czyli, pytanie, co się może stać z naszym Słońcem, jest nadal aktualne. Przy okazji czytelnik natyka się na pojęcie kwazarów.

Profesor Hawking opisuje proces zasysania wszystkiego przez czarną dziurę podpowiadając, że modelowa czarna dziura, o masie cztery miliony większej niż nasze Słońce, znajduje się w centrum naszej Galaktyki i naukowcy sądzą, że podobne czarne dziury znajdują się w centrum każdej galaktyki. Wyciąga też wniosek, że istnienie czarnych dziur kwestionuje zasadę dotyczącą przewidywalności wszechświata oraz niepodważalności historii.

Przez długi czas przyjęto za pewnik, że informacje dotyczące czarnej dziury można badać jedynie w jej wnętrzu. Ale i tak byłyby one bezwartościowe, gdyż z czarnej dziury nic nie wychodzi na zewnątrz.

Po latach rozmyślań Hawking doszedł do wniosku, że czarna dziura jednak emituje cząstki o falach termicznych, które można zmierzyć. Są to cząstki wirtualne, a nie realne, gdyż pojawiają się one na krótki okres i nie można ich bezpośrednio zaobserwować.

Autor wyjaśnia czytelnikowi, jak wykrywać czarne dziury i jak mierzyć ich parametry. Wreszcie, informuje czytelnika, że w wyniku emitowania cząstek, masa czarnej dziury się zmniejsza, a sama czarna dziura się kurczy, aż w końcu znika.

Profesor Stephen Hawking jest prawdziwym uczonym, który problemy skomplikowane wyjaśnia w sposób prosty. Wywód wybitnego uczonego uzupełniają lakoniczne, ale jakże kompetentne komentarze Davida Shukmana, redaktora naukowego BBC News.

Dlatego tę książkę z przyjemnością przeczyta każdy, nawet największy laik.

Jacek Potocki

Stephen Hawking „Czarne dziury. Wykłady im. Reitha dla BBC”. Wstęp i komentarze David Shukman, redaktor naukowy BBC News. Tłum. Jacek Bieroń. Wydawnictwo „Zysk i S-ka”, Poznań 2016