Cechą charakterystyczną ich działalności jest tajność. Dalej, autor omawia dość dokładnie transformację systemową w Polsce po roku 1989. Zaznacza, że w historii znane są trzy fale demokratyzacji, a także fale odwrotu od nich, natomiast rozpoczyna trzecią falę w 1974 roku od Portugalii, a kraje komunistyczne rozpoczęły, według niego, ową transformację w końcu lat osiemdziesiątych, m.in. dzięki reformom Gorbaczowa w ZSRR i dzięki rozpadowi tego państwa na niepodległe republiki.

W książce zostało przedstawione kalendarium polskich przemian, zapoczątkowanych w 1989 roku i trwających właściwie do dzisiaj. Autor pisze o końcu „zimnej wojny”, po której nastąpiła dominacja USA. Pisze też o reformie funkcjonowania polskiego systemu politycznego w 1989 roku, o przystąpieniu Polski do NATO oraz do Unii Europejskiej w 2004 roku i o przyjęciu przez Polskę jej dorobku prawnego. Mówi o wyłonionych w wyborach rządach w naszym kraju i o wyborach parlamentarnych.

Wskazuje na trzy główne obszary wśród strategicznych kierunków polityki zagranicznej Polski, mówi wiele o transformacji gospodarczej, której celem jest dogonienie krajów Europy Zachodniej. Nowy, prozachodni kurs wymagał budowy nowego, skutecznego systemu bezpieczeństwa, w tym reorganizacji służb wywiadu i kontrwywiadu i diametralnego zwrotu kierunku zainteresowań tych służb.

Doktor Swoboda przytacza różne poglądy autorów na definicje tych służb, przedstawia rysunki oraz tabele, ilustrujące ich działania jako służb specjalnych w zakresie prostych i złożonych form obserwacyjno-rozpoznawczych oraz cyklu wywiadowczego.

Autor książki przedstawia różny obraz omawianych służb w całym cyklu polskiej transformacji: jak były one ulokowane, jak się nazywały, jak wyglądała struktura obu służb, efekty ich pracy (ujawnia np. strukturę odpowiednich służb wojskowych, jako części Sztabu Generalnego WP oraz strukturę MSW sprzed transformacji i na jej  początku); jak wiadomo, w MSW wywiadem i kontrwywiadem zajmowały się odpowiednio: Departament I i Departament II.

Autor przedstawia reformy i zakres działania służb cywilnych oraz wojskowych wywiadu i kontrwywiadu w świetle materiału ustawowego, a także koncentruje się na likwidacji WSI czyli Wojskowych Służb Informacyjnych, a także przedstawia osobowe zmiany w kierownictwie służb oraz ich zmieniające się struktury i uprawnienia.

W książce przedstawiono też istniejące mechanizmy kontroli cywilnej, w tym parlamentarnej, nad służbami, czego nie było w PRL. Zakończenie książki obejmuje uwagi na temat pewnych braków w zakresie ochrony praw człowieka oraz gromadzenia danych osobowych.

Książka unikalna, omawiająca działalność instytucji, które na co dzień są okryte głęboką tajemnicą.

                                                                                              Jacek Potocki

Piotr Swoboda, „Wywiad i kontrwywiad w Polsce w procesie przemian systemowych (1989-2007). Wydawnictwo „Avalon”, Kraków, s. 415