Już na samym początku w wypadku samochodowym ginie As, konsul placówki, rozjechany przez ciężarówkę. Autor opisuje budynek placówki, który należy do największych w polskiej służbie dyplomatycznej. Powstał problem, ponieważ sprawami zgonów za granicą, zajmuje się właśnie konsul. A on przecież zginął.

Autor z dużą znajomością rzeczy wielokrotnie pisze o funkcjonariuszach tajnych służb, ulokowanych w ambasadzie, a zwłaszcza o Zyndramie Mierosławskim, dziennikarzu. Inne kraje też nie próżnują: np. Rosjanie uwielbiają sadowić swoich KGB-istów, speców od wywiadu, pod płaszczykiem dziennikarzy.

Autor zastanawia się nad przyczynami nagłej śmierci konsula: czy było to jakaś akcja „kontrahentów” konsula, czyli handlarzy broni. Autor przypomina życie Asa w szkole, jego perypetie rodzinne, wyjaśnia też znaczenie słowa „wywiad”, jako formę dziennikarską, a także jako ważną służbę państwową. Obie sytuacje związane są z informacją,  ważną dla odbiorcy. Stąd wiele słów pada w powieści na temat dziennikarza- szpiega i jego pozycji wśród kolegów.

Mroziewicz przypomina historię nowoczesnego wywiadu, począwszy od  banku Rothschilda, sporo pisze o stanowisku szyfranta w ambasadzie, który nosi tytułową ksywkę „Jednorożec”, a który przesyła wszelkie depesze do wywiadu, nie zaś do MSZ. Autor pisze też o werbunku szyfranta do wywiadu w czasach jego studiów. Pisze o funkcjonariuszach wywiadu wojskowego, a także dorzuca wspomnienia ze szkolenia konsula w Moskwie, gdzie rozpoczynał karierę najpierw jako słuchacz w szkole dyplomatycznej, a potem objął najniższe stanowisko w polskiej ambasadzie.

Pobyt polskich dyplomatów w Afganistanie, a następnie przyjazd komisji z MSZ, sprawdzającej przyczyny śmierci konsula. Członkowie komisji uważali, że „sprawa ma drugie dno” i że konsul niezbyt czyste prowadził interesy, a może nawet zdradził swoich rosyjskich mocodawców. I właśnie ci mocodawcy postanowili go wykończyć.

Interesująco prezentuje się sprawa wystawienia świadectwa zgonu przez panią doktor, zatrudnioną w ambasadzie, a także sprawa poszukiwania naocznych świadków śmierci konsula, którego biuro zostało przeszukane, o jego nieudanym małżeństwie. Potem następuje opis konkursów, z reguły organizowanych przez mafię z Dubaju.

Czytelnik dochodzi do radzieckiej decyzji o interwencji w Afganistanie, do rozważań o istocie terroryzmu. Poza Indiami, wiele uwag dotyczy sytuacji w Afganistanie, tzw. podsłuchiwania służbowego, kontaktów ambasadora z panią Gandini, o ochronie kontrwywiadowczej ambasady, gwarantowanej przez konsula, który zginął, o osobie premiera Dauda, o mudżahedinach i o plantacjach narkotyków w Afganistanie, o państwie islamskim, o wizycie Astri Lundqvist. Wreszcie o rozmowie naczelnika wydziału kurierskiego z ministrem, po dotarciu do MSZ przesyłki narkotyków.

Książka interesująca, zawierająca wiele wątków. Przybliża ona sytuację w Afganistanie w czasach radzieckiej interwencji oraz opisuje działalność tajnych służb w polskiej placówce w czasie dyplomatycznej przygody autora.

                                                                                              Jacek Potocki

Krzysztof Mroziewicz, „Szyfr Jednorożca”. Wydawnictwo Marszałek  Development & Press, Toruń 2021, s. 236