Lale, słowacki Żyd, trafił do Auschwitz w wielu 26 lat, w 1942 roku. Został tatuażystą czyli tatutował numery na rękach więźniom, przybyłym w kolejnych transportach: nie tylko Żydom, ale i Polakom, Romom, Rosjanom…

Na kartach powieści pojawia się komendant obozu, Rudolf Hoess, a w dalszych partiach złowieszczy dr Joseph Mengele, osławiony lekarz-morderca, zbrodniarz wojenny, który wstrzykiwał więźniom zastrzyki z fenolu i prowadził nad nimi zbrodnicze eksperymenty.

Rola tatuażysty, podległego obozowemu Wydziałowi Politycznemu wprawdzie wiązała się z przywilejami bytowymi w obozie: lepsze jedzenie, dodatkowe porcje, lepsze mieszkanie, ale Lale, tak jak inni więźniowie, w każdej chwili mógł zginąć z ręki zwyrodniałych esesmanów, którzy z reguły najpierw strzelali, a dopiero potem zadawali pytania. Takie przypadki śmierci bez powodu często miały miejsce w Auschwitz. Wierny opis strasznych warunków życia w obozie, walki więźniów o akcesoria codziennego bytu, ale i akty solidarności i pomocy, udzielanej potrzebującym. Kapo mówią po niemiecku z polskim akcentem, ale polscy rzemieślnicy dostarczają Lalemu różne, potrzebne rzeczy. Ale nie za darmo, tylko za ekwiwalent, a postaci pieniędzy lub biżuterii, wyszarpanej z niemieckich konfiskat, dokonanych ofiarom.

Lale poprzysiągł sobie, że ocaleje i tak się stało. W dużym stopniu był to skutek determinacji, związanego z uczuciem do więźniarki Żydówki – Gity Furman. Opis przebiegu tego związku za drutami jest wzruszający.

Nie mniej wzruszające są stosunki bohatera powieści z Romami, ofiarami zagłady na skalę zagłady Żydów.

Autorka pisze o „obozach w Polsce”, a nie w „okupowanej Polsce” i myślę, że zmiana tej terminologii może być bardzo trudna w mentalności powszechnej, o ile w ogóle będzie możliwa.

Jest to unikalna książka o obozie koncentracyjnym Auschwitz z bliska i o czasach zaraz potem, opowiedziana przez człowieka, bezpośredniego uczestnika tamtych tragicznych wydarzeń.

                                                                                              Jacek Potocki

Heather Morris, „Tatuażysta z Auschwitz”. Tłum. Kaja Gucio. Wydawnictwo „Marginesy”, Warszawa 2018