BIBLIOTEKA DECYDENTA
Zdobyć unikalny brylant
Miłośnicy książek z pewnością pamiętają bestseller Macieja Siembiedy „444”. Ten znakomity autor nie kazał im długo czekać na kolejny hit, gdyż ta książka takim hitem niewątpliwie jest. więcej...
Tym tygrysem Europy, według autorki, jest Estonia.
Stąd przedmowę do tej interesującej publikacji napisał Mart Laar, premier Estonii, który śmiało wprowadzał w tym kraju reformy rynkowe po odzyskaniu niepodległości. Jego główną dewizą było „się nie lękać”, dlatego poszedł na duże ryzyko, szybko opuszczając strefę rubla i równie szybko tworząc całkowicie nowy system walutowy, umożliwiający dalsze reformy.
Premier Laar nie ukrywa, że wiele nauczył się z polskiej terapii szokowej, czyli z reform profesora Leszka Balcerowicza, nierzadko dzisiaj ocenianych w Polsce różnie. Autorka przypomina we wstępie dawne, radzieckie rozwiązania gospodarcze oraz główne założenia estońskich reform, które nie tylko przyciągnęły wielu inwestorów zagranicznych, ale i wpłynęły na zmianę mentalności samych Estończyków, jak podatek liniowy, zwolnienie od podatku kwot reinwestowanych. Przypomina zniszczenia gospodarki estońskiej w czasach II wojny światowej oraz utrzymanie Estonii w ramach ZSRR po II wojnie. Może powstać pytanie, czy rzeczywiście ogromny wpływ na odrodzenie się niezawisłej Estonii miała „śpiewająca rewolucja”, a nie słabość ZSRR, a zwłaszcza katastrofalny stan radzieckiej gospodarki, czyli w całkowita niewydolność radzieckiego Imperium.
Na uwagę zasługuje przedstawiona w książce estońska transformacja w kierunku gospodarki rynkowej, czyli odrzucenie centralnego planowania, prywatyzacja i reprywatyzacja oraz budowa społeczeństwa obywatelskiego w Estonii; społeczeństwo obywatelskie, które w czasach radzieckich nie istniało, trzeba było budować od podstaw. No i budowa rzeczywistego systemu bankowego, który w czasach radzieckich był po prostu częścią rządu, oraz przeprowadzenie reformy walutowej.
Reformy natrafiały na silną barierę społeczną, w postaci starej, radzieckiej, skostniałej mentalności wśród polityków, biurokratów oraz zwykłych obywateli, którzy się ich obawiali. Trzeba było wymienić elity, trzeba było doprowadzić do zmiany pokoleniowej, zarówno w urzędach jak i wśród ludzi władzy. Autorka przypomina trudności, jakie były stałym towarzyszem życia Estończyków w czasach reform: zresztą władze zapłaciły za śmiałe reformy wysoką cenę polityczną – poniosły klęską w kolejnych wyborach parlamentarnych.
Na uwagę zasługują lata kryzysu finansowego 2008-2009: autorka, która obecnie mieszka w USA, przypomina ówczesne działania rządu amerykańskiego wobec upadających tamtejszych instytucji finansowych oraz opisuje zupełnie inne, wstrzemięźliwe podejście władz Estonii do upadających miejscowych banków, którym pozwolono zbankrutować: czyli dopuszczono do bezwzględnego funkcjonowania praw rynku.
Inne posunięcia władz Estonii, to likwidacja wszelkich dotacji państwowych dla firm oraz wprowadzenie wolnej wymiany handlowej. Efektem tego kompleksu reform był rozwój gospodarczy Estonii i powszechne uznanie tego kraju za „bałtyckiego tygrysa gospodarczego”.
Książeczka stanowi doskonale kompendium reform gospodarczych, które może wprowadzić każdy kraj. Jakie obowiązują warunki? Bo pewne obowiązują. Reformy rynkowe należy wprowadzać szybko i stanowczo; tak zrobiono m.in. w Polsce i w Estonii. Walorem dodatkowym omawianej publikacji jest jej dwujęzyczność: tekst polski został uzupełniony tekstem w języku angielskim/amerykańskim. Zatem czytelnik ma dodatkową ucztę językową.
Jacek Potocki
Magdalena Spendel, „Jak zostać tygrysem Europy. Biblioteka Rządzących i Rządzonych. Wydawca: Polsko-Amerykańska Fundacja Edukacji i Rozwoju Ekonomicznego (PAFERE), Warszawa/ Phoenix 2017
LEKTURY DECYDENTA
O co walczył polski żołnierz na Wschodzie
Są to opowiedziane, a następnie spisane wspomnienia Polaka, urodzonego na Litwie, wspomnienia żołnierza, patrioty z lat 1939-1945. więcej...