Established 1999

LEKTURY DECYDENTA

28 sierpień 2017

Wódz Naczelny w I RP

Ta bardzo dokładna biografia Hetmana Wielkiego Koronnego Stanisława Rewery Potockiego potwierdza opinię, że nie był on postacią wybitną epoki.

Swoje miejsce w historii zawdzięcza przynależności do wielkiej rodziny magnackiej Potockich, a wówczas było to podstawowe kryterium nadawania zaszczytów i przydzielania stanowisk. Nie miał on ani szczególnych zasług wojskowych, ani politycznych: najlepszy dowód, że na najwyższe, po królu, wojskowe stanowisko w Rzeczypospolitej Hetmana Wielkiego Koronnego powołany został w dość podeszłym wieku, 13 lat przed śmiercią, choć okres jego żołnierskiej służby sięgał ponad 50 lat.

Poza szczegółowym omówieniem życia hetmana, autor przedstawił epokę Wazów, w której Potocki żył i działał, kiedy to Polska z mocarstwa europejskiego stawała się państwem coraz bardziej gasnącym.

Autor zaczyna swe rozważania od przedstawienia pozycji rodu Potockich, herbu Pilawa, czyli części potężnego klanu Pilawitów, z którego pochodzili hetmani. Wyjaśnia, że apogeum znaczenia rodu Potockich, który wywodzi się jeszcze ze Średniowiecza, przypada właśnie na 17. wiek, czyli na okres życia Rewery, kiedy Polską rządzili Wazowie. Potoccy mieli swe ogromne majątki na Podolu i nieustannie je powiększali w wyniku nadań oraz mądrze zawieranych związków małżeńskich. Wiele słów w książce padło na temat siedziby Rewery, miasta Stanisławowa czyli dzisiejszego Iwanofrankowska na Ukrainie.

Kariera wojskowa Rewery była głównie związana z walkami z Moskwą oraz ze Szwedami, w czasie potopu szwedzkiego, wreszcie z Tatarami, Turkami oraz z Kozakami. Autor w sposób interesujący opisuje tło tych starć.

Rewera był człowiekiem na owe czasy wykształconym, zwyczajem synów potężnych rodów, studiował za granicą, na uniwersytecie w Bazylei, ale sztukę wojskową poznawał na polu walki, nie zaś w jakiejś akademii wojskowej, bo takowych wówczas nie było. Najwyższe godności wojskowe zdobył nie dzięki jakimś wybitnym talentom, ale dzięki pochodzeniu. Choć w trakcie służby wojskowej wykazał się niemałym doświadczeniem, nie zawsze odnosił sukcesy w bitwach. Miał też i mroczny epizod w swoim życiu: uznanie zwierzchnictwa króla szwedzkiego, Karola Gustawa, które dość szybko odrzucił. Wreszcie, walka po stronie króla Jana Kazimierza w czasie rokoszu Lubomirskiego i konflikt osobisty Rewery z przyszłym królem Sobieskim.

Pozycja polityczna Rewery? Też była wynikiem jego statusu magnata. Był wojewodą bracławskim, potem podolskim, a następnie kijowskim; tu warto zwrócić uwagę na rozważania autora na temat statusu poszczególnych urzędników w I RP: województwo bracławskie było jednym z ostatnich w hierachii województw, podolskie, które objął w 1636 roku, było znacznie wyżej. Na te stanowiska też należy spojrzeć z perspektywy pozycji ówczesnych rodów magnackich. Dlatego autor tak dokładnie przedstawia rodzinę Potockich.

Na koniec: dlaczego Rewera? Dlatego, że Hetman Wielki Koronny bardzo często mówił: „Re vera…” czyli „w rzeczy samej”.

W rzeczy samej, interesująca książka, przede wszystkim dzięki benedyktyńskiej pracy autora.

                                                                                              Jacek Potocki

Rafał Golat. „Hetman Stanisław Rewera Potocki. Zarys biografii”. Wydawnictwo „Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza”, Warszawa

W wydaniu nr 189, sierpień 2017, ISSN 2300-6692 również

  1. LEKTURY DECYDENTA

    Wódz Naczelny w I RP
  2. WIATR OD MORZA

    Skopana solidarność narodowa
  3. BIBLIOTEKA DECYDENTA

    Generał
  4. LEKTURY DECYDENTA

    Śmierć tyrana
  5. BIBLIOTEKA DECYDENTA

    Niemcy w Chile
  6. LEKTURY DECYDENTA

    Karabinem i piórem
  7. FILOZOFIA I DYPLOMACJA

    Nie przeszli!
  8. BIBLIOTEKA DECYDENTA

    Filar światowej literatury
  9. POZIOM ROZWOJU POLSKI

    Kilkaset lat pościgu
  10. LEKTURY DECYDENTA

    "Krawężnik" odsłania
  11. CO SIĘ W GŁOWIE MIEŚCI

    Otwartość odświętna i selektywna
  12. SILVER TSUNAMI

    Nadzieja dla Europy
  13. DECYDENT POLIGLOTA

    High level English
  14. WIATR OD MORZA

    Cuda wianki...
  15. GARBATY LOS MACHIAVELLEGO

    "Książę" to wszystko wiedział
  16. POLSKA ANARCHIA

    Warchoły i fanatycy
  17. PRAWA - WŁADZA - PROBLEMY

    Polska w 2017 roku
  18. SŁUŻBA ZDROWIA

    Pacjenci w kleszczach kolejek
  19. LEKTURY DECYDENTA

    Czas PRL minął